برچسب: مجمع تشخیص مصلحت نظام

  • معاون راهبردی قوه قضاییه: اختلاف نظرهای قانون الزام به ثبت رسمی را کنار بگذاریم

    معاون راهبردی قوه قضاییه: اختلاف نظرهای قانون الزام به ثبت رسمی را کنار بگذاریم

    به گزارش پایگاه اطلاع رسانی کانون سردفتران و دفتریاران، سید محمد صاحبکار؛ معاون راهبردی قوه قضاییه در نخستین جلسه شورای راهبری اجرای قانون الزام به ثبت رسمی معاملات اموال غیرمنقول اظهار کرد: این قانون توسط رئیس مجلس شورای اسلامی به رئیس قوه مجریه ارسال شده اما هنوز در روزنامه رسمی منتشر نشده است. با توجه به اینکه قانون ۱۵ روز پس از انتشار در روزنامه رسمی لازم‌الاجرا خواهد بود؛ لذا هنوز این قانون لازم‌الاجرا نشده اما با تدبیر ریاست سازمان ثبت اسناد و املاک کشور این جلسه برگزار شده است.

    وی با تأکید بر اینکه این جلسات راهبردی باید هر هفته برگزار شود، ادامه داد: این قانون یکی از موضوعات راهبردی در سطح کشور است. چندین سال است که موضوع این قانون در معاونت راهبردی قوه قضاییه به صورت جدی پیگیری هستیم و هم اکنون کارگروه ویژه‌ای برای اجرای این قانون در معاونت راهبردی تشکیل شده است إ‌ن‌شاءلله بتوانیم به کسانی که در وسط میدان این قانون را اجرا می‌کند (سازمان ثبت اسناد و املاک کشور ) کمک کنیم.

    معاون راهبردی قوه قضاییه با اعلام آمادگی برای همکاری با سازمان ثبت اسناد و املاک کشور برای اجرای قانون الزام به ثبت رسمی اسناد اموال غیرمنقول اظهار کرد: باید کمک کنیم که این قانون به نحوه احسنت اجرا شود.

    وی با اشاره به اینکه در فرایند تصویب قانون اختلاف نظرهایی وجود داشت، اظهار کرد: در نهایت این قانون در مجمع تشخیص مصلحت نظام به تصویب رسیده است لذا اکنون فرصت پرداختن به موضوعات مورد اختلاف نیست. اکنون فرصتی است که به صورت حداکثری به نکات مثبت قانون تأکید کنیم. ظرفیت‌هایی که در این قانون به ودیعه گذاشته شده را شناسایی کنیم و سریع آنها را اجرایی کنیم.

    صاحبکار با تأکید بر اجرای قانون الزام به تنظیم اسناد و اموال غیرمنقول بیان کرد: اگر اشکالاتی در فرایند اجرا وجود داشت می‌توانیم این اشکالات را احصا کرده و اقدامات لازم برای رفع آن را از طریق تصویب قانون در مجلس شورای اسلامی یا مجمع تشخیص مصلحت نظام پیگیری کنیم.

    این مقام مسئول با تأکید بر فرصت‌های ایجاد شده در این قانون تصریح کرد: حجم عظیمی از کارهای بین‌دستگاهی وجود دارد‌. تدوین دستورالعمل و آیین‌نامه‌های مربوطه حجم کار سنگینی را در فرایند فکر و طراحی به خود اختصاص می‌دهد که دریاچه از آنها ممکن است چندین ماه به طول بیانجامد.

    صاحبکار با بیان اینکه اجرای این قانون نیاز به یک کار قرارگاهی دارد، خاطرنشان کرد: این قانون یک قانون پیچیده است که در اجرای آن با حجم زیادی از مسائل روبرو خواهیم شد. کسانی که در بطن تصویب این قانون بودند به آن مسلط هستند.

    وی با اشاره به ارجاعات زیاد مواد این قانون به یکدیگر تصریح کرد: باید فرایند جلسات توجیهی زیادی برای مجریان این قانون به ویژه برای ادارات کل ثبت استان‌ها داشته باشیم و کلاس‌های آموزشی برای این افراد برگزار شود.

    صاحبکار با تأکید بر اولویت‌بندی زمانی بیان کرد: برخی از موارد عنوان شده در این قانون سرعت اجرا شود تا مقدمه اجرای مابقی قانون باشد. اگر این تقدم و تأخر اجرا نشود مردم با مشکلاتی مواجه خواهند شد که این مشکلات منجر به بروز نارضایتی‌های اجتماعی خواهد شد و در نهایت منجر به کنار گذاشتن این قانون شود یک سری از افرادی که ایرادات شرعی و قانونی در رابطه با این قانون می‌کردند. نیز مدعی شوند که امکان اجرای این قانون وجود ندارد. این امر ناشی از بی‌تدبیری‌های احتمالی در فرایند اجرای قانون خواهد بود.

    وی افزود: در اجرای این قانون صرفاً با یک پدیده حقوقی مواجه نیستیم بلکه با یک پدیده اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی حقوقی و … مواجهیم. لذت باید تمامی جنبه‌های این پدیده کنار هم در نظر گرفته شود. برای تغییر چندین دهه شیوه معاملات توسط مردم باید یک روش آسان‌تر پیش پای آنها گذاشته شود. این اصل اساسی تحقق اجرای این قانون است تا زمانی که نتوانستیم یک فرایند ساده‌تر ارائه کنیم مردم ناراضی خواهند شد.

    براساس این گزارش، سازمان ثبت اسناد و املاک کشور نخستین جلسه شورای راهبری اجرای قانون الزام به تنظیم اسناد اموال غیرمنقول را با حضور غلامعباس ترکی؛ معاون حقوق عامه دادستان کل کشور، حجت‌الاسلام محسن ابراهیمی؛ رئیس مرکز پیگیری اجرای سند تحول قضایی، سید محمد صاحبکار؛ معاون راهبردی قوه قضاییه و حسن بابایی؛ رئیس سازمان ثبت اسناد و املاک کشور و نمایندگان دستگاه‌های ذی‌ربط برگزار شد.

    این جلسه راهبردی با هدف بررسی فرصت‌ها و چالش‌های احتمالی اجرای قانون الزام به ثبت رسمی معاملات اموال غیرمنقول برگزار شد.

    تسنیم

  • یادداشت روز | جزئیات قانون «الزام به ثبت رسمی اموال غیرمنقول»

    یادداشت روز | جزئیات قانون «الزام به ثبت رسمی اموال غیرمنقول»

    پایگاه اطلاع رسانی کانون سردفتران و دفتریاران | «سید موسی ساداتی کردخیلی» رئیس کمیته پارلمانی کانون | قانون «الزام به ثبت رسمی اموال غیرمنقول» بدوا در قالب طرح ارتقای اعتبارسند رسمی در ۱۳۹۵/۱۰/۱ در مجلس اعلام وصول شد که این طرح مناسب و هم ردیف با وضعیت جامعه و گره گشای سند عادی نبود باحضور در کمیسیون قضایی و برگزاری جلسات متعدد با برخی از نمایندگانی که طرح را امضا کرده بودند در نهایت مقرر شد حداکثر ۳ ماه اصلاحات مناسب انجام شود که این مهم توسط برخی از اعضای کمیته پارلمانی و کانون تهران تحقق یافت و به نمایندگان مورد نظر ارائه و مجدد کمیسیون قضایی جلسات متعددی را با حضور نماینده کانون و سازمان ثبت و ارگان های درگیر طرح انجام داد.

    این طرح پس از دو سال در کمیسیون قضایی تصویب شد و با حضور ریاست جدید سازمان ثبت اسناد و املاک کشور طرح دستخوش تغییراتی شد به نحوی که طرحی که در۱۳۹۸/۱۱/۶ کمیسیون تصویب شده بود مجدد به کمیسیون ارجاع و عنوان طرح و برخی مواد اصلاح و بنام طرح الزام به ثبت رسمی معاملات اموال غیر منقول تغییر یافت.

    درنهایت مورخ ۱۳۹۹/۳/۲۳ پس از تصویب در صحن مجلس به شورای نگهبان ارسال شد و مورد بررسی چندین باره شورای نگهبان قرارگرفت. پس از چند بار رفت و برگشت مجلس شورای اسلامی در تاریخ ۱۴۰۱/۰۹/۰۶ طرح مذکور به تصویب نهایی رسید. با اصرار مجلس به مصوبه خود بمنظور حل وفصل اختلاف مجلس با شورای نگهبان، نهایتا به مجمع تشخیص مصلحت نظام ارسال و مجمع نیز پس از جلسات متعدد در کارگروه و کمیسیون قضایی مجمع در تاریخ ۱۴۰۲/۲/۲۶ قانون الزام به ثبت رسمی معاملات اموال منقول را با ۱۵ ماده و ۲۸ تبصره تصویب و موافق با مصلحت نظام تشخیص داد.

    آنچه در قانون الزام به ثبت رسمی معاملات اموال غیرمنقول راجع به دفاتر اسناد رسمی باید بدانیم برابر ماده ۱۰ این قانون سازمان ثبت مکلف شد ظرف مدت یک سال از تاریخ ابلاغ، سامانه‌ای راجع به مالکیت عین یا منافع ارتفاع غیر منقول و املاکی که فاقد سند رسمی هستند، ایجاد نماید لذا وفق ماده ۱ قانون یک سال پس از راه‌اندازی، هر عمل حقوقی اعم از عقد و ارتفاع به طور کلی کلیه اعمال حقوقی باید در سامانه مذکور ثبت شود. در صورت عدم ثبت در سامانه ثبت الکترونیکی اعمال عادی انجام شده فاقد اعتبار نزد محاکم مسموع نمی‌باشد.
    اسناد ثبت نشده به اعمال حقوقی هیچ یک از دستگاه‌های موضوع ماده ۲۹ برنامه ششم نیز پذیرفته نمی‌شود. مراجع قضایی و اداری فقط شخصی را مالک می‌شناسند که در دفتر املاک سازمان ثبت شده باشد. طبق ماده ۲ دفاتر اسناد رسمی مکلفند به درخواست طرفین معامله مربوط به قراردادهای خصوصی اشخاص در خصوص اموال غیرمنقول از قبیل تعهد به بیعف قولنامه، مبایعه‌نامه و امثال آن را به مبلغ واقعی تنظیم و ثبت نمایند. البته این ماده با تنظیم سند رسمی اموال غیرمنقول سند مالکیت منافاتی ندارد و علاوه بر آن نیز خواهد بود هرچند ماخذ محاسبه وجوه قانونی و حق التحریر طبق تبصره ۳، ۶۴ قانون مالیات‌های ارزش معاملاتی می‌باشد برابر ماده ۳ مشاورین املاک مکلفند پس از مذاکره مقدماتی به درج پیشنویس قرارداد در سامانه اقدام و پیش نویس مذکور جهت تنظیم سند را به دفاتر اسناد رسمی منعکس کنند.این امر مانع مراجعه مستقیم مردم به دفاتر اسناد رسمی نیست.
    براساس ماده ۴، دفاتر اسناد رسمی موظفند هنگام ثبت هرگونه نقل و انتقال درس عیان حق کسب و پیشه و تجارت و سرقفلی ماخذ ارزش معاملاتی نسبت به اخذ آن از ذینفع از طریق سامانه پرداخت الکترونیک اقدام نماید. برابر تبصره ۲ ماده ۴ وزارت اقتصاد و دارایی مکلف است ارزش معاملاتی املاک موضوع ماده ۴ را به صورت آنی از طریق ثبت الکترونیک به دفاتر اسناد رسمی اعلام نماید.
    برابر ماده ۵، سازمان تامین اجتماعی مکلف است با اتصال به سامانه ثبت الکترونیک اسناد به منظور وصول بدهی تامین اجتماعی از طریق دفاتر اسناد رسمی اقدام نماید. دارایی و تامین اجتماعی در این خصوص اقدامی به عمل نیاورند مجاز به تنظیم سند خواهد بود و تعهدی نسبت به مالیات و بدهی تامین اجتماعی نخواهد داشت. طبق ماده ۶ کلیه دستگاه‌های اجرایی که طبق قانون نقل و انتقال ملک منوط به اعلام نظر آنها باشد مکلفند مذکور متصل گردند عدم ارسال پاسخ استعلام سر دفتر می‌تواند نسبت به سند خواهد بود برابر تبصره ۲ ماده ۶ ضمانت اجرا برابر بند دال ماده ۹ قانون رسیدگی به تخلفات محکوم خواهد شد.
    ماده ۹ یکی از قضات یا مامورین دولتی عمومی که به مفاد اسناد رسمی از جمله موضوع ماده این قانون ترتیب اثر ندهند مجازات تا درجه ۶ ماده ۱۹ قانون مجازات اسلامی محکوم خواهند شد در صورت خسارت مکلف به جبران خسارت نیز می‌باشند.
    ماده ۱۰ سازمان ثبت مکلف است ظرف یک سال سامانه‌ای را جهت ثبت ادعاهای راجع به مالکیت عین یا منافع بیش از دو سال و حق انتفاع و حق ارتفاع اموال غیرمنقول فاقد سند رسمی ایجاد کند. مدعیان نیز مکلف هستند دو سال از تاریخ درج سامانه نسبت به تنظیم سند رسمی با طرح دعوا الزام رسمی یا دعوا قضایی یا هر امر دیگری برای اخذ سند رسمی مالکیت اقدام نمایند پس از مهلت مزبور هیچ ادعایی در سامانه قابل ثبت نیست ادعای قابل استفاده و استماع و معارضه نیست.
    در تبصره ۵ ماده ۱۰ شخصی که با علم به استحقاق رسا یا توسط دیگری اقدام به درج سند عادی در سامانه موضوع این ماده نماید به جزای تصدی معادل ۲۰ درصد قیمت روز ملک محکوم خواهد شد.
    ماده ۱۱، دلالان و مشاورین املاک نمی‌توانند معاملات موضوع ماده ۱ این قانون مبادرت به تنظیم سند عادی قرارداد نمایند. متخلفان از حکم این ماده برای بار اول علاوه بر استرداد حق دریافتی معادل سه برابر جریمه و تعلیق ۶ ماده پروانه کسب محکوم خواهند شد. برای بار دوم استرداد حق دلالی و جریمه‌ای معادل ۶ برابر پروانه به مدت یک سال علاوه بر مجازات فوق به ابطال پروانه محکوم خواهد شد.
    ماده ۱۴ ، سازمان ثبت مکلف است برای املاکی که دستور نقشه شامل تعداد طبقات سطح انتقال مجاز و تعداد واحدهای هر طبقه توسط مراجع قانونی صادر می‌گردد تنظیم سند رسمی تقسیم نامه بین مالکان را در سامانه ثبت الکترونیک فراهم آورد و برای هر واحد شناسه یکتا تخصیص دهد. تنظیم سند رسمی اعمال حقوق ماده این قانون صرفاً با استفاده از شناسه یکتا امکان‌پذیر است.
    اصلاحی برخی از مواد قانون پیش فروش: ماده ۱ : قرارداد با هر عنوان که به موجب آن مالک رسمی زمین یا هر شخص دیگری مبادرت به مشارکت در ساخت نماید یا هر قراردادی که به موجب آن شخص در برابر دیگری متعهد به ساخت و تحویل واحد ساختمانی مشخص گردد و نیز هر نوع انتقال حقوق و تعهدات ناشی از قراردادهای مذکور پیش فروش ساختمانی محسوب می‌شود.
    بند ۳ ماده ۲: متن پروانه ساختمانی صادره شده از مراجع ذیصلاح در صورت صدور راجع به موضوع معامله به عنوان پیوست قرار دارد.
    بند ۴ ماده ۲ عبارت شناسنامه فنی هر واحد در بند ۱۱ ماده ۲ و عبارت ۲۰ در ماده ۱۴ عبارت با کسب نظر هیئت داوری مندرج در ماده ۲۰ این قانون در ماده ۲۳ عبارت یا بدون اخذ مجوز اقدام به درج یا انتشار آگهی حذف می‌شود. همچنین بند ۱۰ ماده ۲ و بندهای ۲ و ۴ ماده ۴ و تبصره آن و مواد ۲۰ و ۲۱ حذف می‌گردد.
    با اجرایی شدن این قانون ماده ۱۸۷ قانون مالیاتی مستقیم مصوب ۱۳۶۶/۱۲/۳ یا اصلاحات و الحاقات بعدی ماده ۷۳ قانون ثبت ماده ۶۲ قانون احکام دائمی برنامه توسعه نسخ و اصلاحات مربوط به قانون پیش فروش ساختمان مصوب ۱۳۸۹/۱۰/۱۲ با اصلاحات بعدی انجام می‌شود تاریخ مصوب مصلحت نظام ۱۴۰۳/۲/۲۶

     

  • همگرایی و هم افزایی بین قوا اولین زیرساخت اجرای قانون الزام به ثبت رسمی اسناد است

    همگرایی و هم افزایی بین قوا اولین زیرساخت اجرای قانون الزام به ثبت رسمی اسناد است

    به گزارش پایگاه اطلاع رسانی کانون سردفتران و دفتریاران، به طور کلی طرح الزام به ثبت رسمی معاملات اموال غیرمنقول اردیبهشت ماه سال ۱۳۹۹ با هدف بی اعتبار سازی اسناد عادی در برابر اسناد رسمی در مجلس شورای اسلامی به تصویب رسید، اما این این طرح بدلیل اختلافات بین مجلس و شورای نگهبان چندین مرتبه در رفت و برگشت قرار گرفت؛ که درنهایت مرداد امسال برای بررسی بیشتر طبق اصل ۱۱۲ قانون اساسی به مجمع تشخیص مصلحت نظام راه پیدا کرد.

    آیت الله خامنه‌ای رهبر انقلاب در دیدار سال قبل با رئیس و مسئولان قوه قضاییه در تاریخ ۶ تیرماه معاملات غیررسمی اموال غیرمنقول را منشأ بزرگ فساد خواندند و در حکمی بسیار مهم تأکید کردند: خیلی از فساد‌ها در مورد اموال غیرمنقول از همین معاملات غیررسمی و معاملات عادی به وجود می‌آید؛ باید جلوی این گرفته شود و واقعاً این‌جوری است که اگر حالا به‌فرض از دیدگاه شورای محترم نگهبان یک اشکالی هم این قانون مجلس داشته باشد، مصلحت قطعی نظام و کشور در این است که این قانون باید دنبال بشود یعنی این شیوه‌ای که الآن رایج است که دو خط بنویسند، منتقل کنند و مانند به اینها، منشأ فساد‌های بزرگ است.

    در زمان طرح این موضوع از سوی رهبر انقلاب طرح الزام به تنظیم سند رسمی به دلیل رفع نشدن اختلاف دیدگاه بین مجلس شورای اسلامی و شورای نگهبان قانون اساسی، به مجمع تشخیص مصلحت نظام ارسال شده بود که در نهایت پس از کش و قوس‌های فراوان در ۲۶ اردیبهشت ماه این طرح تصویب شد.

    اما پیش از تصویب این طرح همواره مقامات قضایی بر اهمیت پیگیری موضوع الزام به تنظیم سند رسمی تاکید داشته اند ،چندی پیش حجت‌الاسلام والمسلمین محسنی اژه‌ای ۲۹ آذر سال گذشته در گردهمایی معاونین اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم دادگستری‌های سراسر کشور طی سخنانی ضمن تبیین و تشریح اهمیت مقوله پیشگیری از وقوع جرم، اظهار کرد: موضوع «پیشگیری از وقوع جرم» عقلاً، شرعاً، قانوناً و منطقاً، اهمیت روشنی دارد؛ همچنین اهمیت دارد که میزان پیاده‌سازی مقوله «پیشگیری» در سیاستگذاری‌ها، تقنین و اجرا را مورد بررسی قرار دهیم.

    رئیس قوه قضاییه در ادامه گریزی نیز به فرآیند‌ها و ساختار‌هایی زد که ممکن است موجد فساد و تخلف باشند و بر همین اساس اظهار داشت: در معاونت پیشگیری از وقوع جرم قوه قضاییه، فرآیند‌ها و ساختار‌ها و قوانینی که ممکن است زمینه بروز تخلف و جرم و آسیب باشند را احصاء کنید و موارد مربوطه را به مراجع ذی‌ربط منتقل کنید؛ در همین امرِ «اسناد عادی» و «الزام به ثبت رسمی معاملات اموال غیرمنقول» چنانچه مصوبه ناظر بر آن، نهایی و ابلاغ شود بسیاری از مشکلات مردم و جامعه مرتفع می‌گردد و ورودی‌ها به دستگاه قضا تقلیل می‌یابد.

    همچنین حجت الاسلام والمسلمین محسنی اژه‌ای در ادامه نشست روز گذشته در تاریخ ۳۱ اردیبهشت ماه شورای عالی قضایی با اشاره به تصویب طرح «الزام به ثبت رسمی اسناد غیرمنقول» در مجمع تشخیص مصلحت نظام، گفت: سازمان ثبت اسناد و املاک کشور اگر چه دارای مهلت یک ساله برای ایجاد زیرساخت‌ها و سامانه‌های مربوط به اجرای قانون «الزام به ثبت رسمی اسناد غیرمنقول» است، اما تاکید من آن است که هرچه سریعتر و تا قبل از انقضای مهلت قانونی، این مهم صورت گیرد.

    رئیس دستگاه قضا افزود: معاونت حقوقی قوه قضاییه نیز در اسرع وقت، آیین‌نامه‌های مربوط به قانون «الزام به ثبت رسمی اسناد غیرمنقول» را نهایی کند.

    در همین رابطه حجت‌الاسلام والمسلمین محمد امین کیخای فرزانه در گفت‌وگو با میزان در مورد طرح الزام به ثبت سند رسمی که اکنون به صورت قانون درآمده است، گفت: متن تقنینی موجود نه صرفا در حوزه املاک و موضوع اقتصادی و نه صرفا حقوقی است بلکه موضوع چند سطحی است که برای اجرای آن نیز نیاز به یک اراده جامع هستیم.

