به گزارش پایگاه اطلاع رسانی کانون سردفتران و دفتریاران، بخش دوم نشست دانشگاهی «بررسی صلاحیت های دفاتر اسناد رسمی با نگاهی به شیوه نامه خدمات غیرحضوری دفاتر اسناد رسمی» که عصر سه شنبه ۱۸ اردیبهشت ماه در سالن صلح دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه علامه طباطبایی برگزار شد به پرسش و پاسخ دانشجویان، سردفتران و دفتریاران اختصاص یافت.

*اتباع بیگانه با اسناد عادی در ایران صاحبخانه می شوند!

محمدرضا اصلانی در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه نقل و انتقال مسکن در بین اتباع بیگانه ساکن ایران چگونه است؟ گفت: بحث استملاک اتباع بیگانه در ایران با ممنوعیت و محدودیت های قانونی مواجه است و نیاز به طی تشریفات و اخذ مجوزهای خاص دارد. انعقاد قرارداد اجاره ممنوعیتی ندارد درحالی که باید به موجب سند رسمی در دفاتر اسناد رسمی انجام شوند. متاسفانه در عمل با توجه به ممنوعیت ها  و محدودیت های قانونی برای دور زدن قانون، نسبت به هر دو مورد، اسناد عادی تنظیم می شود.

خشایار حضرتی هم در این نشست در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه آیا برای طلا و جواهر سندی صادر می شود؟ گفت: تاکنون این امکان در دفاتر وجود نداشته اما منع قانونی هم برای آن وجود ندارد، این سوال اشاره به صحبت های دکتر بابایی رئیس سازمان ثبت اسناد و املاک کشور است که اخیرا گفت. به گفته وی، فرش و طلا و جواهر می توانند سند دار شوند، این موضوع هنوز به نتیجه نرسیده و در حد پیشنهاد است.

*تایید عضویت ایران در اتحادیه جهانی سردفتران در اجلاسیه آینده

علی خندانی در پاسخ به پرسشی درباره وضعیت روابط بین الملل کانون سردفتران با کشورها و عضویت کانون در اتحادیه جهانی سردفتران گفت: در دنیا اتحادیه ای به نام اتحادیه جهانی سردفتران وجود دارد. کانون ایران به دلیل برخی محدودیت های قانونی و اجرایی تاکنون نتوانسته عضو این اتحادیه شود.

وی افزود: کانون سردفتران ایران ۲۰ سال است که برای پیوستن به شکل رسمی در اتحادیه جهانی سردفتران تلاش کرده با وجود اینکه کانون ایران، عضو ناظر اتحادیه است اما به شکل رسمی عضو نشده است. تا الان همه ایرادات و ابهامات را رفع کرده ایم و با توجه به ارتباطات و تعاملی که با کانون سردفتران روسیه و ازبکستان و بسیاری از کشورهای آسیایی، آفریقایی و اروپایی داریم به عنوان اعضای فعال و تاثیرگذار اتحادیه داریم،  فکر می کنم در اجلاسیه آینده این اتحادیه عضویت ایران هم تایید شود.

*با قانون تسهیل صدور مجوز کسب و کار، سردفتری از نظر مادی دیگر جذابیتی ندارد!

در ادامه اصلانی در پاسخ به سوال یکی از دانشجویان که پرسید با توجه به شرایط اقتصادی ایران و هزینه هایی که برای راه اندازی دفترخانه لازم است آیا شغل سردفتری توجیهی دارد؟ گفت: با توجه به قانون تسهیل صدور مجوزهای کسب و کار که من فکر می‌کنم بهتر است اسم آن را قانون تقدیم صدور مجوزهای کسب و کار و تخریب کسب و کارها بدانیم، متاسفانه قرار است، متقاضیان بسیاری بدون مبنای صحیح جذب حرفه سردفتری شوند، درحالی که از یک سو در کشور سالانه و ماهانه تعداد خاصی سند وجود داشته و قابلیت تنظیم دارند که تعداد نسبتا ثابت هستند، اما از سویی دیگر تعداد دفاتر اسناد رسمی متغییر و هرساله شدیدا در حال افزایش است، لذا اگر صلاحیت دفاتر توسعه نیابد، رفتن به سمت سردفتری توجسه اقتصادی ندارد و در حال جاضر بسیاری از دفاتر ما در واقع زیان ده هستند.

