رمضان الکریم | «کاتبان بالعدل» دروغ نمی گویند

پایگاه اطلاع رسانی کانون سردفتران و دفتریاران| در تعلیمات اسلام، به مسأله راستگوئى و مبارزه با کذب و دروغ فوق العاده اهمیت داده شده است و همانطور که همه مسلمانان جهان می دانند دروغ از گناهان بزرگ و کبیره شمرده می شود. امام صادق(علیه السلام) در حدیثی که در کتاب سفینه البحار آمده مى فرمایند: «لاتَنْظُرُوا إِلَى طُولِ رُکُوعِ الرَّجُلِ وَ سُجُودِهِ، فَإِنَّ ذَلِکَ شَیْءٌ قَدْ اعْتَادَهُ فَلَوْ تَرَکَهُ اسْتَوْحَشَ لِذَلِکَ، وَ لَکِنِ انْظُرُوا إِلَى صِدْقِ حَدِیثِهِ وَ أَدَاءِ أَمَانَتِه»؛ یعنی آنکه: نگاه به رکوع و سجود طولانى افراد نکنید، چرا که ممکن است عادت آنها شده باشد، به طورى که اگر آن را ترک کنند ناراحت شوند، بلکه نگاه به راستگوئى و امانت آنها کنید.

در روایات اسلامى دروغ، به عنوان «کلید گناهان» شمرده شده است،  امام على(علیه السلام) مى فرمایند: «الصِّدْقُ یَهْدِی إِلَى الْبِرِّ، وَ الْبِرُّ یَدْعُوا إِلَى الْجَنَّهِ»؛ (راستگوئى دعوت به نیکوکارى مى کند، و نیکوکارى دعوت به بهشت). و در حدیثى از امام باقر(علیه السلام) مى خوانیم: «إِنَّ اللَّهَ عَزَّوَجَلَّ جَعَلَ لِلشَّرِّ أَقْفَالاً، وَ جَعَلَ مَفَاتِیحَ تِلْکَ الأَقْفَالِ الشَّرَابَ، وَ الْکَذِبُ شَرٌّ مِنَ الشَّرَابِ»؛ (خداوند متعال براى شر و بدى، قفلهائى قرار داده و کلید آن قفلها شراب است [چرا که مانع اصلى زشتیها و بدیها عقل است و مشروبات الکلى عقل را از کار مى اندازد] و دروغ از شراب هم بدتر است).

این روایات در حالی است که قرآن عوامل چندی را به عنوان عامل دروغگویی معرفی می کند. قرآن منشأ دروغ را شیطان و ابلیس می داند و به انسان هشدار می دهد که شیطان به عنوان بنیانگذار دروغ و کسی که از این طریق کوشید تا به اهداف پست خود دست یابد، موجودی است که انسان را تشویق به دروغ می کند. قرآن در داستان آفرینش و خلافت انسان گزارشی کامل از واقعه به دست می دهد و در آنجا به اموری توجه می دهد که بسیار حیاتی و حساس است. قرآن گزارش می کند که ابلیس برای دستیابی به اهداف خویش و خوار و گمراه کردن انسان به دروغ متوسل می‌شود و نخستین موجودی است که از آن برای دستیابی به اهداف شوم خود سود می‌برد. به نظر می‌رسد که ابلیس بی دروغگویی نمی‌توانست آدم را گمراه کند و لذا برای گمراه کردن وی از سوگند دروغ بهره برد. قرآن به انسان هشدار می‌دهد که شیاطین و یاران ابلیس الهام‌کنندگان دروغ بر دروغگویان هستند (شعراء آیه ۲۲۱ و ۲۲۲)

با این تفاسیر ماموران و خادمان کشور باید عاری از هرگونه دروغگویی و ریاکاری باشند و الا این عادت زشت و گناه بزرگ موجب بروز فساد خواهد شد. یکی از مهمترین نهادهایی که مردم با آن در ارتباط هستند دفاتر اسناد رسمی است که پایه آن با صدق و راستگویی بنا شده است. وقتی خداوند متعال در قرآن کریم آیه ۲۸۲ سوره بقره به کاتبان بالعدل برای ثبت معاملات اشاره می کنند باید دانست که شاخصه اصلی عدالت راستگویی و صداقت است لذا کاتبان بالعدل یا همان سردفتران (دفاتر اسناد رسمی) دروغ نمی گویند.