    عضو کمیته نهایی‌سازی متن طرح الزام به تنظیم سند رسمی در معاملات مربوط به اموال غیرمنقول در مجمع تشخیص مصلحت نظام در ادامه اظهار کرد: از قوه قضاییه تا دولت باید اراده‌ای ویژه وجود داشته باشد تا بتواند این قانون را به هدفش برساند. همگرایی و هم‌افزایی بین قوای سه گانه اولین زیر ساخت آن در کنار بعد رسانه و آموزش همگانی برای آشنایی مردم با ابعاد این قانون است.

    وی با بیان اینکه نیازمند یک جهاد تبیین در این زمینه هستیم، گفت: مردم باید احساس کنند که این قانون به نفع آنها است، زمانی که برای شهروندان مزایای این قانون تشریح شود استقبال کرده و از ظرفیت‌های آن استفاده می‌کنند.

    مدیر گروه حقوق خصوصی پژوهشگاه قوه قضاییه افزود: سازمان ثبت باید این قانون را به عنوان مهمترین متن تقنینی برای پنج سال در همه ارکان و معاونت‌های خود محل توجه و دقت قرار دهد.

    حجت‌الاسلام والمسلمین کیخای فرزانه گفت: ابعاد اجرایی قانون الزام باید تبدیل به بخشنامه و دستورالعمل ثبتی شود به نحوی که اهداف قانونی در مقام اجرا را تامین کند و در این زمینه اگر پیوست رسانه‌ای و آموزش همگانی و هم‌افزایی قوای سه گانه و تدوین آیین نامه‌های ثبتی در کنار هم قرار نگیرد زحمات چندین ساله در عرصه تدوین و در نهایت تصویب این قانون و دغدغه رهبر انقلاب محقق نخواهد شد.

    وی با بیان اینکه رئیس قوه قضاییه با اراده جدی نقش مهمی در تصویب این قانون و اراده‌ای جدی داشته، گفت: امیدواریم رویه قضایی محاکم و تفسیر قضایی متناظر با این قانون باشد و شاهد بخشنامه هایی در این حوزه باشیم.

    کیخای فرزانه: آموزش قضات و ایجاد تفسیر واحد در اجرا به تثبیت مالکیت، امنیت اقتصاد و شفافیت در معاملات خواهد انجامید

    حجت الاسلام والمسلمین کیخای فرزانه، گفت: آموزش قضات و ایجاد تفسیر واحد در اجرا به تثبیت مالکیت، امنیت اقتصاد و اعتبارزدایی از استاد عادی در راستای رفع فساد و شفافیت در معاملات خواهد انجامید که همه اینها زیرساخت‌هایی هستند که سیاست‌گذاری در امر املاک به عنوان مهمترین کالای سرمایه‌ای و عمومی کشور را میسر و ممکن خواهد کرد.

    علی خندانی رئیس کانون سردفتران و دفتریاران نیز در گفت و گو با میزان گفت: هفته گذشته طرح الزام به ثبت سند رسمی بعد از کش و قوس‌های فراوانی در مجلس شورای اسلامی، شورای نگهبان و سپس تشخیص مصلحت نظام با نظر مثبت و همراه رهبر انقلاب مصوب و برای اجرا ابلاغ شد.

    وی در مورد حسنات این قانون با بیان اینکه رهبر انقلاب همواره موضوع الزام را به درستی مصلحت قطعی کشور می‌دانست، گفت: مدت‌های مدیدی بود که محاکم از حجم دعاوی موضوع قولنامه‌های عادی به دلایلی، چون وجود معارض و تصرفات در حقوق شهروندی، تصرفات در اراضی دولتی، که ناشی از عدم حاکمیت اسناد رسمی بود رنج می‌بردند.

    خندانی: صاحبان اسناد عادی با مستندات برای تبدیل اسناد خود به رسمی اقدام کنند

    رئیس کانون سردفتران و دفتریاران به معضلاتی همچون زمین خواری، کوه‌خواری، جنگل خواری، تعرض به منابع طبیعی که ناشی از مشخص نبودن اسناد رسمی این اموال بود، اشاره کرد و گفت: از این پس با توجه به مواردی که در این قانون است زمانی برای اقدام مردم در راستای تبدیل اسناد عادی به سند رسمی دیده شده است. آن‌ها می‌توانند با ارئه مستندات قانونی برای تبدیل سند عادی خود به رسمی اقدام کنند.

    خندانی به قانون الزام به تنظیم سند رسمی اشاره کرد و گفت: این قانون در وهله اول به حاکمیت و به ویژه دستگاه قضایی در راستای کاهش ورودی پرونده‌ها و افزایش بهداشت قضایی و سپس به امنیت روانی جامعه کمک خواهد کرد.

    وی ادامه داد: تا پیش از این مشاهده می‌شد که بیش از نیمی از ورودی پرونده‌ها به دستگاه قضایی را اسناد عادی به خود اختصاص می‌هد که آمار قابل توجهی از ورودی محاکم قضایی، حقوقی و کیفری بود.

    رئیس کانون سردفتران و دفتریاران با بیان اینکه شاید این ذهنیت در بین برخی از افراد وجود داشته باشد که از این پس اسناد غیر عادی آن‌ها قابل استناد نیست و مالکیتشان دچار تزلزل شده است، گفت: همه مالکیت‌ها محترم است، صاحبان اسناد عادی با مستندات در دست خود برای تثیت فرایند رسمی شدن اسناد خود اقدام کنند.

    خندانی در ادامه به اقداماتی که برای اجرای قانون الزام نیاز است اشاره کرد و گفت: این قانون بسیار مترقی و پیشرفته است الزاماتی در این قانون به ویژه برای متولیان و مجریان از جمله تهیه و تدوین زیرساخت‌های سخت افزاری و نرم‌افزاری دیده شده است که سازمان ثبت اسناد و املاک کشور به کمک معاونت فناوری قوه قضاییه در این مسیر حرکت می‌کنند.

    ساماندهی فرآیند تبدیل اسناد عادی به رسمی با بیشترین سرعت و کمترین هزینه

    رئیس کانون سردفتران و دفتریاران به اسناد عادی موجود در دست مردم اشاره کرد و گفت: میزان اسناد عادی که بین مردم معامله شده است تعداد بسیار بالایی دارد این‌ها باید در قالب‌هایی ساماندهی شود تا شهروندان بتوانند به سرعت و با کمترین هزینه این پروسه را انجام دهند.

    میزان

  • زنگ اعتبارزدایی از اسناد عادی به صدا درآمد

    زنگ اعتبارزدایی از اسناد عادی به صدا درآمد

    به گزارش پایگاه اطلاع رسانی کانون سردفتران و دفتریاران، مجمع تشخیص مصلحت نظام در آخرین روز کاری هفته گذشته اعلام کرد؛ طرح الزام به تنظیم سند رسمی اموال غیرمنقول تصویب شد. آنطور که روابط عمومی مجمع اعلام کرده است؛ آیت‌الله ‌آملی‌لاریجانی؛ رئیس مجمع با بیان تاریخچه بررسی این طرح مهم در کمیسیون حقوقی و قضایی مجمع تشخیص مصلحت نظام که پس از ده‌ها جلسه گروه‌های کارشناسی به صحن آمده و در صحن مجمع هم طی جلسات متعدد مورد بررسی قرار گرفت، گفت: این قانون مهم که قانون سرنوشت‌سازی است نیاز به تبیین و تشریح دارد؛ زیرا برخی از ساختارهای جدید در آن تأسیس شده که نیازمند کار رسانه‌ای از سوی دستگاه‌های اجرایی و اعضای مجمع به ویژه از سوی صدا و سیماست تا اجرای آن تسهیل شود.

    رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام همچنین اجرای این قانون را کار بسیار عظیمی برای سامان دادن ثبت اسناد اموال غیرمنقول در کشور دانست و گفت: إن‌شاءالله اجرای این قانون مانع از انجام تخلفات متعدد در نقل و انتقال اموال غیرمنقول و موجب آثار و برکات فراوان در کشور شود.

    زنگ اعتبارزدایی از اسناد عادی به صدا درآمد

    در همین باره حجت‌الاسلام محمدامین کیخای فرزانه؛ عضو کمیته نهایی‌سازی متن طرح الزام به تنظیم سند رسمی در معاملات مربوط به اموال غیرمنقول در مجمع تشخیص مصلحت نظام گفت: زنگ آغاز اجرای این قانون پس از ابلاغ و انتشار در روزنامه رسمی به صدا درآمده است.

    وی افزود: برای اجرای این قانون زیرساخت‌ها آماده شده و امیدواریم قوه قضاییه و سازمان ثبت اسناد و املاک کشور با عزمی که در این خصوص دارند، این قانون را با همه ابعاد آن پیش ببرند.

    کیخای فرزانه ادامه داد: با عنایت به لزوم تنظیم آیین‌نامه برای هر قانون مصوب، برای قانون الزام به ثبت رسمی اموال غیرمنقول هم آیین‌نامه مورد نیاز تنظیم می‌شود. در حقیقت آیین‌نامه‌ها شیوه اجرا در مقام عمل است که بایستی دقیق‌تر و حتی نسبت به قانون، به‌صورت عملیاتی‌تر تدوین شود.

    این حقوق‌دان افزود: با انتشار متن نهایی از سوی دبیرخانه مجمع تشخیص مصلحت نظام که به زودی انجام می‌شود؛ می‌توان از حیث آموزشی، بررسی ابعاد اجرایی، تأمین زیرساخت‌ها و سامانه‌ها اظهارنظر کارشناسی‌تری می‌توان انجام داد، اما تأکید می‌شود که لازمه اجرای درست این قانون همکاری قوای سه‌گانه است تا کار به نتیجه مطلوب برسد.

    کیخای فرزانه سه شرط آموزش، همکاری رسانه‌ها و تعامل قوای سه‌گانه را سه رکن تحقق اهداف این قانون اعلام کرد.

    تشکیل کمیته‌های تخصصی برای اجرای قانون در سازمان ثبت

    حسن بابایی؛ رئیس سازمان ثبت اسناد و املاک کشور هم پس از انتشار خبر تأیید این قانون بر تشکیل کمیته‌های تخصصی شامل فناوری، اطلاع‌رسانی، حقوقی، دفاتر اسناد رسمی، مشاورین املاک و کمیته آموزشی تأکید کرد و گفت: با توجه به تغییرات عمده قانونی در معاملات ملکی افراد، اطلاع‌رسانی در سطح ملی و استانی امری ضروری است که با حضور خبرگان و حقوقدانان دغدغه‌های اجرایی باید برای مردم تبیین شود.

    بابایی افزود: مهلت‌های مناسبی در مواد ۱ و ۱۰ قانون الزام به تنظیم سند رسمی معاملات اموال غیرمنقول پیش‌بینی شده است و مردم می‌توانند در بازه زمانی ۲ ساله و ۴ ساله نسبت به ثبت ادعا و تثبیت مالکیت املاک خود اقدام کنند.

    وی با بیان اینکه خوشبختانه در این قانون، اراضی کشاورزی با هر میزان و مساحتی سنددار می‌شوند، عنوان کرد: قطعات کشاورزی با هر مساحتی سنددار شده و افراز بعد از صدور سند امکان‌پذیر است و مطابق این قانون کشاورزانی که در مهلت قانونی نسبت به دریافت سند مالکیت خود اقدام نکنند مشمول دریافت خدمات تسهیلی و دیگر خدمات نمی‌شوند.

    ظرفیت‌سازی در جهت هماهنگی دستگاه‌های اجرایی از جمله وزارت جهاد کشاورزی، بنیاد مسکن و تبادل اطلاعات بین دستگاهی و استعلامات برخط، ایجاد سامانه‌های هوشمند و بروز درجهت توسعه ثبت رسمی الکترونیک، اشرافیت مدیران و کارکنان ثبتی بر مواد این قانون، استفاده از ظرفیت پیش‌خوان‌های دفاتر اسناد رسمی و کارگزار‌های فنی در جهت تسریع در اجرای این مهم از جمله مواردی است که مورد اشاره و تأکید سازمان ثبت اسناد و املاک کشور برای اجرای درست این قانون است.

    تسنیم

  • آخرین وضعیت طرح الزام به ثبت رسمی| بدهی به نهادهای عمومی و دولتی مانع صدور سندمالکیت برای اموال غیرمنقول نیست

    آخرین وضعیت طرح الزام به ثبت رسمی| بدهی به نهادهای عمومی و دولتی مانع صدور سندمالکیت برای اموال غیرمنقول نیست

    به گزارش پایگاه اطلاع رسانی کانون سردفتران و دفتریاران، نشست مجمع تشخیص مصلحت نظام به ریاست آیت الله آملی لاریجانی با حضور سران قوای مجریه و قضاییه، اکثریت اعضا وزیر دادگستری و معاون حقوقی رئیس جمهور تشکیل شد و به ادامه بررسی تبصره های ماده ۱۰ طرح الزام به ثبت رسمی معاملات اموال غیرمنقول پرداخت.

    بنا بر این گزارش در تبصره ۸ ماده ۱۰ این طرح آمده است چنانچه در خصوص یک مال غیرمنقول در سامانه موضوع این ماده، ادعایی، ثبت و آن ادعا نزد مرجع صالح اثبات شده باشد صدور سند مالکیت برای آن مال غیرمنقول بدون تسویه بدهی های مرتبط با آن مال غیرمنقول به نهادهای عمومی و دولتی از قبیل بدهی های موضوع بند (ج) ماده (۱) قانون تسهیل تنظیم اسناد در دفاتر اسناد رسمی مصوب ۱۳۸۵/۵/۲۴ با اصلاحات و الحاقات بعدی و تبصره ماده ۷۴ قانون شهرداری مصوب ۴/۱۱/ ۱۳۳۴ با اصلاحات و الحاقات بعدی، بلامانع است. تنظیم سند انتقال مالکیت به غیر صرفاً پس از تسویه بدهی های مذکور امکان پذیر است. بستانکار حق دریافت طلب خود به قیمت تعدیل شده مطابق نرخ شاخص سالانه قیمتی بانک مرکزی جز در مواردی که عرفاً تغییرات جزئی در ارزش پول ایجاد شده باشد، را دارد.

    در ادامه اعضای مجمع، تبصره ۹ ماده ۱۰ این طرح را بررسی کرده و مصوبه کمیسیون حقوقی و قضایی مجمع درخصوص وظایف دستگاه های اجرایی و واحدهای مذکور در ماده ۲۹ قانون برنامه پنجساله ششم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی پیرامون نحوه ثبت اموال غیرمنقول عمومی و دولتی را به مصلحت دانستند.

    در ادامه نشست، اعضای مجمع ماده یک این مصوبه را برای رفع برخی از ابهامات درخصوص سامانه الکترونیک اسناد و نیز نحوه اطلاق اموال غیرمنقول را به کمیسیون حقوقی و قضایی ارجاع دادند.

  • طرح الزام به ثبت رسمی اموال غیرمنقول در آستانه نهایی‌شدن

    طرح الزام به ثبت رسمی اموال غیرمنقول در آستانه نهایی‌شدن

    به گزارش پایگاه اطلاع رسانی کانون سردفتران و دفتریاران، مجمع تشخیص مصلحت نظام در نشست روز چهارشنبه این هفته که به ریاست آیت‌الله آملی لاریجانی برگزار خواهد شد، به ادامه بررسی طرح الزام به ثبت رسمی معاملات اموال غیرمنقول می‌پردازد.

    اعضای مجمع قرار است در این نشست به بررسی تبصره‌های ۸، ۹ و ۱۰ باقیمانده از ماده ۱۰ این طرح بپردازند.

    طرح الزام به ثبت رسمی معاملات اموال غیر منقول از ابتدای آذرماه سال گذشته در دستور کار جلسات صحن مجمع تشخیص مصلحت نظام قرار داشته و تاکنون ده جلسه به صورت تمام وقت به بررسی این موضوع اختصاص داده است.

    ایسنا

  • الزام به تنظیم سند رسمی یک جراحی حقوقی ـ اقتصادی ـ اجتماعی

    الزام به تنظیم سند رسمی یک جراحی حقوقی ـ اقتصادی ـ اجتماعی

    به گزارش پایگاه اطلاع رسانی کانون سردفتران و دفتریاران، حجت‌الاسلام محمدامین کیخای فرزانه؛ عضو کمیته نهایی‌سازی متن طرح الزام به تنظیم سند رسمی در معاملات مربوط به اموال غیرمنقول در مجمع تشخیص مصلحت نظام درباره آخرین وضعیت این طرح در مجمع گفت: متن در کمیسیون حقوقی ـ قضایی مجمع تشخیص مصلحت نظام مصوب شده است و در دستور کار صحن مجمع تشخیص قرار دارد، تا الآن بسیاری از مواد آن بررسی و تصویب شده است و می‌توان این ادعا را کرد که طرح الزام به تنظیم سند رسمی در ماراتن پایانی خود قرار دارد.

    وی افزود: الزام به تنظیم سند رسمی در معاملات اموال غیرمنقول از مطالبات مقام معظم رهبری است و امید است با توجه به پیگیری‌های مجمع در کمیسیون تخصصی و همچنین صحن مجمع تشخیص مصلحت نظام، به‌زودی مصوب نهایی شود.

    این حقوقدان ادامه داد: مجمع تشخیص مصلحت نظام از حدود دو ماه قبل بررسی مواد پایانی طرح با تأکید بر ماده ۱۰ را آغاز کرده است. ماده ۱۰ درباره سامانه‌ای که سازمان ثبت متولی آن است بحث می‌‌کند و مربوط به طی ایام گذار در بحث اعتبارزدایی از اسناد عادی است.

     کیخای فرزانه اضافه کرد: سامانه‌ای که در ماده ۱۰ آمده، سازوکار و زوایا و آثار حقوقی اعتبارزدایی از اسناد عادی را به محل بحث گذاشته است.

    عضو کمیته نهایی‌سازی متن طرح الزام به تنظیم سند رسمی در معاملات مربوط به اموال غیرمنقول در مجمع تشخیص مصلحت نظام در ادامه اظهار کرد: نگاه ما باید به این باشد که در بحث اسناد املاک و اموال غیرمنقول باید ساماندهی صورت بگیرد و نگران این نباشیم که با تصویب طرح آیا اتفاقی رخ خواهد داد یا نه؛ به‌هرحال یک جراحی حقوقی ـ اقتصادی ـ اجتماعی در عرصه مِلکیت اتفاق می‌افتد که باید هم رخ دهد و این جراحی ممکن است هزینه‌هایی داشته باشد.

    وی درباره زمان احتمالی تصویب نهایی این طرح گفت: امید است که مجمع تشخیص مصلحت نظام در جلسات این هفته و هفته‌های آتی بتواند مطالبات رهبری را تأمین کند؛ با توجه به اینکه این اعتبارزدایی از اسناد عادی و الزام به تنظیم سند رسمی جزو نیازهای مهم و اساسی جامعه است و رأس نظام هم آن را “مصلحت یقینی” دانسته‌اند.

    مخالفان اعتبارزدایی از اسناد عادی از افشای اموالشان می‌ترسند

    وی افزود: در طرح الزام به تنظیم سند رسمی دو ماده ۱ و ۱۰، مواد اصلی طرح هستند. ماده ۱ درباره حکم معاملات غیرساختارمند است و این‌که سرنوشت آن‌ها در طرح چه خواهد شد، این ماده خوشبختانه تصویب شده است. موضوع مهم دیگر طرح بحث سامانه‌ و زوایای آن است که در ماده ۱۰ آمده است و کار بررسی آن از روز چهارشنبه ۱۲ اردیبهشت در صحن مجمع شروع می‌شود.

    کیخای فرزانه در پایان گفت: با توجه به اینکه کمیسیون حقوقی ـ قضایی طرح را تحویل صحن داده است و در زمان حاضر هم مواد آخر طرح قرار است مورد بررسی قرار بگیرد، امیدوار و خوشبین ‌هستیم که با همت اعضای محترم مجمع تشخیص مصلحت نظام،‌ بحث تصویب نهایی طرح الزام به تنظیم سند رسمی در هفته‌های آتی انجام شود.

    تسنیم

  • مجمع تشخیص نحوه ساماندهی ساختمان های فاقد سند رسمی در طرح الزام را تایید کرد

    مجمع تشخیص نحوه ساماندهی ساختمان های فاقد سند رسمی در طرح الزام را تایید کرد

    به گزارش پایگاه اطلاع رسانی کانون سردفتران و دفتریاران، نشست مجمع به ریاست آیت الله آملی لاریجانی برگزار شد و تبصره‌های ۳ و ۲ ماده ۱۰ طرح الزام به ثبت رسمی معاملات اموال غیرمنقول مورد بررسی قرار گرفت.

    در تبصره ۳ ماده ۱۰ این طرح آمده است: رسیدگی به ادعا‌های ثبت شده در سامانه که حسب مورد مشمول قانون تعیین تکلیف وضعیت ثبتی اراضی و ساختمان‌های فاقد سند رسمی مصوب ۱۳۹۰/۹/۲۰ یا مشمول بند (۲) ماده (۱) قانون الحاق موادی به قانون ساماندهی و حمایت از تولید و عرضه مسکن مصوب ۱۳۸۸/۱۲/۲ هستند به استثنای موارد مذکور در تبصره ۴ این ماده، بر اساس قوانین مذکور صورت گرفته و حسب مورد، منوط به استعلام از وزارتخانه‌های جهاد کشاورزی یا راه و شهرسازی است.