وی افزود: اگر برون سپاری ها در حوزه املاک اتفاق بیفتد، حدود ۲۶ فرایند و ۱۴۴ زیر فرایند به دفاتر برون سپاری خواهد شد که اگر این برون سپاری با تعرفه مناسب باشد، کمی در بهبود وضعیت اقتصادی دفاتر موثر خواهد بود.

*تعرفه های جدید دفاتر پس از معرفی فرایندهای قانونی آن در آینده ابلاغ می شود

در ادامه خندانی درباره زمان اجرای تعرفه های جدید حق التحریر توضیح داد: براساس قانون مصوب سال ۱۳۵۴ دفاتر اسناد رسمی، تعرفه ها هر ۴ سال یکبار افزایش داشت، موضوعی که فقط در حوزه سردفتری می توان آن را یافت چرا که در هیچ مجموعه ای ندیده ام که تعرفه ها هر ۴ سال یکبار تغییر کند. خوشبختانه در آیین نامه دفاتر اسناد رسمی مصوب رئیس قوه قضائیه در سال گذشته، مقرر شد تا افزایش تعرفه به سالی یکبار تغییر کند. پیشنهادات لازم از طرف کانون و سازمان ثبت اسناد ارائه شده و چون فرایند قانونی تصویب آن کمی طولانی است، انشالله طی دو ماه آینده برای اجرا ابلاغ شود.

*جذب ۸۰ سردفتر در یک شهر کمتر از ۲۰۰ هزار نفر! سردفتری اگر بد است چرا سردفتران وضع خوبی دارند؟!

خندانی همچنین در پاسخ به دانشجویان و متقاضیانی که پرسیدند انتخاب منصب سردفتری با شرایط امروز مناسب است؟ گفت: اگر کسی به سردفتری علاقه مند است از حیث کاری، ذاتی و صلاحیتی بله عالی است، صلاحیت های گسترده و مقبولیت خوبی در جامعه دارد، اما اگر واقعا با دید اقتصادی وارد این شغل شوید، هر شغل و حرفه دیگری نتیجه بهتری از سردفتری دارد.

وی ادامه داد: بسیاری از پذیرفته شدگان سال ۱۴۰۱ می گویند اگر این شغل بد است چرا سردفتران وضع مالی خوبی دارند. واقعا چنین چیزی نیست، نمی گویم اوضاع سردفتری بد بوده اما با توجه به روند منطقی جذب و گزینش در سال های گذشته، از درآمد مناسبی برخوردار بودند ضمن اینکه هزینه های جاری همواره بالا بوده است. اما الان با توجه به کیفیت جذبی که بدون ضابطه و نه براساس اعلام نیاز و سرانه جمعیتی، جذب سردفتر افزایش یافته به این نتیجه می رسیم که مثلا در شهر حسن آباد فشافویه در جنوبی‌ترین نقطه تهران با جمعیت کمتر از۲۰۰ هزار نفر، در حال حاضر بیش از ۸۰ نفر سردفتر باید جذب شوند، شما حساب کنید ۸۰ سردفتر در یک شهر کمتر از ۲۰۰ هزار نفر با یک اوضاع اقتصادی متوسط به پایین چه اتفاقی می افتد؟ اینکه می گوییم قانون تسهیل صدور مجوزهای کسب و کار ایراد دارد، برخی به ما خرده می گیرند که شما انحصار گرید!.

رئیس کانون سردفتران و دفتریاران گفت: در تمام دنیا، جذب سردفتر بر اساس نیاز، اوضاع اقتصادی و میزان جمعیت یک اصل کلی است. آن کسانی که این قانون را مدون کردند می گویند به ما ربطی ندارد ما باید راه را باز کنیم، جوانان وارد کار شوند و خودشان متوجه خوبی یا بدی شغل شوند، اگر نخواستند، برگردند. سردفتری شغلی نیست که به همین راحتی وارد شوید و به راحتی برگردید، تبعات و مسائل حقوقی به دنبال دارد.