    در ادامه این تبصره آمده است: پس از انقضای مواعد مذکور در این ماده، تقاضای جدید صرفاً در صورتی پذیرفته می‌شود که هیچ ادعایی توسط اشخاص ثالث در سامانه موضوع این ماده در خصوص ملک مورد ادعا و نیز هیچ معامله رسمی ناقل مالکیتی در خصوص پلاک ثبتی مذکور در سامانه ثبت الکترونیک اسناد ثبت نشده باشد، در غیر این صورت تقاضا توسط هیأت‌های موضوع قوانین مذکور پذیرفته نمی‌شود.

    همچنین مصوب شد در صورتی که همه ادعا‌های ثبت شده قبلی رد شوند، تقاضای جدید به موجب قوانین مذکور قابل پذیرش است.

    در ادامه این نشست اعضای مجمع تشخیص مصلحت نظام، با حذف تبصره ۲ ماده ۱۰ این طرح به دلیل تعارض مبنایی با مصوبه مجمع در مواد یک و ۱۰ این طرح موافقت کردند.

     

  • طرح انتزاع سازمان ثبت از قوه قضائیه در صحن مجمع تشخیص رد شد

    طرح انتزاع سازمان ثبت از قوه قضائیه در صحن مجمع تشخیص رد شد

    به گزارش پایگاه اطلاع رسانی کانون سردفتران و دفتریاران، در جلسه فوق العاده مجمع تشخیص مصلحت نظام مورخ ۲۳ اسفند ۱۴۰۲، طرح انتزاع سازمان ثبت از قوه قضائیه و الحاق آن به دولت به اتفاق آراء رد شد.

    این طرح که در بند الحاقی ماده ۱۱۴ لایحه برنامه هفتم توسعه مطرح و توسط مجلس تصویب شده بود، در حالی در صحن مجمع تشخیص مصلحت نظام رد می شود که پیش از این در نیمه بهمن سال جاری توسط شورای نگهبان مغایر اصل ۱۶۰ قانون اساسی دانسته شده بود.

    در ۹ بهمن پس از اصرار نمایندگان مجلس شورای اسلامی جلسه علنی در جریان بررسی ایرادات شورای نگهبان در لایحه برنامه هفتم توسعه، در نهایت این طرح در جلسه اخیر مجمع تشخیص مصلحت نظام مورد بررسی نهایی قرار گرفت و با اتفاق آرا این طرح رد شد.

  • الزام قوه قضائیه به اعلان راه اندازی سامانه ثبت رسمی معاملات اموال غیر منقول در روزنامه رسمی

    الزام قوه قضائیه به اعلان راه اندازی سامانه ثبت رسمی معاملات اموال غیر منقول در روزنامه رسمی

    به گزارش پایگاه اطلاع رسانی کانون سردفتران و دفتریاران، در ابتدای جلسه دکتر محمد باقر ذوالقدر دبیر مجمع تشخیص مصلحت نظام، بررسی موضوع اختلافی بین مجلس شورای اسلامی و شورای نگهبان در خصوص ماده ۱۰ طرح الزام به ثبت رسمی معاملات اموال غیر منقول که پیش تر به کمیسیون حقوقی مجمع برای اصلاح و تکمیل ارجاع شده بود را به عنوان دستور جلسه اعلام کرد.

    سپس دبیر کمیسیون حقوقی و قضائی مجمع تشخیص با ارایه گزارشی، بررسی های کمیسیون حقوقی و قضائی مجمع راجع به جزء سوم تبصره ماده یک را تشریح کرد.

    در ادامه جلسه آیت الله آملی لاریجانی توضیحاتی در خصوص ابعاد شرعی و فتاوی مراجع عظام در خصوص فسخ قرارداد، بیع و حقوق متعاملین و فسخ کننده معاملات را بیان کرد.

    بنابر این گزارش، مجمع تشخیص مصلحت نظام پس از شور و بررسی، جزء سوم تبصره ماده ۱ را تصویب کرد. این جزء اشعار می دارد: « چنانچه منتقل الیه، مورد معامله را قبل از ثبت فسخ یا انفساخ به شخص ثالثی به صورت رسمی منتقل کرده باشد و در عمل حقوقی بعدی وی حق فسخ نداشته باشد و یا معامله اقاله نشده باشد، این انتقال در حکم تلف مورد معامله بوده و اعمال حق فسخ یا انفساخ موجب انحلال قرار داد بعدی نیست که در این صورت دارنده حق فسخ مزبور به قیمت روز مال غیر منقول به منتقل الیه مذکور رجوع می کند.»

    در ادامه جلسه، مجمع به بررسی بخشی از ذیل ماده ۱۰ مصوبه مجلس شورای اسلامی پرداخت. در این بخش آمده است:«راه اندازی رسمی سامانه موضوع این ماده به دستور رئیس قوه قضائیه در روزنامه رسمی اعلان عمومی می گردد.»

    مجمع تشخیص مصلحت نظام همچنین تبصره ۲ و ۳ ماده ۱۰ را به بررسی گذاشت که با رای اعضای مجمع واجد اجمال و ابهام بود و به منظور بررسی متقن تر به کمیسیون حقوقی و قضائی مجمع ارجاع شد تا با مشارکت بیشتر دولت و مجلس متنی منقح تنظیم شود.

  • «انتقال سازمان ثبت اسناد و املاک کشور به دولت» روی میز مجمع تشخیص!

    «انتقال سازمان ثبت اسناد و املاک کشور به دولت» روی میز مجمع تشخیص!

    به گزارش پایگاه اطلاع رسانی کانون سردفتران و دفتریاران، نمایندگان مجلس شورای اسلامی با حذف بندی از لایحه برنامه هفتم توسعه که به انتقال سازمان ثبت اسناد و املاک کشور به وزارت دادگستری برمی‌گشت، مخالفت کردند.

    نمایندگان مجلس شورای اسلامی در جلسه علنی نوبت صبح امروز (دوشنبه) و در جریان بررسی ایرادات شورایی نگهبان در لایحه برنامه هفتم توسعه، بر مصوبه قبلی خود در بند الحاقی ماده ۱۱۴ اصرار کردند.

    بدین ترتیب این بند اکنون به مجمع تشخیص مصلحت خواهد رفت.

    در بند الحاقی ماده ۱۱۴ لایحه برنامه آمده است که به منظور بهبود حکمرانی اراضی و تسریع و تسهیل در صدور اسناد رسمی و اجرای کامل طرح ملی حد نگار (کاداستر) و با توجه به ماهیت اجرایی وظایف سازمان ثبت اسناد و املاک کشور در سال اول اجرای برنامه این سازمان به وزارت دادگستری الحاق می‌شود.

    ایسنا

  • آخرین وضعیت طرح «الزام به ثبت رسمی معاملات اموال غیرمنقول»

    آخرین وضعیت طرح «الزام به ثبت رسمی معاملات اموال غیرمنقول»

    به گزارش پایگاه اطلاع رسانی کانون سردفتران و دفتریاران، با پس‌انداز و وام، خانه خرید؛ ۶ ماه نگذشت که متوجه شد خانه به چند نفر فروخته شده. حداقل سه سال پله های دادگاه و مراجع قضائی را بالا و پایین رفت تا خانه را از دست ندهد. او هنوز هم مطمئن نیست که بازهم ابلاغیه قضائی برای او صادر نمی‌شود و کسی نمی‌تواند خانه او را از چنگش در بیاورد.

    بخش عمده‌ای از ورودی پرونده ها به قوه قضائیه مربوط به حوزه اسناد و املاک است. جعل سند، فروش مال غیر و فروش یک ملک به چند نفر…

    این پایان ماجرا نیست؛ دولت نیز تا کنون نتوانسته به خوبی در حوزه مسکن نقش آفرینی کند. ساخت مسکن و حتی تزریق منابع مالی به حوزه ساخت مسکن نیز نتوانست به نیاز جامعه پاسخ درستی بدهد؛ اما طی سال‌های اخیر خبری از یک طرح «الزام به ثبت سند رسمی اسناد عادی» داده شده طرحی که قرار است به قانون تبدیل شود و به این بی سر وسامانی پایان دهد.

    در همین رابطه با حجت‌الاسلام محمدامین کیخای فرزانه، عضو کمیته نهایی سازی متن طرح الزام به تنظیم سند رسمی در معاملات مربوط به اموال غیرمنقول در مجمع تشخیص مصلحت نظام به گفتگو پرداخته‌ایم که در ادامه مشروح آن آمده است.

    فارس: متن طرح الزام به ثبت سند رسمی اموال غیرمنقول در چه مرحله ای قرار دارد؟

    حجت‌الاسلام کیخای‌فرزانه: حدود ۱۰ سال است که این طرح در مجلس های مختلف مورد بررسی قرار گرفته است و حلقه اصلی این طرح، کمیته تدوین کننده متن طرح الزام به تنظیم سند رسمی در معاملات مربوط به اموال غیرمنقول است.

    حدود هفت سال این طرح بین مجلس شورای اسلامی و شورای نگهبان رفت و برگشت داشت و چهار مرتبه شورای نگهبان نسبت به این طرح ایراد گرفته که در نهایت نیز به مجمع تشخیص مصلحت نظام ارسال شد.

    این طرح مصوب مجلس سابق در زمان ریاست دکتر لاریجانی بر مجلس شورای اسلامی است که مجلس فعلی نیز بر آن اصرار نموده است. مجمع تشخیص مصلحت نظام طبق اصل ۱۱۲ قانون اساسی ایراداتی را نسبت به مصوبه مجلس وارد می‌دانست که طی جلسات کارشناسی سعی در رفع آن‌ها طی چند ماه گذشته داشته است.

    برای نخستین‌بار در نظام حقوقی کشور، رهبری نظام مصداقأ مجرای مصلحت را تشخیص دادند و در تاریخ هفتم تیرماه ۱۴۰۲ به مجمع ابلاغ کردند. به بیان دیگر برای نخستین بار چه در زمان رهبری امام خمینی (ره) که بحث قانون شهرداری و قانون کار مطرح بود و مجرای ایجاد مجمع تشخیص این دو قانون بود، هیچ وقت حضرت امام(ره) مصداقأ تکیلف نکردند که این مصلحت احراز شده است. بلکه گفتند تشکیلاتی ایجاد شود که این دو موضوع را بررسی کند و آن مجمع تشخیص بود و چه در زمان رهبری حضرت آیت الله خامنه‌ای چنین امری سابقه ندارد که از حیث تحلیلی نشان از اهمیت این مهم است.

    به بیانی دیگر «بحث اسناد عادی و رسمی اموال غیرمنقول» یک ابرچالش در نظام حقوقی، اجتماعی و اقتصادی ایران است. تقریبأ از اوایل سال ۱۴۰۲ دبیرخانه مجمع تشخیص مصلحت نظام کمیته‌ای را تشکیل داد که این کمیته یک هسته اصلی متشکل از قوای سه‌گانه داد که حسب مورد از وزارت خانه، دستگاه‌ها و نهادهای دعوت می‌کند که نقطه نظرات خود را در این هسته اصلی و بیان و در این هسته اصلی این نقطه نظرات مورد بررسی قرار گیرد تا به متن مطلوب و استاندارد مدنظر مجمع تشخیص مصلحت نظام به‌عنوان پیش نویس طرح دست پیدا کنیم.

    تاکنون این کمیته بیش از ۴۰ جلسه برگزار کرده است؛ به ویژه پس از تاکیدات مقام معظم رهبری، این کمیته عزم خود را جدی‌تر کرده تا بتواند پیش نویس طرح الزام به ثبت سند رسمی اموال غیرمنقول را پیش ببرد و مصلحت قطعی کشور را در قالب یک متن تقنینی به نتیجه برساند.

    فارس: در حال حاضر طرح الزام به ثبت رسمی اموال غیرمنقول در چه وضعیتی قرار دارد؟

    حجت‌الاسلام کیخای فرزانه: متن در کمیسیون حقوقی- قضائی مجمع تشخیص مصلحت نظام مصوب شده است و در دستور کار صحن مجمع تشخیص است. به‌بیان دیگر در حال حاضر صحن مجمع تشخیص مصلحت نظام در حال بررسی، تصویب یا ارجاع مجدد در خصوص برخی موارد به کمیسیون است.

    حدود دو ماه است که این طرح در صحن مجمع تشخیص مصلحت مطرح شده است. برخی از مواد همانند ماده یک در این صحن به تصویب رسیده است.

    ضمانت اجراهایی برای ماده یک از سوی مجلس شورای اسلامی پیشنهاد شده بود، در مجمع تشخیص این ضمانت اجرا که بطلان معاملات عادی مربوط به اموال غیرمنقول بود، با توجه به نظرات شورای نگهبان و برخی از مشورت‌هایی که اخذ شد به یک ضمانت اجرای دیگری رسید که الحمدالله این ضمانت اجرای جدید مورد توافق قرار گرفت.

    آیت‌الله لاریجانی، ریاست معزز مجمع تشخیص مصلحت نظام در جلسات مکرری در صحن مجمع و در کمیسیون حاضر شدند و حتی با کمیته نیز جلسات متعددی برگزار کردند که در نهایت نظریه عدم پذیرش دعاوی مربوط به اموال غیرمنقول مبنی بر اسناد عادی در محاکم دادگستری و سایر مراجع اداری محل پذیرش قرار گرفت و این موضوع در صحن نیز تصویب شد.

    در جلسات صحن و حسب مورد کمیسیون، در خصوص ارجاعات مجدد صحن در حال بررسی موارد هستند. به‌طور میانگین هفته‌ای دو یا سه جلسه صحن مجمع تشخیص مصلحت نظام به موضوع بررسی مصوبات کمیسیون حقوقی و قضائی این مجمع می‌پردازد و یا اجمال، ابهام و یا اشکال از صحن به کمیسیون حقوقی قضائی این مجمع ارجاع می‌شود.

    موضوع اصلی مجمع تشخیص مصلحت نظام طی چند ماه اخیر نهایی سازی طرح الزام به ثبت سند رسمی اموال غیرمنقول است که این امر بیانگر و نشان دهنده چند لایه و پیچیده بودن این طرح است.
    برخی از تبصره‌های ماده یک این طرح محل اشکال بود که هفته گذشته مورد بررسی قرار گرفت، از جمله فسخ معاملات اموال غیرمنقول که از شمول ماده یک خارج شده است. همچنین از جمله حقوق متصوره در زمان گذار تصویب طرح تا زمان اجرای نهایی (با توجه به ماده ۱۰) و برخی از موضوعاتی که توسط صحن به کمیسیون ارجاع شده بود که امیدواریم در جلسه آتی صحن مورد تصویب قرار بگیرد.

    در جلسه گذشته نیز مواردی که از سوی کمیته در رابطه با این طرح جمع بندی شده بود به تصویب کمیسیون رسید و امیدواریم که در جلسه آتی صحن مورد بررسی و تصویب قرار بگیرد.

    *طرح الزام به ثبت رسمی تا پایان سال تصویب خواهد شد

    این رفت و برگشت طرح در کمیته، کمیسیون و صحن مجمع تشخیص مصلحت نظام نشان دهنده اراده جدی نظام جهت تصویب متنی کامل، جامع و رافع مشکلات این حوزه است که یک اراده خوبی را در مجمع در این رابطه شاهد هستیم که بفضل الله تعالی امیدوار هستیم حداکثر تا پایان سال این طرح را به جمع بندی و تصویب برسانیم.

    فارس: با تصویب ماده یک طرح الزام به ثبت رسمی اموال غیرمنقول، تکلیف معاملات با اسنادعادی چگونه خواهد بود؟

    حجت‌الاسلام کیخای‌فرزانه: ضمانت اجرای ماده یک این طرح که در متن مصوب مجلس شورای اسلامی پیش‌بینی شده بود، ضمانت اجرای بطلان بود. به بیان دیگر قرار بر این بود که تمامی معاملات در بازه زمانی که ماده یک در نظر گرفته بود( یک سال پس از راه‌اندازی سامانه موضوع ماده ۱۰) در خصوص اموالی که سند رسمی دارند، باطل تلقی شود و به تعبیری تدوین کنندگان متن ماده یک در مجلس شورای اسلامی مدنظر داشتند مسیری که منجر به آلوده شدن مجدد رود می شد را قطع کنند تا بتوانند اسناد عادی مربوط به گذشته را تعیین تکلیف کنند.
    مهمترین و محکمترین ضمانت اجرای حقوقی «بطلان» است، زمانی که گفته می شود معامله باطل است، یعنی هیچگونه اثری را نمی‌توان نسبت به آن معامله اعمال کنیم.

    شورای نگهبان این موضوع را خلاف شرع تلقی کرده بود و در مجمع تشخیص مصلحت نظام با نگاهی که بتوانیم ملاحظات فقهای محترم شورای نگهبان و در عین حال مصلحتی بوده این قانون را رعایت کنیم، این موضوع محل توجه و عنایت قرار گرفت.

    بنابراین ضمانت اجرایی در نظر گرفته شد که شاید بتوان گفت این ضمانت اجرا بینابین است.ما سه نوع ضمانت اجرا (حقوقی، کیفری و اداری) داریم. در ضمانت اجرای کیفری، کیفرگذاری تقنینی است. یعنی فرد مرتکب مجرم است و ضمانت اجرای این ارتکاب، مجازات خواهد بود.

    با توجه به اینکه سیاست نظام بر جرم‌زدایی و کیفرزدایی است بنابراین ضمانت اجرای کیفری آسیب‌هایی را در پی داشت، از همین رو این نوع ضمانت اجرا برای ماده یک طرح الزام به ثبت رسمی اسناد اموال غیرمنقول کنار گذاشته شد.

    در ضمانت اجرای حقوقی، ضمانت اجرایی است که به وضعیت معاملات توجه دارد. این نوع از ضمانت اجرا در لسان حقوق داخلی معاملات دارای سه وضعیت صحیح، باطل و یا غیرنافذ است.

    مبتنی بر مطالعات حقوق تطبیقی دو وضعیت بطلان نسبی (وضعیتی که نسبت به طرفین معامله صحیح است اما نسبت به اشخاص ثالث باطل است) به‌عنوان وضعیت چهارم در حقوق تطبیقی محل توجه برخی از نخبگان و اساتید بود و وضعیت پنجم، ماده ۴۸ قانون ثبت مصوب ۱۳۱۰ است‌، ضمان اجرایی که عنوان می‌کند که در مراجعه قضائی و اداری خود این نوع دعاوی را نپذیریم و ضمانت اجرایی‌ شبهه اداری و حقوقی در نظر بگیریم؛ به این معنا که اگر این دعوا مطرح شد، فارغ از حکم اولیه آن، مراجع اداری و قضائی آن را استماع نکنند. این امر در ادبیات حقوقی به نظریه عدم قابلیت استناد یا عدم قابلیت استماع مشهور است.

    این پنج وضعیت (سه وضعیت در حقوق داخلی و دو وضعیت دیگر) پنج گزینه ما در وضعیت ضمانت اجرای حقوقی را تشکیل می داد. ضمانت اجرای ماده ی طرح الزام به ثبت سند رسمی اموال غیرمنقول، بطلان بود اما بسیاری بر این باور بودند که این ضمانت اجرای سنگینی است از همین رو ضمانت اجرای جایگزین بطلان انتخاب شد، جایگزین بطلان، هیچ یک از پنج وضعیتی که به آن اشاره شد، نیست بلکه نوعی از ضمانت اجرای اثباتی معاملات است که شباهت هایی به ماده ۴۸ قانون ثبت ۱۳۱۰ دارد.

    به بیان ساده، ماده یک مصوب عنوان دارد که فارغ از ضمانت اجرای ثبوتی، ما یک ضمانت اجرای اثباتی تحت عنوان عدم پذیرش اسناد مربوط به اموال غیرمنقول در معاملات عادی در محاکم و تمامی ادارات را داریم.

    در متن این ماده عنوان شده که «تمامی مراجع اداری، قضائی و شبه قضائی در کلیه دعاوی اعم از حقوقی، کیفری و اداری نمی توانند و نبایست اسناد عادی مربوط به معاملات اموال غیرمنقول را بپذیرد» و بعد در کنار این ماده یک ضمانت اجرا برای افرادی که بخواهند این ضمانت اجرا را نادیده بگیرند، پیش‌بینی شده است.

    به بیان دیگر، اگر مراجع اداری، قضائی و شبه قضائی ما این اسناد عادی را پذیرفتند، ضمانت اجرایی برای آن‌ها در نظر گرفته شده که این ضمانت اجرا در واقع عامل بازدارنده برای پذیرش آن‌ها است. لذا ضمانت اجرایی که اکنون محل توجه قرار گرفته شده، بنظر تدوین کنندگان متن در مجلس شورای اسلامی، در شورای نگهبان و مجمع تشخیص مصلحت نظام، یک ضمانت اجرای کافی و وافی است.

    فارس: این طرح از چه زمانی اجرا خواهد شد و مردم در گام نخست باید چه اقدامی انجام دهند؟

    حجت‌الاسلام کیخای‌فرزانه: فرض بر این است که با متنی که برای این طرح تدوین می‌شود، تمامی آسیب‌هایی که در آینده مردم با آن مواجه خواهند بود، رفع شود. از همین رو تنها تاکنون بیش از ۴۰ جلسه کارشناسی در کمیته مربوطه در مجمع تشخیص مصلحت نظام برگزار شده است.

    حاضرین در جلسات کمیته مربوطه به طرح الزام به ثبت رسمی معاملات اموال غیرمنقول نماینده وزارت راه شهرسازی، بنیاد مسکن و سازمان ثبت اسناد و… بودند. این نمایندگان ایرادات خود به این طرح را بیان کردند. فرض بر این است که این طرح قرار نیست پس از تصویب صرفا یک قانون باقی بماند، بلکه قرار است یک قانونی شود که به مرحله اجرا برسد.

     

    هدف ما اجرای مطلوب قانون الزام به ثبت رسمی معاملات اموال غیرمنقول است. اگر این قانون اجرایی نشود آنچه محل توجه قوای سه گانه بوده را تامین نخواهد کرد.

    فارس: آیا این قانون اجرایی می شود یا خیر؟

    حجت‌الاسلام فرزانه: این موضوع مهمترین چالش این قانون است. منتقدین این طرح نیز همواره این سوال را مطرح می کند که آیا آنچه در این قانون تدوین شده، در نهایت اجرایی می شود یا خیر.

    بنظر می‌رسد در متنی که امروز محل توجه است با تمامی تحولاتی که در متن این طرح اتفاق افتاده است، تمامی اشکالات این طرح از سوی قوای سه گانه احصا شده و در صحن مجمع تشخیص مصلحت نظام مجدد مورد بازبینی قرار گرفته و این بازبینی مجدد به ارائه و تدوین یک متن قابل قبول کمک می‌کند.

    اگر بپذیریم پس از برگزاری ۴۰ جلسه کارشناسی آسیب های این طرح احصا شده ، یک آسیب شناسی فرابخشی فارغ از نقش ما در مجمع تشخیص مصلحت نظام اتفاق افتاده است.

    اولین ایرادی که در کمیسیون حقوقی و قضائی مورد توجه بود، این بود که آیا این متن یک آسیبی بر آسیب‌های گذشته اضافه می کند یا خیر.

    تصور کنید یک قانون خوبی تدوین شود، اما منجر به اضافه شدن یک آسیب به آسیب های گذشته شود! بدین معنا که اگر امروز مشکل ما اسنادعادی هستند، پس از تصویب این قانون، اسنادعادی قفل می شود و مردم دیگر با همین اسناد عادی نیز نمی توانند معامله کنند. در نتیجه منجر به نارضایتی مردم و قفل شدن معاملات اموال غیرمنقول با اسناد عادی می شود.

    اگر این اتفاق رخ دهد، یعنی چرخه اقتصاد اموال غیرمنقول و زمین در کشور متوقف خواهد شد. به بیان دیگر یک مانعی تحت عنوان عدم ثبات مالکیت در اموال غیرمنقول و زمین نه تنها حل نشد بلکه تشدید هم شد.

    از همین رو در مجمع تشخیص مصلحت نظام سعی کردیم تمامی موارد امکان اشکال‌هایی که در قوای سه گانه را احصا کنیم. نظام مسائل و اشکالات نسبت به طرح الزام به ثبت رسمی اسناد اموال غیرمنقول احصا شد. پس از این احصا، این موضوع را بررسی کردیم که مشکلات احصا شده نسبت به متن این طرح وارد است یا خیر.

    به‌عنوان مثال یکی از آسیب‌ها این بود که اگر اسناد عادی اموال غیرمنقول را نسبت به جامعه امروز نسبت سنجی کنیم، بر اساس اعلام رسمی سازمان ثبت اسناد و املاک کشور بین ۴۰ الی ۵۰ میلیون سند عادی داریم. این اسناد عادی چه خواهد شد؟

    فارس: آیا یکباره از تمامی این اسناد اعتبارزدایی می شود؟ 

    حجت‌الاسلام فرزانه: خیر؛ مقرر شده که پس از راه اندازی سامانه ماده ۱۰ ، پس از اطلاع رسانی تمامی ارکان نظام به سمت اعتبار زدایی از اسنادعادی خواهیم رفت. سوت آغاز این قانون راه اندازی سامانه ماده ۱۰ خواهد بود. تا راه‌اندازی این سامانه قرار نیست نسبت به اموال منقول دارای اسناد عادی اتفاق خلق‌الساعه ایجاد شود.

    اگر سامانه ماده ۱۰ نیز راه‌اندازی شد، در یک بازه زمانی متعارف از اسنادعادی اعتبار زدایی می شود. به بیان ساده تر یک الی دو سال (بستگی به متن نهایی مصوب مجمع تشخیص مصلحت دارد) پس از راه‌اندازی سامانه ماده ۱۰، افرادی که معامله با سند عادی انجام می‌دهند، معاملات خود را در این سامانه ثبت کنند که حداقل برای حقوق این افراد ضمانت اجرا در نظر گرفته شود.

    اگر فردی پس از اجرایی شدن سامانه، معامله‌ای را انجام داد، این نگرانی وجود دارد که فروشنده همین مال را به فرد دیگری (با استفاده از سند عادی) بفروشد. برای صیانت از حقوق خریدار می‌گوییم که تمامی معاملات باید در این سامانه ثبت شود، چرا که معامله یا فروش مال غیر جدیدی رخ ندهد.

    *پایان معاملات معارض و جعل سند

    زمانی که فردی مالی را خریداری کرد، این مال قطعأ برای او شود و اگر معارضی وجود دارد حتما پیش از انجام معامله به فرد خریدار اطلاع داده شود. بنابراین نه تنها معامله قفل نمی‌شود، بلکه در زمان‌گذار (از زمانی‌که معاملات بر اساس اسنادعادی را غیرقابل پذیرش بدانیم، یک سال پس از راه‌اندازی سامانه ماده ۱۰)، هرگونه معامله را از طریق سامانه به خریدار اطلاع داده شود. بنابراین امکان معامله معارض دیگر وجود نخواهد داشت.

    نه تنها ما از معاملات عادی مطلقاً اعتبارزدایی نکردیم بلکه آن‌ها را ساماندهی کردیم، این تصور که پس از تصویب و اجرای قانون تمامی معاملات مبتنی بر اسناد عادی بدوا باطل خواهد شد، اشتباه است. ماهیچ‌گونه بطلانی را نسبت به معاملات نخواهیم داشت. مگر پس از اجرای سامانه و گذراندان زمان گذار، اطلاع رسانی‌های لازم و پس از اجرایی شدن کامل قانون.

    فارس: چرا به‌صورت یکباره از اسناد عادی اعتبارزدایی نمی‌شود؟ 

    حجت الاسلام فرزانه: آیا می توان یک شبه حدود ۵۰ میلیون سند عادی را اعتبارزدایی کرد؟ آیا شما به عنوان دارنده یک سند عادی می پذیرید که بدوا پس از تصویب طرح تمامی معاملات اموال غیرمنقول شما باطل اعلام شود؟

    به نظر می رسد اگر این ضمانت اجرا در نظام حقوقی ما بدوا اثر گذار شود و به یکباره از اسناد عادی اعتبارزدایی شود. همچنین این موضوع می‌تواند در نهایت  اخلال نظامی را ایجاد کند و منجر به ناکارآمدی نظام، کشور و این قانون شود.

    به بیان دیگر اگر ضمانت اجرای بطلان بدوی اسناد عادی بود، تعیین تکلیف حدود ۵۰ میلیون سند عادی امری غیرممکن و مافوق طاقت قوای سه گانه خواهد بود. بنابراین ضمانت اجرایی که امروز در لسان قانون در نظر گرفته شده، یک ضمانت اجرای بینابین و با لحاظ برنامه‌ریزی قوای سه گانه است.

    لازمه این ضمانت اجرای در نظر گرفته شده، اطلاع رسانی عمومی است. پس از پنج سال هیچ‌گونه سند عادی در مقام تولید نخواهیم داشت و طی این مدت (پنج سال) اسنادعادی موجود نیز تعیین تکلیف خواهند شد.

    فارس: پس از اجرای این قانون، چه پیامدهای مثبتی ناشی از این قانون در انتظار مردم خواهد بود؟ 

    حجت‌الاسلام فرزانه: این قانون اول برای مردم و پس از آن برای حاکمیت است. شما امروز یک مالی را با سند رسمی خریداری می‌کنید، همین سند رسمی، توسط قولنامه که از وجود آن بی‌اطلاع بودید، نقض می‌شود.

    بر اساس آمارهای بانک مرکزی  بیش از ۵۰درصد درآمد مردم ایران برای تامین مسکن اختصاص پیدا می کند. زمانی که از مسکن صحبت می شود، در واقع ۵۰درصد درآمد یک آدم عادی در کشور مطرح است. آیا کارمندی که بعد از ۳۰سال تجمیع سرمایه، اخذ وام و… مسکنی را با سند رسمی تهیه می‌کند، اما به یکباره یک نفر مدعی پیدا شود و اذعان دارد که این مسکن پیش از این فرد کارمند با یک سند عادی به او فروخته شده است. به‌صورت عادی برای اثبات حق در چنین مواردی حداقل فرد باید سه سال به یک محکمه قضائی رفت و آمد داشته باشد تا بتواند حق خود را اثبات کند.

    هدف از قانون الزام به ثبت رسمی اموال غیرمنقول این است که این اطمینان خاطر را به مردم بدهد که اگر سند رسمی داشتند، دیگر نگران نباشند و دیگر برای اموال غیرمنقول آن‌ها معارضی پیدا نخواهد شد و مالکیت آن‌ها نقض نمی‌شود.

    این قانون می‌خواهد بگوید اگر مردم سند رسمی داشتند، مالکیت آن‌ها توسط یک سند عادی و یک قولنامه مخدوش نخواهد شد. قرار نیست سرمایه سی ساله مردم با یک طرح دعای قولنامه‌ای زیر سؤال برده شود و قرار نیست بزرگترین شوک زندگی مردم مخدوشیت مالکیت اموال غیرمنقول آن‌ها باشد.

    همچنین اجرای این قانون‌، شفافیت را در پی خواهد داشت. دولت ها همواره به دنبال ساماندهی حوزه مسکن هستند؛ یکی از سیاست‌هایی که انخاذ می شود نیز تشویق ساخت‌و‌ساز از طریق تزریق پول و منابع مالی است، آیا دولت می‌تواند در این سیاست‌گذاری موفق باشد؟

    خیر! چرا که دولت نمی داند به جامعه هدف خود وام می‌دهد یا خیر. نمی‌داند به این فردی که وام می‌دهد برای ساخت مسکن، ملک دیگری دارد یا خیر. از همین‌رو شفافیت در حوزه مالکیت می‌تواند زیرساخت سیاستگذاری شفاف و هدفمند در حکم‌رانی اقتصادی کشور را به ارمغان بیاورد. اگر دولت اطلاعات مالکیت کشور را نداشته باشد نمی‌تواند برای آن‌ها برنامه‌ریزی کند.

    بر اساس آمار به دست آمده افرادی در تهران هستند که در منطقه ۲۲ برج دارند اما در نظام حقوقی ما مالکیتی به نام آن ها ثبت نشده و حتی این افراد از دولت یارانه هم می‌گیرند. چراکه داده‌های شفافی در حوزه مالکان وجود ندارد.

    پس از دوران گذر ۵ ساله از اجرای قانون الزام به ثبت رسمی اموال غیرمنقول، نظام مالکیت (دیتاهای مالکین کل املاک کشور)در یک سامانه تعیین تکلیف شود، می توان نسبت به اخذ مالیات اموال غیرمنقولی که خالی هستند (خانه های خالی) اقدام شود.

    مالیات برای کسی که یک خانه دارد که موضوعیتی ندارد؛ بلکه مالیات خانه‌های خالی برای کسانی که چندین مسکن دارند ، مطرح است افرادی املاک زیادی دارند و املاک آن‌ها ثبت نشده و در راه تصویب این قانون سنگ‌اندازی می‌کنند.

    بیش از ۹۰ درصد مردم ایران که دارای یک یا دو خانه هستند، مشکلی برای ثبت رسمی ندارند، بلکه این قانون کمکی است که این خانه‌ها تا آخر عمر برای آن‌ها باقی بماند و کسی نتواند با کمتریم بهانه مالکیت آن‌ها زیر سؤال ببرد.

    ضمن تثبیت مالکیت اشخاص خصوصی، شفافیت نظام مالکیت و ایجاد یک بانک داده استاندارد برای مالکان را در کشور ایحاد کردیم که این امر می‌تواند فصل نویی برای برنامه‌ریزی اموال غیرمنقول توسط سیاستگذاران کشور باشد.

    تصویب این قانون در مجمع تشخیص مصلحت نظام هم کمکی به عموم مردم و هم کمکی به سیاستگذاران خواهد بود لذا می‌توان بگوییم این قانون برد-برد برای مردم و حاکمیت نه برد-باخت.

     

    فارس

  • گام مهم مجلس برای اعتباربخشی به اسناد رسمی

    گام مهم مجلس برای اعتباربخشی به اسناد رسمی

    به گزارش پایگاه اطلاع رسانی کانون سردفتران و دفتریاران، در گزارش روزنامه خراسان آمده است:

    هرچند از آغاز اقدام مجلس شورای اسلامی برای تعیین تکلیف یا به عبارتی فاقد اعتبار کردن معاملات غیررسمی در اموال غیرمنقول حدود ۷ سال می‌گذرد اما به دلیل چندین کش و قوس قانونی و رفت و آمد میان مراجع قانون‌گذار که ناشی از اختلاف نظر میان مجلس با شورای نگهبان و ورود مجمع تشخیص مصلحت نظام به حل مسئله بوده، هنوز این طرح به سرانجام نهایی نرسیده است اما تصویب و تعیین تکلیف یکی از دو ماده مورد اختلاف در مجمع تشخیص مصلحت، امیدها برای پایان این انتظار هفت ساله را جدی تر کرده است تا همان گونه که رهبر معظم انقلاب نیز درخصوص جلوگیری از فسادهای احتمالی در این حوزه به مسئولان قضایی گوشزد کردند، این دغدغه به سرانجام قانونی برسد. در خور یادآوری است، رهبر معظم انقلاب در دیدار امسال با رئیس و مسئولان قوه قضاییه (۶ تیرماه ۱۴۰۲)، موضوع «سلب اعتبار از معاملات غیررسمی در اموال غیرمنقول» را مورد توجه قرار دادند و تأکید کردند: «یک مسئله‌ دیگر که این‌جا من یادداشت کرده‌ام و جزو مناشی فساد است و گفتیم دست قوّه‌های دیگر است. همین نکته‌ای بود که آقای محسنی هم به آن اشاره کردند، [یعنی] همین مسئله‌ سلب اعتبار از معاملات غیررسمی در اموال غیرمنقول؛ این چیز مهمی است. خیلی از فسادها در مورد اموال غیرمنقول، از همین معاملات غیررسمی و معاملات عادی به وجود می‌آید؛ باید جلوی این گرفته بشود و واقعاً این‌جوری است که اگر حالا به فرض از دیدگاه شورای محترم نگهبان یک اشکالی هم این قانون مجلس داشته ‌باشد، مصلحت قطعی نظام و کشور در این است که این قانون دنبال بشود؛ یعنی این شیوه‌ای که الان رایج است که دو خط بنویسند، منتقل کنند و مانند این‌ها، خودش منشأ فسادهای بزرگ است.»

    نگاهی به مراحل تصویب طرح با توجه به نتایج زیان‌بار ناشی از اعتباربخشی به معاملات با اسناد عادی، در ۱۳ دی ماه ۱۳۹۵، طرحی با عنوان «طرح ارتقای اعتبار اسناد رسمی» با امضای ۱۷ نفر از نمایندگان مجلس، برای طی مراحل قانونی به ریاست مجلس ارائه شد. در مقدمه این طرح ضمن تاکید بر این امر که به‌رغم تاکید‌ها و مطالبات مکرر مقام معظم رهبری و تصریح سیاست‌های کلی نظام و سیاست‌های کلی برنامه ششم توسعه، تاکنون برای ارتقای اعتبار اسناد رسمی اقدام خاصی انجام نشده و حتی در لایحه برنامه ششم توسعه نیز توجهی به این موضوع نشده، به ذکر دلایل طرح ارتقای اعتبار اسناد رسمی پرداخته شده است.به گزارش انتخاب، بعد از طی مراحلی، نهایتا مجلس شورای اسلامی، در ۳۱ اردیبهشت ۱۳۹۹، طرح «الزام به ثبت رسمی معاملات اموال غیرمنقول» را که با عنوان طرح ارتقای اعتبار اسناد رسمی به مجلس تقدیم شده بود با اصلاحاتی به تصویب رساند و برای تصویب نهایی به شورای نگهبان ارسال کرد.با طرح ایرادات و ابهامات متعدد شورای نگهبان بر مصوبه مجلس، این طرح تا سال ۱۴۰۱، پنج بار برای اصلاح به مجلس شورای اسلامی اعاده شد و در نهایت برای حل اختلاف در موارد باقی‌مانده، به مجمع تشخیص مصلحت نظام ارجاع شد.کمیسیون حقوقی و قضایی مجمع تشخیص مصلحت نظام با طرح جلسات متعددی به بررسی این طرح پرداخت تا این که بعد از برگزاری ۷ جلسه، بررسی طرح در کمیسیون، در آبان ماه ۱۴۰۲، کمیسیون مذکور برای بررسی طرح به ریاست حجت‌الاسلام‌والمسلمین محسنی اژه‌ای تشکیل جلسه داد و دو مورد باقی‌مانده از موارد اختلافی میان مجلس و شورای نگهبان در این طرح مورد بررسی قرار گرفت.

    پس از پایان رسیدگی و تصویب طرح با اصلاحاتی در کمیسیون، گزارش آن برای تصویب نهایی تقدیم صحن مجمع تشخیص مصلحت نظام شد.سرانجام بعد از گذشت ۷ سال این طرح در ۱۶ آذر ماه ۱۴۰۲ با دفاع حجت‌الاسلام‌والمسلمین محسنی اژه‌ای، رئیس کمیسیون حقوقی و قضایی مجمع تشخیص مصلحت نظام از ماده یک این طرح که محل اختلاف اصلی مجلس و شورای نگهبان بود، مصوبه این کمیسیون از سوی مجمع تشخیص مصلحت نظام نیز مورد تایید و تصویب قرار گرفت. اختلاف اصلی بر سر چه بود و چگونه حل شد نمایندگان مجلس در ماده یک طرح الزام به تنظیم سند رسمی معاملات غیرمنقول قصد داشتند، چالش‌های اسناد عادی را حل و فصل کنند و به نوعی، از «سند عادی» اعتبارزدایی کنند، در حالی که اعضای شورای نگهبان با استناد به این که، «مبایعه‌نامه ملکی طبق قوانین شرع، نمی‌تواند ابطال شود»، به ماده یک این طرح، ایراد گرفتند. در نهایت، مجمع تشخیص مصلحت نظام برای حل این اختلاف، ماده یک این طرح را با تغییراتی، به تصویب نهایی رساند.

    بر اساس مصوبه مجمع تشخیص مصلحت نظام، «سند عادی یا همان مبایعه‌نامه ملکی»، موجود در حال حاضر «ابطال» نمی‌شود، اما پس از تصویب کل قانون و لازم‌الاجرا شدن آن و پایان مهلت ثبت رسمی از سازمان ثبت اسناد و املاک کشور، دعاوی مربوط به اسناد عادی در مراجع قضایی مسموع نخواهد بود و «فاقد اعتبار» است. بر اساس ماده یک این طرح یک سال پس از راه‌اندازی رسمی سامانه (موضوع ماده ۱۰ این قانون)، هر عمل حقوقی (اعم از عقد و ایقاع) که موضوع یا نتیجه آن انتقال مالکیت عین یا انتقال حق انتفاع (اعم از عمری و رقبی) برای مدت بیش از ۲ سال یا انتقال حق ارتفاق اموال غیرمنقول، وقف، رهن و عقود مفید منافع اموال مذکور برای بیش از ۲ سال، اجاره به شرط تملیک و هر نوع پیش فروش ساختمان اعم از این‌که به صورت سهمی از کل عرصه یا اعیان باشد و تعهد به انجام کلیه اعمال حقوقی باید در سامانه ثبت الکترونیک اسناد به ثبت برسد.

    ضمانت اجرای الزام به ثبت رسمی معاملات اموال غیرمنقول چیست؟ به موجب این قانون، دعاوی راجع به اعمال حقوقی مذکور که در سامانه ثبت نشده باشد، نزد مراجع قضایی، شبه قضایی و داوری قابل استماع نیست و فاقد اعتبار است. جز دعاوی استرداد عوضین، هیچ شکایت کیفری یا دعوای حقوقی یا تقاضا در مورد آن عمل حقوقی و اسناد مربوط به آن، در بخشی که مفید موارد مذکور است، از قبیل شکایت انتقال مال غیر، دعوای اثبات یا تنفیذ معامله، ابطال سند رسمی مالکیت، الزام به تنظیم سند رسمی، خلع ید، تخلیه ید و الزام به اجرای تعهدات مندرج در آن در مراجع مذکور مسموع نیست. همچنین اسناد ثبت نشده راجع به اعمال حقوقی مذکور در هیچ یک از دستگاه‌های اجرایی موضوع ماده ۲۹ قانون برنامه ششم توسعه پذیرفته نمی‌شود و در مراجع قضایی و اداری مذکور فقط شخصی مالک ملک شناخته می‌شود که در دفتر املاک سازمان ثبت اسناد و املاک کشور، ملک به نام او به ثبت رسیده یا از مالک رسمی به ارث برده باشد.

    مهلت قانونی و نحوه دریافت سند رسمی بعد از اجرای قانون در ماده ۱۰ این طرح، مشخص شده است که یک سامانه‌ای طراحی خواهد شد و مردم برای بارگذاری اسناد عادی و مستندات اموال غیرمنقول خود به صورت الکترونیک به این سامانه مراجعه می‌کنند و اداره‌های ثبت در موعد زمانی مقرر نسبت به ثبت آن اقدام می‌کنند. مالکانی که تاکنون، فقط مبایعه‌نامه داشتند، می‌توانند در این سامانه، «درخواست صدور سند رسمی» بدهند.به گفته مسئولان سازمان ثبت اسناد و املاک، با تصویب نهایی این قانون ۴ سال به مردم برای دریافت اسناد رسمی اراضی و املاک قولنامه‌ای فرصت داده می‌شود. به این نحو که با تصویب نهایی قانون الزام به ثبت رسمی معاملات اموال غیرمنقول، سازمان ثبت مکلف است سامانه‌ای فعال کند و مالکان اراضی و املاک قولنامه‌ای باید مدارک و مستندات مالکیت خود را با مهلت دو ساله در این سامانه بارگذاری کنند و ۲ سال بعد از بارگذاری مستندات نیز فرصت دارند که نسبت به دریافت سند رسمی اقدام کنند، یعنی در مجموع حدود ۴ سال به مردم برای دریافت اسناد رسمی اراضی و املاک قولنامه‌ای فرصت داده شده است.