*ماده ۲۹ قانون راهنمایی رانندگی نسخ نشده است| ما از صلاحیت خودمان دفاع می کنیم!

در ادامه یکی از سردفتران پرسید پیش از این از احتمال بازگشت صلاحیت تنظیم سند خودرو به دفاتر صحبت شده بود، آیا این اتفاق می افتد و اقداماتی انجام شده است؟ که خندانی پاسخ داد: براساس ماده ۲۹ قانون راهنمایی و رانندگی این اختیار به دفاتر اسناد رسمی داده شده و قانون هم گفته بعد از تعویض پلاک برای تنظیم سند به دفاتر اسناد رسمی مراجعه کنید. قوانین بعدی هم این مهم را حذف نکرده ممکن است شکل کار و روند کار را تغییر داده باشند(همانند نقل و انتقال مالیات، تغییر مالک خودرو). اما ماده ۲۹ کماکان به قوت خود باقی ست و نسخ نشده است. درواقع میخواهیم که به مسئولین امر این را اثبات کنیم که تا زمانی که این قانون وجود دارد باید از ظرفیت آن بهره برد.

وی با تاکید براینکه ما تابع قانون هستیم و مقاومتی در برابر آن نداریم، افزود: زمانی که شکل قانون را از طریق مجلس اصلاح کنند ما مقاومتی در برابر آن نداشته و آن را اجرا می کنیم. اما تا زمانی که این قانون حاکم است و این صلاحیت در حوزه دفاتر اسناد رسمی است ما از صلاحیت خودمان حتما دفاع میکنیم.

* آغاز کارآموزی سردفتران جدید به زودی

رئیس کانون سردفتران و دفتریاران درباره زمان برگزاری کارآموزی سردفتران جدید توضیح داد: برخی از پذیرفته شدگان آزمون ۱۴۰۱ به اختبار معرفی و بدون کارآموزی مشغول به کار شدند. ابلاغ آن ها صادر شد و به زودی دفاتر خود را افتتاح می کنند. برخی هم به کارآموزی از ۶ تا ۱۴ ماه دعوت شدند. ابتدا قرار بود کارآموزی از سوی کانون انجام گیرد، اما با توافق سازمان ثبت قرار شد برون سپاری شده و معاونت منابع انسانی قوه قضاییه عهده دار انجام آن شد. تاکنون فرایندهای آن طی شده، ثبت نام انجام گرفته و پیام های اطلاع رسانی هم ارسال شده و به زودی کلاس هاس کارآموزی سردفتران جدید برگزار می شود.

به گفته خندانی شرایط کلاس های کارآموزی شبیه سازی شده به دفترخانه است و علاوه بر آموزش تئوری، کارآموزان در موقعیت سردفتر، تنظیم سند انجام داده و کار را به شکل عملی یاد می گیرند. فعلا مراجعه حضوری به دفترخانه در برنامه وجود ندارد.

وی در پاسخ به سوال یکی از حضار مبنی بر اینکه سامانه های ثبتی همواره دچار اختلال هستند آیا فکری برای این موضوع کرده اید؟ بیان کرد: قطعی سامانه در بسیاری از سامانه های داخل کشور ازجمله بانک، بیمه و دستگاه های خدمات رسان اتفاق می افتد و دفاتر و سازمان ثبت هم قسمتی از این مجموعه هستند. البته اخیرا میزان قطعی ها کاهش یافته و ما دیگر با قطعی های زیاد مواجه نیستیم.

*دفاتر کارگزار املاک می شوند | رایزنی برای تعرفه مناسب

در ادامه نشست، اصلانی در پاسخ به سوال یکی از سردفتران مبنی بر اینکه در برون سپاری ها قرار است چه اتفاقی بیفتد؟ برخی تعرفه ها بسیار پایین است، آیا سیستم و کارمند اضافه می شود؟منفعت آن در چیست؟ آیا قرار است ما کار ثبت را راحت کنیم؟ اظهار کرد: همانطور که اشاره کردم، قرار است برون سپاری در بحث املاک صورت بگیرد که ۲۶ فرایند و۱۴۴ زیرفرآیند دارد، قبول دارم در بعضی از موارد مثل پذیرش و ارسال سند برای تک برگی شدن، تعرفه پایین است که موارد و تعرفه های این چنینی نمیتواند در بهبود وضعیت اقتصادی دفاتر تاثیر محسوسی ایجاد کند خصوصاً در شرایط رکود معاملات و در وضعیتی که اسناد خودرو عملا دیگر در دفاتر تنظیم نمی شود اما اگر در حوزه املاک، آن اتفاق و انتظاری که مدنظر ما است بیفتد، دفاتر اسناد رسمی به عنوان کارگزار املاک نیز فعالیت خواهند شد و دیگر صلاحیت دفاتر محدود به حوزه اسناد نخواهد بود. عملیاتی شدن این موضوع از لحاظ اقتصادی برای دفاتر خوب است و سعی ما در این است که تعرفه های مناسب و قابل قبولی هم برای آن وضع شود، مواردی مثل صدور صورتمجلس تفکیکی و صدور سند مالکیت از جمله مواردی هستند که قرار است به دفاتر اسناد رسمی واگذار شود.

*پرسش درخصوص درجه بندی دفاتر اسناد رسمی

نایب رئیس کانون سردفتران و دفتریاران درباره درجه بندی دفاتر اسناد رسمی که پرسش مخاطبان مجازی نشست بود، پاسخ داد: در گذشته درجه بندی دفاتر اسناد رسمی با توجه به قانون سابق وجود داشت و دفاتر اسناد رسمی به سه درجه تقسیم می شدند و حدود صلاحیت هر یک از آن ها مشخص و متفاوت بود. اما امروز دیگر این درجه بندی را نداریم، در حال حاضر در ماده ۵۸ آیین نامه قانون دفاتر اسناد رسمی به رتبه بندی دفاتر اسناد رسمی اشاره شده است. اگر درجه بندی دفاتر مجددا محقق  شود شاید بتواند تا حدودی در تعدیلِ آثار سو ء ناشی از قانون تسهیل صدور مجوزهای کسب و کار موثر واقع شود.

*جزئیاتی از جذب سردفتران به تفکیک شهرستان وجود ندارد

جزئیات جذب سردفتر به تفکیک شهرستان و ارائه آمار در این زمینه پرسش دیگری بود که خدیجه رضائیان درباره آن گفت: پاسخ به این پرسش مبهم است چرا که ما خود نیز اطلاع دقیقی از آن نداریم و نمی دانیم به فرض در استان کردستان یا شهرهای دیگر چه میزان جذب سردفتر هست؟

رئیس کمیسیون امور بانوان کانون سردفتران و دفتریاران در مورد کارآموزی برای شاغلین در دفاتر اسناد رسمی پاسخ داد: کارآموزی در بدو ورود برای سردفتران جدید وجود دارد، اما کارآموزی ضمن خدمت از گذشته برگزار می شد که واحد آموزش و پژوهش کانون آن را بر عهده دارد. درباره اینکه آموزش کارمندان دفاتر در همان محل خدمت برگزار شود هم خیر، اینگونه نیست و در همان مکانی که از سوی آموزش اعلام شده برگزار می شود.

*با چشم باز سردفتری را انتخاب کنید

رضاییان در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه مبنای متعاملین برای مراجعه به دفترخانه ها چیست؟ گفت: دلیل اینکه ما اصرار می‌کنیم با چشم باز حرفه سردفتری را انتخاب کنید این است که ملزومات خاص خود را می طلبد، در کنار اینکه یک حرفه حاکمیتی است و سند را با پشتوانه قدرت عمومی صادر می کند، یک حرفه خصوصی هم هست اینگونه که سردفتر باید مدیریت دفترخانه، بیمه کارمند و امثالهم را برعهده بگیرد، در دوران کرونا کار دفاتر اسناد رسمی مثل بیمارستان‌ها همیشگی بود. هر روز سر کار بودیم و متاسفانه بسیاری از همکاران خوب حوزه سردفتری مانند مرحوم عظیمیان را در این دوران از دست دادیم.