    آخرین وضعیت طرح طبق اعلام سخنگوی سازمان ثبت اسناد و املاک کشور از دو ماده مورد اختلاف طرح «الزام به ثبت رسمی معاملات اموال غیرمنقول» یک ماده آن در مجمع تشخیص مصلحت نظام به تصویب رسیده و بررسی مواد دیگر این طرح در مجمع ادامه دارد.به گزارش اختبار به نقل از پایگاه اطلاع رسانی کانون سردفتران و دفتریاران، صفدر کشاورز درباره وضعیت طرح «الزام به ثبت رسمی معاملات اموال غیرمنقول» در مجمع تشخیص مصلحت نظام گفت: طرح مذکور ۱۵ ماده دارد. مواد یک و ۱۰ این طرح مورد اختلاف شورای نگهبان و مجلس بود و عمده اختلاف شورای نگهبان و مجلس بر سر مواد یک و ۱۰ این طرح بود. ماده یک طرح مذکور در صحن اصلی مجمع تشخیص مصلحت نظام مورد رسیدگی قرار گرفت و تصویب شد.وی افزود: کلیت مصوبه مجلس در ماده یک طرح مذکور این بود که یک سال پس از راه اندازی سامانه ای که در ماده ۱۰ این قانون ذکر شده، تمام نقل و انتقالات حوزه اموال غیرمنقول اعم از عین یا منافع لزوما باید در سامانه ثبت الکترونیک اسناد در دفاتر اسناد رسمی تنظیم شود و اگر در سامانه ثبت الکترونیک اسناد ثبت نشود، باطل است.

    شورای نگهبان ابطال این موضوع را خلاف شرع اعلام کرد؛ لذا به دلیل اختلاف بین شورای نگهبان و مجلس و اصرار مجلس بر مصوبه خود نهایتا مصوبه در مجمع تشخیص مصلحت نظام بررسی شد. امیدها برای پایان انتظار هفت ساله خرداد ماه امسال وزیر اقتصاد طی نامه ای خطاب به رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام خواستار تسریع در رسیدگی و نهایی شدن طرح الزام به ثبت رسمی معاملات اموال غیرمنقول شد و نوشت: “معتبر دانستن معاملات املاک به وسیله اسناد عادی منجر به عدم شفافیت اقتصادی و در نتیجه فرار گسترده مالیاتی در بازار بزرگ املاک شده است؛ از نظر بسیاری از صاحب نظران اقتصادی و همچنین مجموعه این وزارت تنها یک عامل می تواند اشخاص را ناچار به ثبت اطلاعات املاک خود کند و آن ایجاد و تقویت «ضمانت اجرا از طریق بطلان معاملات عادی» است، در غیر این صورت پر واضح است منطق اقتصادی این سوداگران، اجازه معرفی املاک و ثبت رسمی آن را نخواهد داد. این ضمانت اجرا به نحو مؤثری در «طرح الزام به ثبت رسمی معاملات اموال غیر منقول» پیش بینی شده که اکنون نزد آن مجمع در حال بررسی است.”

    در پایان یادآور می شود «طرح الزام به ثبت رسمی معاملات اموال غیرمنقول» که پس از تغییر عنوان دوباره به شورای نگهبان ارسال شد ؛هم اکنون در مجمع تشخیص مصلحت نظام آخرین مراحل تصویب نهایی را می گذراند، ۷ سال مراحل گوناگونی که این طرح گذرانده موجب شده است از آن به‌عنوان یکی از پر رفت و آمدترین طرح‌ها بین مراجع قانون‌گذاری یاد شود که امید است با توجه به نامه ای که چندی پیش نیز وزیر اقتصاد خطاب به رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام نوشت و درخواست رسیدگی سریع‌تر به این طرح را کرد، شاهد نهایی شدن آن در مجمع تشخیص مصلحت نظام باشیم.

    روزنامه خراسان

  • نوروزی: مصوبات مجلس در طرح الزام محکم تر از نظرات مجمع تشخیص مصلحت نظام است

    نوروزی: مصوبات مجلس در طرح الزام محکم تر از نظرات مجمع تشخیص مصلحت نظام است

    به گزارش پایگاه اطلاع رسانی کانون سردفتران و دفتریاران، «حجت‌الاسلام حسن نوروزی» نایب رییس کمیسیون قضایی و حقوقی مجلس شورای اسلامی با اشاره به تغییراتی که در طرح الزام به ثبت رسمی معاملات اموال غیرمنقول در مجمع تشخیص مصلحت نظام اعمال شده است، گفت: ماده یک، ۹ و ۱۰ طرح مزبور به مجمع ارسال شد تا اعضای مجمع هم درباره آن نظر دهند.

    وی افزود: این مواد درباره آن بود که اعتبار اسناد رسمی و عدم اعتبار اسناد عادی شکل بگیرد که مدتی است روی این مواد در مجمع تشخیص مصلحت نظام دارند کار می‌کنند و بررسی‌های مجمع درباره این طرح تمام شده است و فقط چند تبصره از ماده ۱۰ باقی مانده است.

    نایب رییس کمیسیون قضائی و حقوقی مجلس شورای اسلامی گفت: مجلس شورای اسلامی این مواد را بسیار محکم و قوی در نظر گرفت که مجمع تشخیص مصلحت نظام آن را قبول نکرد. برای مثال ما در ماده یک گفته بودیم اسناد عادی باطل و بلااثر است، اما آن‌ها فقط گفته بودند بلااثر است؛ پس مصوبه مجلس محکم‌تر و قوی‌تر از آن چیزی بود که در مجمع تشخیص مصلحت نظام به تصویب رسیده است.

    نماینده مردم رباط کریم در مجلس شورای اسلامی گفت: برخی دنبال آن بودند و می‌گفتند که بعضی از قولنامه‌هایی که علما امضا کردند، معتبر است.

    وی افزود: با پیشنهاد کمیسیون قضائی و حقوقی مجلس، رأی مجمع تشخیص مصلحت نظام این شد که قولنامه‌های قبل نه آینده را باید رئیس قوه قضاییه بررسی کند و نظرش را ارائه دهد. پس قولنامه‌های از این به بعد و بعد از تصویب طرح الزام به ثبت رسمی معاملات اموال غیرمنقول در مجمع تشخیص مصلحت نظام دیگر معتبر نیست.

    نوروزی با بیان اینکه با وجود این و در کل از نظرات و مصوبات مجمع تشخیص مصلحت نظام راضی هستیم، گفت: فقط یک مقدار نگران این قسمت نظر علما را بودیم که گفته بودند قولنامه‌ای اگر تایید علما را داشته باشد، معتبر است و نگران بودیم قولنامه‌های حال و آینده را هم شامل شود که با رأی مجمع تشخیص مصلحت نظام تاکید شد که این موضوع فقط برای قولنامه‌های گذشته باشد.

     

    دانشجو

  • تصویب بخشی از طرح الزام به ثبت رسمی معاملات

    تصویب بخشی از طرح الزام به ثبت رسمی معاملات

    به گزارش پایگاه اطلاع رسانی کانون سردفتران و دفتریاران، اعضای مجمع تشخیص مصلحت نظام پس از بررسی و شور و توضیحات حجت الاسلام غلامحسین محسنی اژه ای، رئیس کمیسیون حقوقی و قضائی مجمع، رحمانی، دبیر کمیسیون حقوقی و قضایی مجمع، نماینده مجلس شورای اسلامی و امین حسین رحیمی، وزیر دادگستری درباره تبصره ماده ۱ که برای بررسی بیشتر به کمیسیون حقوقی و قضایی مجمع ارجاع شده بود، دو فراز اول این تبصره را تصویب کردند و فراز سوم آن مجددا برای بررسی بیشتر به کمیسیون حقوقی و قضائی ارجاع شد.

    در فراز اول و دوم این تبصره آمده است: «دعوای تنفیذ فسخ معاملات ثبت شده اموال غیر منقول، در مواردی که ثبت فسخ مستلزم رای مرجع قضایی یا داوری است، مشروط بر اینکه ظرف ۱۵ روز پس از اعمال حق فسخ، اظهار نامه رسمی ارسال و ظرف ۱۵ روز بعد از آن نسبت به طرح دعوای تنفیذ فسخ اقدام شود، مسموع است هر چند فسخ ثبت نشده باشد.

    سامانه ثبت الکترونیک اسناد باید به گونه‌ای طراحی گردد که اگر طرفین قرارداد شرط کنند منتقل الیه تا پایان مهلت اعمال حق فسخ یا موعد پرداخت ثمن و یا تا موعد دیگری که مورد توافق طرفین بوده حق انجام اعمال حقوقی موضوع این ماده را ندارد، امکان انتقال مورد معامله، در مهلت تعیین شده فراهم نباشد.»

    مجمع تشخیص مصلحت نظام سپس به بررسی ذیل ماده ۱۰ این مصوبه پرداخت که پس از شور اعضا و ارایه دیدگاه‌های خود و توضیحات دبیر کمیسیون حقوقی و قضائی مجمع، وزیر دادگستری و نماینده مجلس شورای اسلامی به دلیل برخی ابهامات و ایرادات به تصویب نرسید و برای بررسی بیشتر و ارایه پیشنهاد جامع‌تر به کمیسیون حقوقی و قضائی مجمع ارجاع شد.

  • حاجی دلیگانی: طرح الزام به ثبت رسمی معاملات اموال غیرمنقول در مجمع تشخیص تغییر جدی نکرده است

    حاجی دلیگانی: طرح الزام به ثبت رسمی معاملات اموال غیرمنقول در مجمع تشخیص تغییر جدی نکرده است

    به گزارش پایگاه اطلاع رسانی کانون سردفتران و دفتریاران، «حسینعلی حاجی دلیگانی» درباره آخرین وضعیت بررسی طرح الزام به ثبت رسمی معاملات اموال غیرمنقول، گفت: بحث الزام به صدور اسناد رسمی و به رسمیت شناختن اسناد رسمی بسیار مهم است. مقام معظم رهبری هم بار‌ها روی این بحث تاکید فراوانی کرده‌اند.

    وی افزود: ثبت رسمی معاملات باعث می‌شود سالیانه ده‌ها هزار پرونده قضایی و شکایت و دعوا کاهش پیدا کند. در این صورت دیگر افراد می‌دانند کسی نمی‌تواند درباره آن اموال مدعی باشد و زمین، خانه یا ملکی که دارند، به نام افراد دیگری زده شود.

    عضو کمیسیون قضائی و حقوقی مجلس شورای اسلامی تصریح کرد: ما باید سند رسمی را تثبیت کنیم. الان مباحثی در این مورد در مجمع تشخیص مصلحت نظام مطرح است. بنده در این باره پرسیدم و درباره آخرین وضعیت طرح مذکور در مجمع تشخیص مصلحت نظام باید بگویم که مجمع در حال بررسی طرح است و هنوز مجمع مصوبه‌ای نداشته است که آسیب جدی به مصوبات مجلس شورای اسلامی درباره این طرح بزند.

    نماینده مردم در مجلس شورای اسلامی گفت: بحث اصلی ما این است که اگر فردی از حالا به بعد سند قولنامه‌ای آورد و دچار اختلاف شد، این دیگر در محاکم جمهوری اسلامی ایران قابلیت رسیدگی ندارد. اگر افراد می‌خواهند از پشتوانه قانونی در این حیطه در کشور برخوردار باشند، باید برای دریافت سند رسمی اقدام کنند تا از حمایت قانون هم برخوردار باشند.

    وی بیان کرد: امیدواریم مجمع تشخیص مصلحت نظام هم کمک کند تا هر چه زودتر این طرح به نتیجه برسد که یکی از کار‌های بزرگ و دستاورد‌های مجلس شورای اسلامی در دوره یازدهم است. اگر اختلاف نظری هم وجود دارد باید با نظر کارشناسی به تفاهم برسیم.

     دانشجو
  • آزمون بزرگ مجمع تشخیص مصلحت در برابر «مصلحت یقینی» رهبر انقلاب

    آزمون بزرگ مجمع تشخیص مصلحت در برابر «مصلحت یقینی» رهبر انقلاب

    به گزارش پایگاه اطلاع رسانی کانون سردفتران و دفتریاران، خبرگزاری تسنیم طی نشستی با حضور حجت‌الاسلام مجید انصاری؛ عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام و سید صادق سعادتیان؛ معاون امور اسناد سازمان ثبت اسناد و املاک کشور به بررسی اهمیت اسناد رسمی و بی اعتباری اسناد عادی پرداخت.

    کشور ما و ایرانیان سال‌هاست از موضوعی به‌نام “اسناد عادی” ضربه می‌خورند، ضربه‌هایی که تمام آن آشکار نیست. درباره اعتبار اسناد عادی همیشه صحبت از تشکیل پرونده‌های حقوقی متعدد در دستگاه قضایی است که بنا بر گزارش‌های رسمی، نیمی از ورودی‌های دستگاه قضا و تا ۷۰ درصد پرونده‌های حقوقی محاکم و دادگاه‌های کشورمان را تشکیل می‌دهد!

    این پرونده‌ها که در همگی آنها پای “اسناد عادی” در میان است، عناوین اتهامی کلاهبرداری‌، پولشویی‌ و فرارهای مالیاتی در جریان است اما احتمالاً اطلاع نداریم که هر سال به‌دلیل اعتبار داشتن اسناد عادی در کشورمان، ثروت هنگفتی به باد می‌رود و امکان سرمایه‌گذاری داخلی و خارجی از همین محل سلب و امکان تحقق توسعه پایدار کشورمان گرفته می‌شود.

    کارشناسان امر با شناخت آسیب‌های متعدد اعتبار اسناد عادی، مدتی است موضوع را در دستور کار قرار داده‌اند و هزاران ساعت وقت صرف این شد تا طرحی جامع برای سلب اعتبار از اسناد عادی به تصویب برسد یعنی آنجا که سند رسمی در دست است دیگر سند عادی مستند تلقی نشود و سند تک‌برگ نوشته‌شده در دفاتر اسناد رسمی در دعوای حقوقی در مقابل سند نوشته روی کاغذهای سفید، بازنده نشود.

    کارشناسان و حقوقدانان بر اینکه اسناد عادی باید اعتبار خود را مقابل اسناد رسمی از دست بدهند اصرار دارند و قوه قضاییه و مجلس و دولت هم این مسأله را در دستور کار خود قرار داده‌اند تا جایی که یکصدایی درباره لزوم اعتبارزدایی از اسناد عادی ایجاد شده است.

    این مصوبه در مجلس رأی آورد اما شورای نگهبان قانون اساسی بارها مصوبه مجلس را درباره اعتبارزدایی از اسناد عادی تأیید نکرد و صرفاً بر اساس یک حکم اولیه فقهی به آن ایراد گرفت. اصرار مجلس برای به سرانجام رساندن این مهم، سرانجام، مصوبه را به مجمع تشخیص مصلحت نظام فرستاد تا آنجا تعیین تکلیف شود اما بعد از آن مقام معظم رهبری در دیداری که با مسئولان قوه قضاییه در ششم تیرماه امسال داشتند، اعلام کردند: “خیلی از فسادها در مورد اموال غیرمنقول از همین معاملات غیررسمی و معاملات عادی به وجود می‌آید؛ باید جلوی این گرفته بشود و واقعاً این‌جوری است که اگر حالا به‌فرض از دیدگاه شورای محترم نگهبان یک اشکالی هم این قانون مجلس داشته باشد، مصلحت قطعی نظام و کشور در این است که این قانون باید دنبال بشود، یعنی این شیوه‌ای که الآن رایج است که دو خط بنویسند، منتقل کنند و مانند به اینها، منشأ فسادهای بزرگ است.”

    ایشان به‌صراحت آنچه را درباره اسناد عادی مصلحت هست، بیان کردند اما ظاهراً برخی در مجمع تشخیص مصلحت نظام، سودای دیگری در سر دارند و همچنان مقابل درمان و علاج شدن این زخم چرکین و کهنه، مقاومت می‌کنند.

    برای اینکه بدانیم چرا اعتبارزدایی از اسناد عادی مهم است و در زمان حاضر وضعیت این مصوبه حیاتی و کلیدی به‌چه‌صورت است، نشستی با حضور حجت‌الاسلام مجید انصاری؛ عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام و نیز سید صادق سعادتیان؛ معاون امور اسناد سازمان ثبت اسناد و املاک کشور برگزار کردیم.

    در این نشست موضوعاتی برای نخستین بار مطرح شد از جمله اینکه اعتبار داشتن اسناد عادی چگونه مانع از سرمایه‌گذاری سرمایه‌گذاران داخلی و شرکت‌های بزرگ خارجی و بین‌المللی در ایران شده است و این‌که چطور یک سؤال از شورای نگهبان، جایگاه اسناد رسمی صادرشده از حکومت را تا این حد پایین آورد که نوشته روی یک کاغذ معمولی می‌تواند آن را از اعتبار ساقط کند!

    در بخش نخست این نشست صحبت‌های حجت‌الاسلام مجید انصاری درباره تحقیر ملی ایران در سطح جهان و مسئله تحمیل سنگین‌ترین هزینه‌های مادی و معنوی به مردم و کشورمان به دلیل اعتبار “اسناد عادی” مورد بررسی قرار گرفت؛  بخش دوم هم به سخنان سید صادق سعادتیان درباره مفاسد گسترده‌ای که اسناد عادی ایجاد می‌کند اختصاص داشت؛

    در ادامه مشروح بخش سوم این نشست پیشِ روی شماست:

    تسنیم: ما در بخش‌های گذشته از اثرات منفی اعتبار اسناد عادی صحبت کردیم؛ اینکه سند عادی ابزاری برای تحقیر ملی است و از سویی دیگر، سند عادی یا همان کاغذنوشته‌های معمولی با امضای دو طرف معامله و دو شاهد با اعتباری که دارد می‌تواند سرمنشأ و پایه ثابت مفاسد و جرائم در کشورمان باشد. این موضوع متأسفانه خیلی از سوی رسانه‌ها و همچنین مسئولان و متولیان امر تبیین نشده و در مقابل جریان ذینفع اینطور القا می‌کند که سلب اعتبار از اسناد عادی به ضرر مردم است و جامعه هم بر اثر ناآگاهی و بی‌اطلاعی این نظریه مخرب را پذیرفته است.

    سعادتیان: با قاطعیت عرض می‌کنم که سلب اعتبار از اسناد عادی به ضرر احدالناسی نیست؛ اگر از اسناد عادی، سلب اعتبار شود مردم دیگر اطمینان خواهند داشت زمینی که خریده‌اند واقعاً ملک آن‌هاست و بعدها گرفتار نخواهند شد و در آن صورت دیگر شاهد پیش‌فروش یک واحد آپارتمان به چند نفر نخواهیم بود! مردم باید درباره پرونده‌های کثیرالشاکی این را بدانند که یکی از عوامل اصلی کثیرالشاکی بودن پرونده‌ها، همین اعتبار اسناد عادی است.

    انصاری: اینطور می‌گویند که اعتبار اسناد عادی بعد از تصویب قانون در محاکم رد شود و اداراتِ دیگر، نقشی در این قانون نداشته باشند. در جلسه کمیسیون حقوقی مجمع تشخیص مصلحت گفتم که این ادعا تیر خلاص این طرح است چرا که اساس جاذبه اسناد دستی قبل از محاکم، در شهرداری‌ها و در بحث صدور پروانه است. چون اگر برای ساخت و ساز و بر اساس اسناد عادی پروانه صادر کنیم، مشکلات همچنان پابرجا خواهد بود. اگر این موضوع منحصر شود به محاکم، اثری در حل مشکلات نخواهد داشت؛ محکمه و دادگاه، ته خط در دعواست اما قبل از دعوا ما مسایلی مانند پروانه ساخت و مالیات و عوارض و حقوق دولتی و امثالهم را داریم، یا بحث پنهان کردن مال و پولشویی که توضیحات آن قبلاً داده شد؛ بنابراین سلب اعتبار از اسناد عادی به‌هیچ وجه نباید استثنابردار باشد.

    تسنیم: استثنا شاید ناچسب‌ترین وصله‌ای باشد که برخی بخواهند آن را به این قانون تحمیل کنند!

    انصاری: در تبدیل ناهنجاری‌های مزمن به هنجار، بسیاری از قواعد زیر پا گذاشته می‌شود و این طبیعی و منطقی هست. ما در دنیا تجربه اپیدمی کرونا را داریم که برای جلوگیری و ریشه‌کن‌سازی یا مهار و عادی‌سازی آن همه دنیا شدیدترین مقررات که بعضاً خلاف حقوق اولیه اشخاص از حقوق بشر گرفته تا حقوق شرعی بود را وضع کردند و صدای هیچ کس هم بلند نشد. امروز خوشبختانه در پرتوی همان اجرای قوانین سخت یا حق اولیه حکومت که مقدم بر تمام احکام فرعی است، ویروس کرونا کنترل شد. این مثالی که زدم، شبیه به همین اعتبار اسناد عادی است.