*وجود چند دفترخانه در یک برج!

اصلانی در ادامه در پاسخ به سوالی مبنی براینکه چرا در یک برج تجاری در هر طبقه یک دفترخانه وجود دارد؟ گفت: در گذشته برابر یکی از بندهای مجموعه بخشنامه های ثبتی رعایت فاصله ۳۰۰ متری برای دفاتر اسناد رسمی الزامی بود که این بخشنامه لغو شده و در حال حاضر محدودیتی از این حیث وجود ندارد و ممکن است در یک ساختمان چندین دفترخانه فعالیت داشته باشد. در عین حال که شاید صورت جالبی نداشته باشد ولی از لحاظ قانونی بلا اشکال است.

*استفاده از امتیاز ماده ۶۹ فقط با قبولی در آزمون!

وی در پاسخ به پرسشی درباره ماده ۶۹ قانون دفاتر اسناد رسمی درباره خرید مجوز سردفتری توضیح داد: البته اصطلاحِ خرید مجوز خیلی با ماده ۶۹ منطبق و سازگار نیست. براساس این ماده سردفتر ۶ ماه قبل از بازنشستگی و یا وراث وی ظرف ۲ ماه از تاریخ فوت سردفتر می توانند شخص واجد شرایط را به سازمان ثبت اسناد و املاک کشور به عنوان جانشین معرفی نمایند. پس از معرفی، سازمان ثبت با انجام بررسی های لازم  و اختبار و … چنانچه شخص معرفی شده را واجد شرایط تشخیص دهد تصدی دفترخانه مربوطه را به وی خواهد داد. در مواردی که این معرفی بین اعضای خانواده مثلا از پدر به پسر صورت می گیرد، تبادل مالی اتفاق نمی افتد اما اگر غیر معرفی شود مبادلات مالی هم صورت می گیرد که نه تنها ایراد شرعی و قانونی ندارد بلکه موافق با شرع و قانون است. در حال حاضر با توجه به قانون تسهیل صدور مجوزهای کسب و کار کسانی که می‌خواهند از امتیاز مقرر در ماده ۶۹ استفاده کنند باید حتما در آزمون سردفتری نیز قبول و  پذیرفته شده باشندو  بدون پذیرش آزمون سردفتری امکان استفاده از این امتیاز برای متقاضی وجود ندارد.

*آیا با وجود هوشمندسازی سردفتری حذف می شود؟

در ادامه رضاییان در پاسخ به پرسش آخر که آیا با هوشمند سازی و الکترونیکی شدن امنیت حقوقی تضعیف می شود؟ اظهار کرد: در نظام حقوق تطبیقی، هوشمندسازی اتفاق افتاده و ما نمی توانیم به دور از این قافله جهانی حرکت کنیم. هیچکس فکر نمیکرد زمانی اتفاقی بیفتد که سردفتران با یک توکن، میلیاردها پول جا به جا کنند. این اتفاقی است که برای تمام مشاغل خواهد افتاد. کما اینکه هوش مصنوعی در قضاوت، وکالت در کل دنیا وارد شده، دفاتر اسناد رسمی آمریکا و فرانسه از هوشمندسازی استفاده کردند و این به معنی این نیست که امنیت حقوقی کاهش پیدا کرده و سردفتران بیکار شوند. ما امیدواریم که اتفاقات خوبی در این حوزه بیفتد و الکترونیکی شدن هم مثل الان که جلوی جعل‌ها و فسادهای ثبتی را گرفت، اتفاقات خوبی را رقم بزند، کارها تسهیل یافته و ضریب امنیت حقوقی هم توسعه یابد.