    تسنیم: موضوع دیگری که مخالفان طرح روی آن مانور می‌دهند، بحث ابطال اسناد عادی است که با سلب اعتبار از اسناد عادی تفاوت دارد. در این باره توضیح می‌دهید که طرح در این باره بر چه اساسی استوار است؟

    انصاری: نامه مقام معظم رهبری که در پاسخ به نامه آیت‌الله اعرافی مرقوم فرمودند، ۳ بند دارد که در بند دوم فرموده‌اند “مقصود اینجانب عدم اعتبار اسناد غیررسمی در مخاصمات و مرافعات است و ناظر به بطلان معاملات نیست.” بطلان اسناد عادی همان بحثی بود که آقای اعرافی در نامه‌ مطرح کرده بودند. پس اگر طرفین معامله مخاصمه ندارند، اعتبار اسناد عادی در همه دستگاه‌ها جای خودش باقی است؛ مثلاً اگر بحث تعارض است، مخاصمه به معنای دعوای حقوقی و قضایی در میان نیست اما باید اختلاف با شهرداری با سازمان اراضی و امثال اینها رفع شود. به فرموده مقام معظم رهبری آن گروه از اسناد عادی که قطعیت آنها محرز است و مثلاً مهر و امضای علما و معتمدین در ذیل آن است از این حکم خارج می‌شود. برای طرح گفته شده که امضای علما پای سند عادی به معنای احراز قطعیت آن سند برای قاضی است؛ اما سؤال این است که آیا آن قاضی خودش مشاهده کرده که عالِم آن سند عادی را امضا کرده یا مثلاً تلفن کرده و شخصاً از عالِم مورد اعتماد سؤال کرده است؟ عالِم، مالک را معرفی کرده یا اینکه گفته است شاهد معامله بودم؟ اگر شاهد معامله بوده گواهی کرده که فروشنده در حضور او ملکش را یا خانه‌اش را به خریدار فروخته است؟ آیا این فردِ عالِم، مالکیت فروشنده را هم احراز کرده است؟ مالکیت ید قبلی او را هم احراز کرده است؟!

    تسنیم: الان این رویه که یک عالِم بیاید و معامله بر اساس سند عادی را گواهی کند وجود دارد؟

    انصاری: بله!جالب است بدانید الان هم اموالی هستند که به سه یا چهار نفر فروخته شده و یکی از اسناد عادی در محضر یک عالِم گواهی گرفته، یعنی عالم گواهی تأیید داده است. به هر حال اینکه عالمی بیاید و معامله‌ای را تأیید که بر اساس سند عادی است، مباحثی دارد. فرض کنید یک از علمای بلاد می‌آید و گواهی می‌کند که این عقد و این معامله در حضور من انجام شد اما آیا می‌داند که متعلق عقد هم درست بوده؟! عالِم کی می‌تواند چنین چیزی را اثبات کند؟ مثلاً فرض کنید که بگوید من می‌دانم این ملک از پدر به این پسر به ارث رسیده است و بر این اساس معامله را تأیید می‌کنم اما آیا حتماً ملک پدرش بوده که به ارث رسیده است؟ تشخیص این موارد به غیر از اسناد رسمی غیرممکن است.

    تسنیم: اینطور که رسانه‌ای شده، قانون نهایی در مجمع ابهامات قانونی بعدی را به همراه خواهد داشت و در این صورت کار برای رسیدن به یک قانونی که دیگر نیاز به تفسیر نداشته باشد سخت خواهد شد.

    انصاری: حضرت آقا فرمودند که اگر “قطعیت” سند عادی محرز شود باید به آن اعتبار داد. به استناد این فرمایش در مجمع بحث‌ کردیم تا راهکارهایی برای احراز قطعیت سند عادی پیدا کنیم؛ اینکه آیا راهی وجود دارد تا مرجع احراز به قوه قضاییه معرفی شود. باید مشخص شود که چه کسی باید این سند را احراز کند. حضرت آقا در بحث سند اموال غیرمنقول، قوه قضاییه را مخاطب قرار می‌دهند پس قوه قضاییه می‌تواند از حیث مرجع احراز قطعیت مالکیت و با نوشتن آیین‌نامه‌ای این را تعیین تکلیف کند اما اشکال این است که آیین‌نامه، قانون را سست می‌کند. تحمل آیین‌نامه در برابر قانون محدود است و در عین حال آیین‌نامه به تشخیص رؤسای قوه قضاییه متغیر خواهد بود.

    تسنیم: اما کار اصلی در حال حاضر تصویب نهایی قانون است که باید مجمع نسبت به آن اقدام کند.

    انصاری: مقام معظم رهبری در پاسخ نامه‌ آیت‌الله اعرافی موضوعی را مطرح کردند که به نظر من می‌شود نوعی گلایه از مجمع را استنباط کرد. آقا فرمودند “مجمع تشخیص مصلحت اگر مصلحت یقینی مورد نظر حقیر را (لزوم اعتبارزدایی از اسناد عادی) تصدیق نمی‌کند به تشخیص خود عمل کند!” به اعتقاد من این اوج بی‌توجهی مجمع خواهد بود اگر همانند مصلحت یقینی مقام معظم رهبری عمل نکند؛ رهبر انقلاب در موضوعات عادی هم نظری داشته باشد باید به آن توجه کنیم البته نمی‌خواهم بگویم که آقا دستور حکومتی دادند بلکه ایشان به عنوان کسی که مرجع مراجعات همه امور بوده‌اند و شاید بیش از ۳۰ سال است که روی موضوع زمین و زمین‌خواری و این مسائل متمرکز هستند، اطلاعات کافی در این زمینه دارند و وقتی می‌فرمایند “مصلحت یقینی” بنده به عنوان عضو مجمع چه مقدار اطلاعات بیشتری دارم که این یقین برایم حاصل نمی‌شود؟!

    تسنیم: یک علت پویایی فقه شیعه در این است که فقها می‌توانند اجتهاد خود را در باب موضوعات مبتلابه داشته باشند و آن را اجرا کنند.

    انصاری: باید یک اندازه‌گیری کنیم و برسیم به اینکه نهایت ضرر محتمل اشخاص به واسطه اعتبار اسناد عادی چیست؟ نهایت ضرر محتمل حکومت و مردم چیست؟ از هر زاویه‌ای حساب کنید به نظرم باید این قانون تصویب شود و استثنا هم نباید به آن بخورد چون احراز در این امور غیرممکن است.

    سعادتیان: شاید بیشترین نفع اجرای قانون الزام به تنظیم سند رسمی در معاملات اموال غیرمنقول برای مردم عادی است؛ اگر من در معاملاتم سند رسمی داشته باشم، قانونگذار از من حمایت می‌کند. پس هر کسی چه طرف معامله‌ام و چه فرد ثالث ادعایی کند، این ادعا دیگر بطلان است و قابل قبول نیست. معامله انجام شده و سند رسمی برای آن تنظیم شده است و تمام مندرجات سند رسمی بر اساس ماده ۷۰ قانون ثبت قبول است مگر کسی بیاید و ادعای جعلی بودن آن را کند که خیلی سخت است؛ چون شخص تنظیم کننده سند رسمی به نمایندگی از حاکمیت به عنوان سردفتر، مکلف به احراز هویت اصحاب معامله و هم مالکیت اصحاب معامله است. پس زمانی که خانه‌ای برای زندگی خودم می‌خرم، اگر سندش قابل حمایت یا مورد حمایت قانونگذار باشد یک آرامش و بهداشت روانی برای من ایجاد می‌شود و دیگر دغدغه‌ای ندارم. البته همانطور که قبلاً هم گفتم، این وضعیت مطلوب در کشور نیازمند زیرساخت‌هایی است که در سازمان ثبت اسناد و املاک کشور پیش‌بینی شده است. اصلاً در سال‌های آینده که إن‌شاءالله خیلی طول نخواهد کشید، شما یک سازمان ثبت تمام‌الکترونیک را خواهید دید تا تمامی اسناد تنظیمی به صورت رسمی صادر شوند.

    تسنیم: آیا برای حفظ اعتبار یا سلب اعتبار اسناد عادی، هزینه فایده شده است؛ اینکه بررسی شود سود و زیان ناشی از اسناد عادی به چه میزان است؟

    انصاری: بحث بر این است که اگر ما حکم کنیم که اسناد عادی اعتباری نداشته باشد و ابطال شود، حداکثر چیزی که اشخاص از دست می‌دهند و ضرر محتمل آن‌ها چیست؟ در قانون گفته که نسبت به اسناد گذشته دو سال فرصت برای بارگذاری اسناد تعیین شده و دو سال هم فرصت برای عملیات اثباتی و اقامه دعوا و هر کار دیگری وجود دارد. این را برای اطلاع عموم مردم و همکارانم در مجمع عرض می‌کنم که این قانون نگفته از همین فردا اسناد عادی بی‌اعتبار می‌شوند. مردم ۴ سال فرصت دارند تا اسناد رسمی خود را دریافت کنند و بعد از ۴ سال اگر این روند را انجام ندهند دیگر اسناد عادی آن‌ها اعتبار نخواهد داشت؛ تازه در آن صورت هم اگر با ادله‌ای قوی اثبات کردند که زمین یا ملکشان که سند عادی دارد متعلق به ‌آن‌هاست، خسارت دریافت خواهند کرد. خسارت هم بدون سقف ضمانی است. در هر صورت سند رسمی صادر شده باطل نمی‌شود اما به کسی که ذی‌حق بوده است به او خسارت داده می‌شود.

    تسنیم: این خسارت از طرف چه کسی جبران خواهد شد؟

    سعادتیان: قانون برای این امر، یک بیمه پیش‌بینی کرده و هم اینکه کسی که خسارت زده هم باید پاسخگو باشد و اینطور نیست که شخص مجرم بدون مسئولیت داشته باشد.

    انصاری: در برخی فروض هم ممکن است که حکومت این خسارت را بپردازد.

    تسنیم: برداشت ما از نامه اخیر مقام معظم رهبری این است که حضرت آقا در این مسأله خیلی روشن تذکر می‌دهند اما در مجمع برخی همچنان اصرار بر اجرای احکام اولیه دارند!

    انصاری: اکثر احکام اسلام در عقود و معاملات، تنفیذی است. ما احکام شرعی تأسیسی و احکام تنفیذی داریم. احکام تأسیسی حکمی است که اسلام آورده و فی‌البداهه برای یک امری تأسیس کرده که به خاطر مصلحت عمومی تغییرپذیر نیست. احکام تنفیذی مربوط به امور زندگی مردم است که قبل از آمدن اسلام هم وجود داشته و این احکام در حقیقت تأسیس نشده‌اند. قرآن می‌فرماید من این بیع را حلال می‌کنم یا ربا را حرام می‌کنم. بیع از قبل بوده و مردم هم می‌فهمیدند که بیع چیست؟ تأسیس جدیدی نشده، ربا هم قبل از اسلام بوده اما خداوند اعلام کرد که ربا را حرام کردم. پس تحریم ربا هم تأسیسی است. تنفیذی هم یعنی اینکه شرعیت روش‌های بیع تأیید شده است. معنایش این نیست که تأسیسِ الی یوم القیامه و تنها راه انحصاری است. حالا اگر یک روزی عرفِ عقلا روش‌های دیگری را بیان کند می‌توان آن را به کار بست. کما اینکه معاملات از قدیم بوده و جالب اینکه طولانی‌ترین آیه قرآن در سوره بقره آیه ۲۸۲ است که از مفاخر اسلام محسوب می‌شود. این آیه راجع به قرض گرفتن نازل شده است. اگر خواستید دِینی به کسی بدهید آن را مکتوب کنید. این مکتوب کردن پیشرفته‌ترین امر بوده. می‌گوید “فاکتبوه” یعنی ثبت کنید. تفاسیر این آیه خیلی دقیق است. بعد تأکید می‌کند که آن را کتابت کنید. بعد فرموده که شاهد بگیرید و دو شاهد بگیرید تا اینکه اگر یکی از آنان این معامله را فراموش کرد، شاهد دیگری آن را یادآوری کند یعنی اولین قانون ثبت در اسلام آیه ۲۸۲ سوره بقره است که جزییات را بیان کرده است حتی برای متخلفان، کیفر تعیین کرده است.

    سعادتیان: من از آقای انصاری تشکر می‌کنم که به آیه‌ ۲۸۲ سوره بقره اشاره کردند؛ کتابت حکم قرآن است و به مرور زمان به ثبت الکترونیکی تبدیل شده که در آن هم می‌نویسند و کتابت می‌کنند، در قانون هم داریم که برای معاملات شهود بگیرند.

    انصاری: آنچه می‌خواهم در جمع‌بندی عرض کنم؛ واجب بودن تعیین تکلیف این قانون است که برای نظم دادن به معاملات و آرامش خاطر مردم به جهت حمایت قانونگذار از معاملاتشان است و اینکه اگر اسنادشان مفقود شد بتوانند آن را بازیابی کنند چرا که در سوابق سامان ثبت شده است. یک تکلیفی هم در ماده ۱۳ این قانون برای بیمه کردن معاملات پیش‌بینی شده تا اگر کسی از ناحیه سند عادی یا تنظیم سند رسمی در حالی که سند عادی اولیه در دسترس نبود خسارتی دیده باشد از محل آن بیمه جبران هم بشود.

    سعادتیان: اگر این قانون با تعیین تکلیف در مجمع تشخیص مصلحت نظام اجرایی شود، یکی از افتخارات کشور خواهد بود چون در آن صورت خواهیم توانست معاملات صورت‌ گرفته را نظم دهیم و مردم را از هرگونه اختلاف ملکی، دعوای ملکی، معاملات معارض و مواجهه با اسناد جعلی نجات دهیم تا مردم در معاملات با آرامش خاطر بتوانند معاملات خود را انجام دهند.

    انصاری: به دنبال این هستیم تا اگر امکانپذیر شود یک وقتی از دفتر مقام معظم رهبری بگیریم تا جمعی از اعضای مجمع تشخیص مصلحت نظام و کارشناسان سازمان ثبت و دستگاه‌های مربوطه موضوع را تشریح کنند.

    واقعیت این است که آقای اعرافی در مقام رئیس حوزه علمیه قم خدمت آقا نامه نوشتند، او عضو شورای نگهبان و به تبع آن عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام است و انتخاب عنوان رئیس حوزه علمیه قم در نامه، مهم است. پیوست نامه وی به حضرت آقا هم، مصوبه خام مجلس است که در نامه مورد نقد قرار گرفت و اعلام شد که خود ما هم در مجمع به آن ایراد داشتیم یعنی اصلاً اصلاحیه طرح مجمع خدمت آقا ارسال نشده است.

    تسنیم: رهبری در جریان اصلاحیه هستند؟

    انصاری: من برداشتم این است که ایشان به مجمع نامه ننوشتند و پاسخ آقا به نامه‌ آقای اعرافی و ناظر به آن چیزی است که او گفته است. همانطور که امام، زمانی به شاگرد خود آقای قدیری نوشتند؛ از شما تعجب می‌کنم اینجور سؤال می‌کنید! شما می‌گویید مفروض این نیست؛ مفروض را از من سؤال کنید و جواب مفروض شما را می‌دهم. در اینجا هم آقا در واقع جواب مفروضات آقای اعرافی را داده‌اند.

    نامه آقای اعرافی هم واقعاً دارای اشکال است. اگر ما بتوانیم حضوراً خدمت مقام معظم رهبری توضیح بدهیم، خیلی خوب خواهد شد. عقیده‌ام این است که اگر صورت مسأله به درستی منعکس شود موضوع تغییر می‌کند و موضوع تغییر کند حکم تغییر می‌کند.

    تسنیم: شنیده می‌شود مجمع به‌دنبال اعمال قید “استثنا” در این قانون است که می‌تواند اثرات آن را کاهش دهد!

    انصاری: اگر استثنا ناظر به اسناد گذشته است یعنی اینکه زمانی تعیین شود تا افرادی که از گذشته دارای اسناد عادی بودند، حقشان و مالکیتشان دچار خدشه نشود، این در قانون پیش‌بینی شده است.

    ما هم در مجمع باید دقت کنیم و واقعاً دقت هم شده که نسبت به اسناد گذشته دقت عمل خرج شود تا حقی از کسی ضایع نشود. قانونگذار گفته مالکان دو سال مهلت دارند سند عادی خود و ادعای خود را در سامانه ثبت کنند و بعد از آن دو سال هم فرصت دارند تا در صورت ایجاد ادعای دیگر ادعای خود را ثابت کنند یعنی حقوق مردم کاملاً آنجا حفظ می‌شود. شاید اختلافاتی هم باشد که در همان مقطع رفع می‌شود و دیگر دعواها و اختلافات استخوان لای زخم برای آینده نخواهد بود.

    سعادتیان: متن قانون در مواد مختلف گفته که این اتفاقات از تاریخ لازم‌الاجرایی شدن قانون رخ دهد. بعد از تصویب نهایی قانون، دولت یا قوه قضاییه آیین‌نامه قانون را تدوین خواهد کرد تا مسیرهای معاملات شفاف‌سازی شود و مردم با خیال راحت معاملاتشان را ثبت کنند.

    تسنیم

  • تحول اساسی در تثبیت مالکیت در نظام حقوقی کشور با تصویب طرح الزام به ثبت رسمی معاملات اموال غیرمنقول

    تحول اساسی در تثبیت مالکیت در نظام حقوقی کشور با تصویب طرح الزام به ثبت رسمی معاملات اموال غیرمنقول

    به گزارش پایگاه اطلاع رسانی کانون سردفتران و دفتریاران، نشست بررسی الزام به ثبت رسمی معاملات اموال غیرمنقول با حضور حجت‌الاسلام والمسلمین محمدامین کیخای فرزانه، مدیر گروه حقوق خصوصی پژوهشگاه قوه قضاییه، محمدهادی عبادی، معاون برنامه ریزی و هماهنگی امور حقوقی معاونت حقوقی رئیس جمهور، عاصف حمداللهی، مدیر دفتر نظارت بر اجرای اسناد سازمان ثبت اسناد و املاک کشور، شمشیری، رئیس دانشکده حقوق دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی و مهدی عبدالملکی، معاون قوانین مجلس شورای اسلامی در دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز برگزار شد.

    کیخای فرزانه: به اصل مصلحت طرح الزام به ثبت رسمی معاملات اموال غیرمنقول شکی نداریم

    «حجت‌الاسلام والمسلمین محمدامین کیخای فرزانه» مدیر گروه حقوق خصوصی پژوهشگاه قوه قضاییه در این نشست گفت: ضرورت‌هایی اقتضا کرد طرح الزام به ثبت رسمی اسناد تدوین شود و در صحن مجمع تشخیص مصلحت مورد بررسی باشد، اگر این طرح تاریخچه ۸ساله‌ای را طی کرده است در این سال‌ها تدوین کنندگان به دنبال تحول اساسی در حوزه تثبیت مالکیت در نظام حقوقی ایران بوده‌اند.

    وی ادامه داد: ۴۰تا ۶۰ درصد پرونده‌های ورودی پرونده‌ها به مجامع قضایی به حوزه مالکیت اموال غیرمنقول و اعتباربخشی به اسناد عادی است.

    وی با بیان اینکه با اجماع نخبگان و قضات دستگاه قضایی مهمترین چالش امروز این حوزه اسناد عادی است، گفت: علاوه بر این حوزه در حوزه اقتصادی نیز با توجه به اینکه زیر ساخت اساسی در حوزه مالکیت نداریم. برنامه‌ریزی هم نه در اقتصاد کلان و نه خرد امکان‌پذیر نیست.

    حجت‌الاسلام والمسلمین کیخای فرزانه گفت: به علت عدم شفافیت در حوزه دیتای مالکیتی اعم از خصوصی، دولتی، تعاونی و اوقاف، چالش‌های بسیاری در این حوزه ایجاد شده است اگرچه بسیاری از معضلات حوزه اجتماعی هم به حوزه مالکیت برمی‌گردد.

    مدیرگروه حقوق خصوصی پژوهشگاه قوه قضاییه گفت: بسیاری از مفاسد اجتماعی کشور از جمله قتل هم به حوزه مالکیت برمی‌گردد وقتی به سیاست جنایی می‌رسیم و انگیزه‌ها را بررسی می‌کنیم به این برمی‌گردیم که بسیاری از جرایم به دلیل عدم وجود نظام مالکیت است.

    وی گفت: در مجموع قوای سه‌گانه به یک جمع‌بندی رسیده و متنی تهیه کرده است که پس از چهار بار در رفت و آمد در شورای نگهبان و مجلس در نهایت به چند راهکار رسیده‌ایم که این‌ها مبتنی بر مطالعات نخبگانی و تطبیقی بوده چرا که در این روند موضوع مالکیت را در سی کشور بررسی کردیم.

    وی گفت: در حوزه طرح الزام به ثبت رسمی معاملات اموال غیرمنقول ما نسبت به اصل مصلحت شکی نداریم، در تاریخ قانون اساسی هیچ مورد و مصداقی را نداشته‌ایم که به صورت خاص در یک حوزه تخصصی این اجماع نخبگانی و خبرگانی اتفاق بیفتد. از این‌رو برای گذر از وضع موجود و رسیدن به وضع مطلوب چند راهکار ارائه کردیم، در متن مصوبه مجلس رویکرد حقوقی بطلان در نظر گرفته شده بود اگرچه راهکار کیفری و اداری نیز در در نظر گرفته شده بود.

    حجت‌الاسلام والمسلمین کیخای فرزانه همچنین ضمانت اجرای بطلان نسبی را نیز در این زمینه مطرح کرد و گفت: در بطلان نسبی نیز بیان شده است رابطه بین طرفین یک حکم و نسبت به نفر ثالث هم حکمی دیگر دارد.

    عبادی: یکی از چالش‌ها فقدان داده در حوزه اموال غیرمنقول است

    «محمدهادی عبادی» معاون برنامه ریزی و هماهنگی امور حقوقی معاونت حقوقی رئیس جمهور نیز گفت: در حال حاضر شاهد تحول بنیادین در نظام حقوقی کشور هستیم که از موضوع معاملات اموال غیرمنقول آغاز شده و سایر عرصه‌ها را مورد تاثیر قرار خواهد داد.

    وی گفت: اکنون مباحث مربوط به معاملات اموال غیرمنقول به سامان نیست و منجر به این شده که شاهد جرایم بسیاری باشیم. بخش عمده‌ای از این نتیجه وضع موجود است اگر تغییر و تحولی در این حوزه نداشته باشیم این وضع ادامه خواهد داشت و حتی شاید بدتر هم خواهد شد. برای رهایی از وضع موجود باید تغییر مسیر داشته باشیم از این‌ رو باید به سمت داده محوری برویم که از ویژگی‌های این عصر بحث داده‌محوری است.

    عبادی در ادامه گفت: برای حکمرانی باید به داده‌های متقن دسترسی داشته باشیم، اکنون یکی از چالش‌های ما فقدان داده در حوزه اموال غیرمنقول است از این رو باید کاری کنیم که داده‌ها مسیر درستی را طی کرده و در یک مجموعه پردازش شود تا بر اساس آن بتوان تصمیماتی گرفت.

    وی گفت: در اینکه مسیر این لایحه درست است یا نه شکی نیست. مخالفین فارغ از بحث‌های فقهی که نمی‌شود به سادگی از کنار آن گذشت، اما برخی‌ها هم، اماو اگر‌هایی هم در مورد اجرا دارند. باید هزینه و فایده کنیم و بگوییم با اجرایی شدن این قانون چه فواید و چه هزینه‌های را متحمل می‌شویم.

    وی افزود: یکی از دغدغه‌هایی که مطرح می‌شود بحث‌های مالیاتی است و از چالش‌های اصلی که نمی‌توانیم قیمت ملک را کنترل کنیم به این دلیل است که نگرش به ملک به عنوان کالای سرمایه‌ای است نه مصرفی. جامعه برای هرگونه تغییر و تحول و اقدام نیازمند یک تکیه‌گاه محکم است، ریسک سرمایه‌گذاری به دلیل تردید‌ها بالا می‌رود. برای پایان دادن به آن باید در نظام حقوقی خود تغییر و تحولاتی را ایجاد کنیم.

    وی افزود: اگر ادعا کنیم که بیشترین نهادی که از فقدان اسنادرسمی آسیب می‌بیند دولت است حرف گزافی نگفتیم چراکه منابع طبیعی و انفال در حال از دست رفتن است و باید فکری برای آن شود.

    عبادی گفت: با اجرای طرح الزام به ثبت رسمی معاملات اموال غیرمنقول به دنبال ایجاد رضایتمندی اجتماعی هستیم و در این زمینه باید تلاش کنیم نارضایتی عمومی ایجاد نشود، رسانه‌ها نیز باید در این زمینه کمک رسان باشند.

    مدیر دفتر نظارت بر اجرای اسناد سازمان ثبت: باید بطلان اسناد عادی اعلام شود

    «عاصف حمداللهی» مدیر دفتر نظارت بر اجرای اسناد سازمان ثبت اسناد و املاک کشور گفت: قانون ثبت به سال ۱۳۱۰ برمی‌گردد در این قانون ثبت هم ثبت اولیه و هم ثانویه مطرح شده است. بعد از انقلاب تفسیری توسط شورای نگهبان از ماده ۴۸ انجام شد که سبب شد معاملات عادی اوج بگیرد و افرادی که به صورت قولنامه‌ای ملک را صاحب شده بودند با شهادت شهود ادعای خود را ثابت کنند.

    مدیر دفتر نظارت بر اجرای اسناد سازمان ثبت اسناد و املاک کشور گفت: ماده ۶۲ احکام دائمی آمده است، اما نتوانسته مشکلات را حل کند. ماده یک این طرح می‌گوید معاملاتی که به ثبت نرسد باطل و پذیرفته شده نیست فقط کسی مالک است که در دفتر سازمان ثبت معامله خود را ثبت کرده است.

    حمدالهی با بیان اینکه ایرادات شورای نگهبان قابل حل است، گفت: ما می‌خواهیم قانونی تصویب کنیم که بعد از این اجازه تصویب قولنامه عادی وجود نداشته باشد، رهبر معظم انقلاب هم تاکید کرده اند که این قانون نیز باید دنبال شود، چاره کشور ما برای برون رفت از این آسیب‌ها اعلام بطلان اسناد عادی است. سازمان ثبت اسناد و املاک کشور در دوره تکامل به سر می‌برد و به دنبال این است که همه چیز را الکترونیک و هوشمند کند. اکنون سی سامانه در سازمان ثبت در حال فعالیت است. در حال راه‌اندازی پنج سامانه اختصاصی دیگر هم در این حوزه هستیم تا مشکلی در حوزه اجرا نداشته باشیم.

    رئیس دانشکده حقوق دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز: اسناد عادی به عنوان منشا فساد معرفی شدند

    علیرضا شمشیری، رئیس دانشکده حقوق دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز در ادامه گفت: با توجه به اهمیتی که موضوع الزام به ثبت رسمی معاملات اموال غیرمنقول داشته، سلسله نشست‌هایی در محافل علمی و پژوهشی برگزار شده است، چراکه اسناد عادی به عنوان منشا فساد معرفی شدند و رهبر معظم انقلاب هم تاکید داشتند که مصلحت قطعی نظام در این است که این مصوبه توسط مجمع تشخیص مصلحت نظام بررسی شود.

    شمشیری با بیان اینکه یکی از علل مخالفت با این طرح عدم توانمندی سازمان ثبت در به سرانجام رساندن این موضوع است که باید بدان بپردازیم، گفت: مسئله مهم طراحان این طرح اهمیت معاملات رسمی و مشکلات عدیده‌ای است که معاملات عادی برای عموم افراد خصوصا در حوزه‌های اقتصادی برای تولید کنندگان و کارآفرینان ایجاد کرده و باید تلاش کنیم با به سرانجام رساندن آن این معضلات را برطرف کنیم.

     

    معاون قوانین مجلس شورای اسلامی ادامه داد: در انتقال غیررسمی ملک، امکان فروش مال‌غیر و فروش یک ملک به چندین نفر وجود دارد

    مهدی عبدالملکی، معاون قوانین مجلس شورای اسلامی گفت: موضوع معاملات اموال غیرمنقول همواره بحث پر دامنه‌ای در نظام حقوقی کشورمان در قبل و بعد از انقلاب بوده است.

    عبدالمالکی در مورد مفاسد اسناد عادی گفت: در انتقال غیررسمی ملک، امکان فروش مال‌غیر و فروش یک ملک به چندین نفر وجود دارد. زمین‌خواری نیز یکی دیگر از مفاسد اسناد عادی است که در آن زمین خوار اموال دولت را تصاحب قطعه بندی و به دیگران می‌فروشد. قبل از انقلاب قانون ثبت می‌گفت معاملات باید به صورت رسمی باشد و اگر رسمی نباشد آن سند در محاکم پذیرفته شده نیست، محاکم همان زمان نیز این را دور زدند و این قانون نتوانست آن طور که باید اجرا شود. بعد از انقلاب هم با شبهه مغایرت با شرع اسناد عادی در محاکم معتبر شناخته شد از این جهت که محاکم می‌پذیرفتند که دعاوی آن را بررسی کنند.

    وی گفت: برای مقابله با برخی از مفاسد اسناد عادی، طرحی در مجلس بررسی شد که اگر کسی سند عادی بیاورد هزینه دادرسی آن را بالا ببریم، اما پر واضح بود که این طرح قابلیت موفقیت ندارد و ورود جدی تری در این حوزه انجام شد. اکنون بحث‌هایی پیش آمده است مثلا اگر کسی معامله عادی انجام داد چه کنیم؟ بگوییم باطل است یا اینکه بگوییم دادگاه به این دعوا رسیدگی نمی‌کند؟ یا یک ضمانت اجرای دیگر همچون بطلان نسبی را در نظر بگیریم؟

    وی گفت: در حال حاضر این موضوع در مجمع تشخیص و کمیسیون‌های تخصصی است و تقریبا با تغییراتی تصویب و به مجمع تشخیص مصلحت ارجاع شده است.

    عبدالمالکی در مورد دو چالش در اجرایی شدن این قانون گفت: از زمانی که این قانون لازم الاجرا شد کسی نباید معامله عادی انجام دهد. دو سوال پیش می‌آید، اول این که معاملات قبلی چه می‌شود؟ و دوم این که چه کسانی می‌توانند به دفترخانه بروند و معامله کنند در واقع کسی که ملک به طور رسمی به نامش نیست هم می‌تواند آنجا برود؟ بله در این قانون سامانه‌ای اشاره شده که تمام افرادی که مالک هستند و سند رسمی ندارد وارد آن سامانه شده و ادعای خود را ثبت کنند. تا بتواند برای نام خود سند رسمی بگیرند.

    وی گفت: برخی می‌گویند طبق قانون اساسی مکلف به رعایت قوانین شرعی هستیم و نباید در مقابل نظر شورای نگهبان مقاومت کنیم، اما توجه کنید در کنار احکام اولیه احکام ثانویه هم داریم همان ما را مجاز می‌کند از حکم اولیه عدول کنیم، التزام به حکم اولیه وجوب استماع و صحت معامله عادی را اگر عادی بدانیم و بگوییم التزام به آن مفاسد را ایجاد کرده و برای رفع این مفاسد می‌توانیم به احکام ثانویه رجوع کنیم.

    وی در ادامه گفت: زمانی که به واسطه قانونی معضلاتی سبب می شود نظام حقوقی به سمت اضمحلال برود، برای حفظ نظام حقوقی می‌توان از آن عدول کرد، اما باید در نظر بگیریم که در حوزه ضمانت اجرا نیز به سمت ضمانت اجرای کیفری جرم انگاری پیش نرویم.

    میزان

  • آمادگی برای اجرای طرح الزام به ثبت رسمی معاملات اموال غیرمنقول با ۳۵ سامانه

    آمادگی برای اجرای طرح الزام به ثبت رسمی معاملات اموال غیرمنقول با ۳۵ سامانه

    به گزارش پایگاه اطلاع رسانی کانون سردفتران و دفتریاران، «حسن بابایی» با بیان این مطلب در همایش معاونین امور اسناد ادارات کل ثبت اسناد و املاک سراسر کشور در ساری، گفت: در طرح الزام به ثبت رسمی معاملات اموال غیرمنقول که در مجمع تشخیص مصلحت نظام مطرح و مقرر است به زودی در خصوص آن تصمیم گیری شود، سازمان ثبت چندین تکلیف دارد که از جمله مهمترین آن‌ها راه اندازی سامانه‌های مختلف برای اجرایی شدن آن است که در این راستا علاوه بر ۳۰ سامانه‌ای که به صورت فعال در حال فعالیت است، پنج سامانه اختصاصی نیز برای اجرایی شدن هرچه بهتر این طرح راه اندازی می‌کند و آمادگی‌های لازم سخت افزاری و نرم افزاری برای ارائه خدمات الکترونیک ثبتی و تسهیل امور مردم در این زمینه وجود دارد.

    وی با اشاره به فرمایش مقام معظم رهبری که فرمودند منشاء بسیاری از فسادها و جرایم در اموال غیرمنقول ناشی از معاملاتی است که به صورت غیر رسمی انجام می‌شود و ما باید به سمتی برویم که از این معاملات به اعتبار زدایی گردد، گام اول این مهم را اجرای ۱۰۰ درصدی حدنگاری اعلام کرد و اظهار داشت: مالکیت با اسناد عادی در خصوص اراضی و املاک بسیار متزلزل است و هر لحظه ممکن است افراد مختلف حتی بعد ۴۰ سال از تصرف و مالکیت یک شخص در این اراضی، نسبت به آن‌ها طرح دعوا و ادعای مالکیت نمایند و قطعاً اولین نفع رسمی شدن اسناد این اراضی و املاک برای مردم خواهد بود.

    بابایی به حدنگاری اراضی کشاورزی به عنوان یکی از اولویت‌های مهم سال جاری در سازمان ثبت اشاره کرد و اظهار داشت: متأسفانه در این زمینه نیز چالش‌های زیادی وجود دارد که حرکت‌های جهادی و جهش عملکردی این سازمان را در مواردی با کندی مواجه می‌کند.

    وی افزود: در همین استان مازندران که از قطب‌های کشاورزی است، اکثر اراضی بنا به دلایل مختلف خرد شده اند و از ابتدای سال جاری در صدور اسناد این اراضی، از حیث تعداد قطعه بیشترین تعداد را در این استان با سند دار کردن بیش از ۳۹ هزار قطعه داشته ایم لکن این میزان از حیث مساحت چشمگیر نیست چرا که قطعات حدنگاری شده بسیار کوچک هستند و نکته مهمتر اینکه در اجرای حدنگاری همین قطعات کوچک نیز ادارات جهاد کشاورزی و امور اراضی با استناد به قانون منع خرد شدن اراضی کشاورزی محدودیت‌های بسیاری ایجاد کرده اند.

    بابایی تصریح کرد: دستگاه‌های متولی باید در این زمینه قوانین بالادستی از جمله تأکیدات رهبر معظم انقلاب و سیاست‌های کلی برنامه هفتم توسعه را مدنظر قرار دهند که در آن‌ها بر اجرای ۱۰۰ درصدی حدنگار و صدور اسناد اراضی کشور بویژه اراضی کشاورزی تأکید شده است.

    وی از مالکین این اراضی خواست تا از فرصت ایجاد شده و تسهیلات سازمان ثبت و اختصاص بودجه لازم از سوی سازمان برنامه و بودجه جهت انجام رایگان بخش عمده‌ای از مراحل دریافت اسناد رسمی اراضی کشاورزی شامل تطبیق و مستندسازی و تهیه نقشه استفاده کنند.

    رئیس سازمان ثبت اسناد و املاک کشور در بخش دیگری از سخنان خود با تبیین اقدامات قوه قضاییه و به طور اخص سازمان ثبت اسناد و املاک کشور در راستای کمک به دولت و اقتصاد شفاف و سالم اظهار داشت: شناسایی شرکت‌های صوری و کاغذی در دستور کار جدی این سازمان قرار دارد و از ابتدای سال جاری با همکاری دستگاه‌های مرتبط با حوزه شرکتها، موضوع غیر فعال کردن این شرکت‌ها پیگیری شده است.

    وی گفت: حدود ۲ میلیون و ۵۰ هزار شرکت ثبت شده در کشور وجود دارد و با توجه به تبصره‌های ۳ و ۴ ماده ۱۸۶ قانون مالیات‌های مستقیم که مربوط به شرکت‌های غیرفعال است تا کنون موفق شده ایم بیش از ۹۸۰ هزار شرکت صوری و کاغذی را به حالت تعلیق در بیاوریم.

    بابایی با تأکید بر لزوم حمایت مجلس از مشکلات و مسائل قانونی این حوزه و ضرورت اصلاح و تصویب هرچه زودتر قانون تجارت که موجب می‌شود فرآیند ثبت شرکت‌ها به سمتی برود که فعالان اقتصادی واقعی به تأسیس و ثبت شرکت‌ها اقدام کنند افزود: با تکمیل فرآیندهای الکترونیکی و هوشمندسازی که تا پایان بهمن ماه امسال به سرانجام می‌رسد، ثبت شرکت‌ها در کشور ما در کمتر از یک ساعت انجام خواهد شد و افراد به صورت خود کاربری می‌توانند ثبت شرکت‌ها را انجام دهند و هم اینک نیز انتخاب نام شرکت در تهران به صورت آزمایشی و کاملا هوشمند در حال اجراست و کمتر از یک دقیقه صورت می‌گیرد و هرگونه مشابهت یا غیرمجاز بودن آن از طریق سامانه در لحظه اعلام می‌شود.

    رشد ۷۱ درصدی وصول معوقات بانک‌ها از طریق ادرات اجرای اسناد رسمی سازمان ثبت در ۷ ماهه امسال خبر دیگری بود که بابایی به آن اشاره کرد و گفت: در ۷ ماهه سال جاری بیش از ۳۹ هزار میلیارد تومان از این معوقات در راستای حمایت از نظام اقتصادی و بانکی کشور وصول شده است و در این حوزه در تلاش هستیم کلیه فرآیندهای بازداشت، اجرا و مزایده را به صورت الکترونیک‌ی به انجام برسانیم به طوری که در پایان سال جاری یک چهره جدید با توسعه خدمات ثبتی الکترونیکی و هوشمند از این سازمان به مردم ارائه خواهد شد.

    وی در خصوص فعالیت پایگاه اطلاعات اشخاص حقوقی کشور نیز گفت: تا کنون به بیش از ۲ میلیون و ۵۸۰ هزار از اشخاص حقوقی شناسه ملی اختصاص داده‌ایم و ارتباطات منظمی با دستگاه‌ها در این زمینه بویژه با ارائه وب سرویس‌ها و صفحات اختصاصی جهت برقرار است.

  • فیلم| علت تعلل در تصویب طرح الزام به ثبت رسمی معاملات اموال غیرمنقول چیست؟

    فیلم| علت تعلل در تصویب طرح الزام به ثبت رسمی معاملات اموال غیرمنقول چیست؟

    به گزارش پایگاه اطلاع رسانی کانون سردفتران و دفتریاران، نمایندگان مجلس و بعضی از کارشناسان فقهی، علت این موضوع را عدم توجه به کارکرد حقیقی مجمع تشخیص و دخالت ملاحظات فقهی برخی از اعضای مجمع تشخیص مصلحت نظام می‌دانند.

     

    خبر فوری

  • اسناد عادی مشکلات زیادی برای مردم و قوه قضاییه ایجاد می‌کند

    اسناد عادی مشکلات زیادی برای مردم و قوه قضاییه ایجاد می‌کند

    به گزارش پایگاه اطلاع رسانی کانون سردفتران و دفتریاران، هوشنگ پوربابایی درباره طرح «الزام به ثبت رسمی معاملات اموال غیرمنقول» گفت: اختلاف در خصوص این طرح یک ریشه فقهی دارد. آنچه که قانونگذار در قانون مدنی که به تبعیت از فقهای امامیه قوانین را تصویب کرده با آن چیزی که در قانون ثبت وجود دارد و آن چه که اکنون دامن گیر جامعه ما شده و نیز افزایش پرونده‌ها در محاکم، ناشی از عدم اجرای طرح الزام به ثبت سند رسمی است که اختلافی قدیمی است.

    وی با اشاره به ماده ۱۹۰ قانون مدنی گفت: طبق این ماده برای صحت هر معامله شرایطی همچون قصد طرفین و رضای آنها، اهلیت طرفین، موضوع معین که مورد معامله باشد و مشروعیت جهت معامله ضروری است و فقها می گویند اگر معامله و قراردادی شرایط ماده ۱۹۰ را داشته باشد، معامله صحیح است و هر عقدی اعم از شفاهی و کتبی باید این شروط را داشته باشد.

    این وکیل دادگستری ادامه داد: با توجه به پیشرفت جامعه و عدم اعتمادی که بین مردم به وجود آمد، قانونگذار سعی کرد معاملات و مکاتبات بین مردم توسط نوشته هایی که بینشان رد و بدل می شود، ایجاد شود؛ یعنی عقود را بصورت نوشته منعقد کنند تا بتوانند راحت تر حرف همدیگر را بفهمند و بار اثبات صحبت هایشان راحت تر شود. در قدیم مردم شناخت بهتری از هم داشتند و سخنان و اعتبار حرفهایشان کم نبود ولی با توجه به گسترش جامعه این اعتبار کاهش یافت و شناخت مردم از همدیگر کم شد و بیشتر به سمت کتابت رفتند تا اینکه شفاهی عقدی را منعقد کنند؛ لذا در سال ۱۳۱۰ قانون ثبت تصویب شد و در مواد ۴۶، ۴۷ و ۴۸ قانون ثبت، طرح اعتبار اسناد رسمی و الزام مردم به ثبت سند رسمی به وجود آمد.

    پوربابایی تصریح کرد: قانونگذار در قانون ثبت پذیرفت که در خصوص برخی معاملات اعم از نقل و انتقال عین، محاکم و ادارات فقط در خصوص معاملات، اسنادی را می پذیرند که در اداره ثبت، ثبت شده باشد. از یک طرف قانون مدنی می گفت الزام به ثبت رسمی معامله جزو شروط صحت معامله ای که در ماده ۱۹۰ قانون مدنی آورده، نیست؛ یعنی قانونگذار یا فقه امامیه هیچ موقع نگفته اگر معامله ای را ثبت نکنید باطل است بلکه گفته اگر قصد نداشته باشید یا اگر موضوع مشخص نباشد یا جهت معامله تان مشروع نباشد، باطل است اما نگفته اگر شما دفترخانه نرفتید و در اداره ثبت، معامله ای را ثبت نکردید؛ باطل است؛ بنابراین فقها می گویند ما نمی توانیم معاملات را به صرف عدم ثبت در دفترخانه و اداره اسناد رسمی باطل اعلام کنیم. نهایتا این اختلاف به وجود آمد و کماکان مشکلات متعددی ناشی از عدم پذیرش چنین رویه ای که مردم ملزم شوند، حتما اسنادشان را در اداره ثبت به ثبت رسمی برسانند، به وجود آمد.

    وی افزود: بسیاری از معاملات منقول و غیرمنقول که توسط مردم انجام می شود، به صورت معاملات عادی است. در معاملات عادی، کلاهبرداری های متعددی به وجود می آید مثلا یک نفر یک ملک را به چند نفر می فروشد یا یک نفر ملکی را می فروشد و بعد متوجه می شود که ملک در چند ماه آینده بشدت گران تر می شود و در برگه دیگری معامله ای را به تاریخ چند ماه قبل تر از معامله اول تنظیم می کند و بعد در دادگاه طرف معامله می گوید که معامله اش مقدم بوده، پس معامله اش درست است و معامله دومی باطل می شود و به دلیل اینکه معامله دوم باطل می شود خریدار متضرر می شود. این موضوعات باعث می شود دعاوی متعددی اعم از حقوقی و کیفری بین مردم ایجاد شود و دعاوی استعلام مال غیر و کلاهبرداری و فروش مال غیر و … ناشی از همین اختلافات است.

    پوربابایی با اشاره به ماده ۶۲ قانون احکام دائمی برنامه های توسعه گفت: طبق این ماده «کلیه معاملات راجع به اموال غیرمنقول ثبت شده مانند بیع، صلح، اجاره، رهن و نیز وعده یا تعهد به انجام اینگونه معاملات باید به طور رسمی در دفاتر اسناد رسمی تنظیم شود.» این قانون می خواست مجددا ثبت اسناد رسمی را به رسمیت بشناسد و معاملاتی که به صورت رسمی تنظیم نشده است را از دور خارج کند. مجلس آن را تصویب کرد و زمانی که به شورای نگهبان رفت با این مقرره مخالفت کرد و اعتبار سند رسمی را قبول و مطرح کرد که اگر کسی با سند رسمی معامله ای کند آن سند معتبر است اما اعلام کرد در صورتی که معامله ای به صورت شرعی واقع می شود آن معامله هم معتبر است. نهایتا بعد از ماده ۶۲ قانون احکام دائمی برنامه‌های توسعه و سخنان رهبری، قوه قضاییه و مجلس و مجمع تشخیص مصلحت نظام به تکاپو افتادند که مشکل ثبت اسناد رسمی در خصوص اموال بین مردم را حل کند.

    این حقوقدان گفت: امیدواریم مجمع تشخیص مصلحت نظام یا مجلس و شورای نگهبان و قوه قضاییه جلسه‌ای در این خصوص داشته باشند؛ یعنی قوای سه گانه و دولت با حضور فقها و حقوقدانان شورای نگهبان مشکل اساسی که بین مردم به وجود آمده است را حل کنند. اگر ثبت معاملات به صورت رسمی انجام شود نه تنها مشکلات مردم بلکه بخش عمده‌ای از مشکلات قوه قضاییه حل می شود اما اگر این مشکل حل نشود و کماکان اسناد عادی را به رسمیت بشناسند و معاملات عادی و شفاهی مثل سال‌های پیش معتبر تلقی شود، قوه قضاییه به خاطر تکثر پرونده‌ها دچار ورشکستگی “نیروی انسانی و رسیدگی” می شود و کیفیت رسیدگی به پرونده‌های حقوقی به دلیل حجم بالای پرونده ها کاهش می یابد.

    ایسنا

  • یادداشت عضو مجمع تشخیص| چرا اسناد مالکیت اموال غیرمنقول باید رسمی باشند؟

    یادداشت عضو مجمع تشخیص| چرا اسناد مالکیت اموال غیرمنقول باید رسمی باشند؟

    به گزارش پایگاه اطلاع رسانی کانون سردفتران و دفتریاران محمدجواد ایروانی، استاد دانشگاه و عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام طی یادداشتی در صفحه اول روزنامه فرهیختگان به اهمیت ثبت رسمی اموال غیرمنقول پرداخته است.

    چنانچه موضوعی مستحدثه در جامعه‌‌ اسلامی بروز کند که منجر به چالش و آشفتگی در مناسبات زندگی و تعاملات مردم شده و امور اداری کشور را مختل کند و در شرایط حادث‌شده این موضوع در شرع و قانون تصریح کامل مشاهده نشود، از منظر مصلحت می‌‌‌توان ضوابطی معین کرد تا حقوق مردم حفظ و رعایت گردد. امر مهم «تشخیص مصلحت» در اصل ۱۱۲ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران با تشکیل مجمع تشخیص مصلحت نظام مورد توجه قرار گرفته است. با رواج گسترده اسناد عادی و معاملات غیررسمی اموال غیرمنقول، هم مالکیت مردم بر املاک‌‌‌شان در معرض مخاطره قرار گرفته و ناامنی اقتصادی و روانی ایجاد می‌‌‌گردد و هم خرید و فروش‌ها و سرمایه‌‌‌گذاری‌‌‌ها به خطر افتاده و موجب رکود معاملات و سرمایه‌‌‌گذاری می‌‌‌شود. بنابراین امروز شفافیت و اتقان اسناد و ثبت و ضبط قانونی آن معاملات امری ضروری و اجتناب‌‌‌ناپذیر است.

    از آنجا که نظام جمهوری ‌‌‌اسلامی به دنبال تثبیت مالکیت عموم مردم بر اموال‌‌‌شان و رفع ریسک‌‌‌ها و مخاطرات محتمل در معاملات روزانه عامه مردم است، باید برای نابسامانی‌‌‌های بروز‌کرده در این زمینه و انباشت حجم زیاد دعاوی مربوط به اسناد عادی و اطاله دادرسی‌‌‌ها در محاکم و دادگاه‌‌‌ها و فرآیندهای پیچیده و مشکل پیش پای مردم چاره‌‌‌اندیشی کند. وقتی برای یک ملک، دو یا چند مدعی مالکیت در دادگاه‌‌‌ها تشکیل پرونده می‌‌‌دهند و هر مدعی سعی می‌‌‌کند به شیوه‌‌‌های مختلف مالکیت خود را اثبات کند؛ حق مالکیت واقعی اشخاص به خطر می‌‌‌افتد. مالکیت هر فرد بر ملک خود، حق مهمی است که بایستی احقاق شود و از گزند و دست‌‌‌اندازی جاعلان و غاصبان در امان بماند. خوشبختانه روند شفاف‌‌‌سازی و رایانه‌‌‌ای کردن سند املاک در کشور یعنی کاداستر، در شهرهای بزرگ و کوچک و حتی در برخی روستاها پیشرفت خوبی داشته و تحت عنوان سند تک‌برگی مشهور گردیده است.

    نتیجه این روند ایجاد شفافیت و مشخص شدن وضعیت مالکیت برای آحاد جامعه است که موجب فراهم شدن امکاناتی برای مردم از جمله گرفتن وام از بانک یا توثیق این اسناد مالکیتی می‌‌‌گـردد و مردم می‌‌‌توانند به نحو قانونی برای معاملات یا تبدیل به احسن و ایجاد ارزش افزوده در اموال و املاک خود برنامه‌‌‌ریزی کنند. در واقع ضرورت وجود اسناد رسمی مالکیتی برای تثبیت مالکیت آحاد مردم را می‌‌‌توان مانند ضرورت وجود شناسنامه برای تثبیت هویت و احوال اشخاص دانست. رهبر‌معظم‌انقلاب در دیدار امسال با مسئولان قوه قضائیه فرمودند: «خیلی از فسادها در مورد اموال غیرمنقول، از همین معاملات غیررسمی و معاملات عادی به وجود می‌آید؛ باید جلوی این گرفته بشود. اگر حالا به فرض از دیدگاه شورای محترم نگهبان یک اشکالی هم این قانون مجلس داشته باشد، مصلحت قطعی نظام و کشور در این است که این قانون دنبال بشود.»‌ معظم‌‌‌له همچنین نکات تکمیلی را در این باره در پاسخ به نامه‌ جمعی از فضلای حوزه‌‌‌‌ علمیه متذکر شدند و فرمودند: «اولا مقصود اینجانب عدم اعتبار اسناد غیررسمی در مخاصمات و مرافعات است و ناظر به بطلان معامله نیست.

    در واقع این دستورالعمل به قوه قضائیه است. پس اگر طرفین معامله مخاصمه ندارند و به قوه قضائیه مراجعه نمی‌کنند، معامله حتی بدون سند غیررسمی هم معتبر است (قال تعالی: فان امن بعضکم بعضا… و قال الا آن تکون تجاره حاضره… ). ثانیا اسناد عادی‌ای که قطعیت آنها محرز است و مثلا مهر و امضای مقطوع به علما و معتمدین در ذیل آنهاست از این حکم خارجند. ثالثا اگر مجمع تشخیص مصلحت، مصلحت یقینی مورد نظر حقیر را تصدیق نمی‌کند، به تشخیص خود عمل نماید.» لذا با توجه به اظهارنظر صریح مقام‌معظم‌رهبری‌ (مدظله‌‌‌العالی) و تاکیدات اخیر ایشان، شایسته است مجمع تشخیص مصلحت به صورت جامع و با دقت و سرعت در این باره تصمیم‌‌‌گیری و اظهارنظر نماید. امید است با تصویب این قانون زمینه جرایمی چون تقلب، جعل، کلاهبرداری، زمین‌‌‌خواری، پولشویی و… از مجرای سندسازی‌‌‌های غیررسمی برچیده و از حجم پرونده‌‌‌های ورودی مربوط به اسناد عادی به محاکم قضایی که تا حدود یک‌سوم پرونده‌‌‌ها برآورد شده، کاسته شود. علاوه‌بر این، ثبت رسمی اسناد اموال غیرمنقول و معاملات آنها منجر به تکمیل و شفافیت اطلاعات اقتصادی اشخاص شده و شرایط مناسب‌‌‌تری برای برنامه‌‌‌ریز‌‌‌های دقیق‌‌‌تر اقتصادی و معیشتی از سوی مسئولان اجرایی فراهم می‌‌‌گردد. شایان ذکر است که پس از تصویب نهایی این قانون نیز باید به‌منظور تسهیل در اجرایی‌‌‌سازی و نهادینه شدن آن در کشور، تدابیر هوشمندانه‌‌‌ای اتخاذ شود تا از تحمیل هزینه‌‌‌های اضافی و شکل گرفتن پیچیدگی‌‌‌های ثبتی و اداری جلوگیری به عمل آمده و فرآیندها و سازوکارها برای مردم آسان و روان باشد.

    فرهیختگان

  • نامه جمعی از دانشجویان به آیت الله لاریجانی؛ تا کی باید فساد ناشی از اسناد غیررسمی دامن گیر محاکم قضایی ما باشد؟

    نامه جمعی از دانشجویان به آیت الله لاریجانی؛ تا کی باید فساد ناشی از اسناد غیررسمی دامن گیر محاکم قضایی ما باشد؟

    به گزارش پایگاه اطلاع رسانی کانون سردفتران و دفتریاران، در حالی که روز گذشته کمیسیون حقوقی و قضایی مجمع تشخیص مصلحت نظام بررسی طرح الزام به ثبت رسمی معاملات اموال غیرمنقول را به پایان رساند، جامعه اسلامی دانشجویان دانشگاه تهران در نامه‌ای به آیت‌الله آملی لاریجانی ریاست مجمع تشخیص مصلحت نظام نوشته است: «همان‌طور که مستحضرید حدود سه سال از تصویب طرح بنیادین و ضدفساد الزام به ثبت رسمی معاملات اموال غیرمنقول می‌گذرد و این طرح لازم و ضروری، با وجود پنج مرتبه رفت‌وبرگشت بین مجلس شورای اسلامی و شورای نگهبان به سرانجام مشخصی نرسید و اکنون مصوبه علی‌رغم حکم تاریخی رهبر معظم انقلاب چندین ماه در مجمع تشخیص مصلحت نظام در کش‌وقوس بوده و هنوز تصمیم قاطعی در مورد آن گرفته نشده است.

    مهم‌ترین ایرادی که شورای نگهبان در این ۵ مرتبه رفت و برگشت، به مصوبه مجلس وارد کرده است و از قانون شدن آن جلوگیری نموده است اشکال خلاف شرع بودن بطلان اسناد عادی و معاملاتی است که از لحاظ حقوقی و فقهی به طور صحیحی ایجاد شده است و الان باید باطل شود.

    به همین منظور ذکر دو نکته شایسته است و اینکه مقدمه موضوع مشخص‌تر شود؛ اول اینکه در فقه شیعه در کنار احکام اولیه، احکام ثانویه نیز پیش‌بینی‌شده است، احکامی که پیش‌بینی‌شده‌اند که در جایی که مسئله مصلحت نظام و حکومت اسلامی مطرح می‌شود بتوانیم به این احکام مراجعه کنیم و مسائل پیچیده کلان را حل نماییم؛ یعنی علی‌رغم اینکه بطلان معاملات با اسناد عادی از لحاظ فقهی خلاف ‌شرع مقدس محسوب می‌شود با درنظرگرفتن نظم عمومی و مصلحت نظام اسلامی و رجوع به حکم ثانویه می‌توانیم بطلان معاملات با اسناد عادی را بدون اشکال بدانیم. دوم اینکه مقام معظم رهبری با سخنرانی خود در تاریخ ششم تیرماه امسال اتمام حجت نموده و نظر خود بر مصلحت قطعی نظام و کشور را در دنباله‌روی از این قانون دانستند. حال با وجود این دو نکته بطلان معاملات غیررسمی قطعاً خالی از اشکال خواهد بود.

    اکنون که این مصوبه با اصرار مجلس راهی مجمع تشخیص مصلحت شده است با توجه به نکات مذکور جای سؤال است که چرا باید بر سر لفظ بطلان معاملات اختلاف باشد و مجمع درخواست حذف این لفظ و جایگزین‌کردن لفظ بی‌اعتبار را بدهد، حال اینکه با مشاهده سابقه بی‌اعتباری اسناد غیررسمی در محاکم قضایی می‌بینیم همواره توالی فساد ناشی از معاملات غیررسمی پابرجا بوده است.

    جناب آقای لاریجانی؛ تعداد یک میلیون و هفتصد هزار پرونده در یک سال، آماری به‌شدت سرسام‌آور است. تا چه زمان باید فساد ناشی از معاملات و اسناد غیررسمی دامن‌گیر محاکم قضایی ما باشد و قوه قضائیه به‌جای پرداختن به مسائل اساسی در گیرودار این مشکلات باشد حال اینکه این مصوبه جدای ارائه راه‌حل برای مشکلات و عوارض این طرح از جمله تعیین تکلیف معاملات غیررسمی سابق بر اجرای این مصوبه، ابتکارات جدید و حائز اهمیتی نیز در خود جای‌داده است که یک نمونه از آن فعال‌شدن قانون پیش‌فروش ساختمان است که تا به امروز متروک مانده است.

    جناب آقای لاریجانی؛ بر اساس مقدمات مستدل مذکور و مصلحت قطعی این مصوبه انتظار می‌رود که مجمع تشخیص مصلحت نظام به وظیفه خود عمل نموده و تمام تلاش خود را برای رفع موانع این مصوبه و تأیید آن بکار بگیرد.»

    ایسنا 

  • شرق منتشر کرد | اسناد عادی در مسیر اعتبار‌زدایی

    شرق منتشر کرد | اسناد عادی در مسیر اعتبار‌زدایی

    به گزارش پایگاه اطلاع رسانی کانون سردفتران و دفتریاران، روزنامه «شرق» در شماره امروز خود به بررسی طرح «الزام به ثبت رسمی معاملات اموال غیرمنقول» و ادامه بررسی آن در مجمع تشخیص مصلحت نظام پرداخت.

    شرق نوشت: طرح الزام به ثبت رسمی معاملات که به موضوع اختلاف نظر میان برخی نمایندگان مجلس و مجمع تشخیص مصلحت نظام تبدیل شده و حواشی بسیاری به دنبال داشت، بالاخره در کمیسیون حقوقی و قضائی مجمع تشخیص مصلحت بررسی شد. در ۱۳ دی ۱۳۹۵ طرح «ارتقای اعتبار اسناد رسمی» با امضای ۱۷ نماینده مجلس دهم به کمیسیون حقوقی و قضائی مجلس ارجاع شد. در ۱۰ اردیبهشت ۱۳۹۸ هم غلامحسین محسنی‌اژه‌ای که آن زمان معاون اول قوه قضائیه به ریاست سید‌ابراهیم رئیسی بود، در مراسم تکریم و معارفه رئیس سازمان ثبت اسناد و املاک کشور، بر اهمیت اعتباربخشی به اسناد رسمی اشاره کرد و گفت: سند رسمی هم همین‌طور است و باید مورد توجه باشد که به یک سند عادی به چه میزان می‌توان اعتبار داد. آیا سند عادی سبب تملک می‌شود یا نه؟ ما به خاطر ضروریات جامعه حتما نسبت به اعتبار‌بخشی به برخی اسناد باید تجدید نظر کنیم و باید به سند رسمی بیش از گذشته اعتبار دهیم. محسنی‌اژه‌ای همچنین تصریح کرد: اگر لازم است، راه‌های قانونی را طی کنیم و اگر لازم است، درباره اعتبار اسناد عادی و اسناد رسمی مردم را توجیه کنیم که بدانند معامله با اسناد غیررسمی چه مخاطراتی دارد.

    پس از آن کمیسیون قضائی و حقوقی پارلمان در سال آخر مجلس دهم، طرح را تحت عنوان «اعتباردهی به اسناد رسمی و عدم اعتباردهی به اسناد عادی» به صحن مجلس برد و این طرح در ۳۱ اردیبهشت ۱۳۹۹ با عنوان «الزام به ثبت رسمی معاملات اموال غیرمنقول» به تصویب مجلس دهم رسید و در ۳۱ اردیبهشت ۱۳۹۹ به شورای نگهبان فرستاده شد. بر‌اساس این طرح، مجلس تصویب کرد که اسناد باید ثبت رسمی شوند و اسناد عادی را از اعتبار انداخت. در ۲۶ خرداد ۱۳۹۹ شورای نگهبان با استناد به اصول ۷۵، ۸۵ و ۱۳۸ قانون اساسی، بخش‌هایی از طرح را در ۱۱ مورد مغایر با قانون اساسی دانست و به مجلس ارجاع داد. در ۶ تیر ۱۴۰۰ طرح با اصلاحات مدنظر شورای نگهبان به تصویب مجلس یازدهم رسید و در ۱۲ تیر به شورای نگهبان ارسال شد؛ اما این بار در ۴ مرداد ۱۴۰۰ شورای نگهبان براساس اصل ۳۸ قانون اساسی بخش‌هایی از آن را مغایر با قانون اساسی دانست و دوباره به مجلس ارجاع داد. این اتفاق و رفت و برگشت بین مجلس و شورای نگهبان تا پنج مرحله ادامه پیدا کرد و در آخر بخش‌هایی از مصوبه اصلاحی مجلس در ۶ دی ۱۴۰۱ باز هم در ۱۶ دی ۱۴۰۱ طبق اصل ۱۱۲ قانون اساسی مغایر با قانون اساسی تشخیص داده شد.

    این اختلاف میان مجلس و شورای نگهبان، پای مجمع تشخیص مصلحت نظام را به موضوع باز کرد و مجمع مأمور بررسی این طرح شد. در ۳ مرداد ۱۴۰۲ محسن رضایی، عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام، از در اولویت قرار‌گرفتن طرح ارتقای اعتبار اسناد رسمی در دستور کار این مجمع خبر داد و در پاسخ به این سؤال که پس از تأکیدات رهبر انقلاب و پیگیری‌های رئیس دولت سیزدهم، آیا مجمع تشخیص مصلحت نظام بنا ندارد این طرح را با فوریت در دستور کار قرار دهد؟ بیان کرد: مجمع تشخیص به آن عمل خواهد کرد و این طرح در اولویت رسیدگی قرار خواهد گرفت.

    اما حواشی دامان تشخیص مصلحت نظام را رها نکرد تا جایی که سخن از نادیده‌گرفتن تأکید رهبر انقلاب بر لزوم اعتبارزدایی از معاملات غیر‌رسمی اموال غیر‌منقول شد و رئیس کمیسیون قضائی مجلس در آنتن زنده تلویزیون از تعلل مجمع تشخیص مصلحت نظام در بررسی طرح «الزام به ثبت رسمی معاملات اموال غیرمنقول» این‌گونه گلایه کرد: «چرا بعد از دستور رهبر انقلاب، هنوز مصوبه بی‌اعتبارشدن قولنامه‌ها معطل مانده؟». بعد از این سخنان شایعه شد مجمع نامه‌ای برای رهبری در مخالفت با این مصوبه نوشته که همین شایعه موج جدیدی از حملات را روانه مجمع تشخیص مصلحت کرد که در نهایت آملی‌لاریجانی ۸ مهر ۱۴۰۲ در سخنانی با رد نگارش نامه‌ای از مجمع تشخیص مصلحت نظام به رهبری انقلاب و در مخالفت با نظر ایشان درباره وضعیت اعتبار اسناد غیررسمی اظهار کرد: برخی این‌طور القا کردند، گویی ما نامه‌ای به رهبری انقلاب دادیم و گفته‌ایم حرف شما را قبول نداریم و بعد رهبری گفتند اگر مجمع تشخیص، مصلحت یقینی مد‌نظر من را قبول ندارند، هر چیزی که خودشان تشخیص می‌دهند، عمل کنند. او در ادامه با انتقاد از فضاسازی‌ها تصریح کرد: برخی فضا درست می‌کنند. یکی که راجع به همه‌ چیز حرف می‌زند، می‌گوید باید خون گریه کنم، اگر این حرف [نامه مجمع تشخیص مصلحت به رهبری انقلاب] درست باشد. دیگری می‌گوید آقای لاریجانی در برابر رهبری انقلاب شرم کن! [در‌حالی‌که] ما نه جلسه داشتیم و نه نامه نوشته‌ایم. این چه حرف‌هایی است که می‌زنید؟ چرا این‌قدر دروغ می‌گویید؟ کسی که ردای پیغمبر پوشیده است، باید دروغ بگوید؟ ما طرح را معطل کرده‌ایم؟ پس این جلسات چه بوده است؟ آیا ما مخالف نظر رهبری انقلاب نامه نوشته‌ایم و جلسه گذاشته‌ایم و مصوبه داشته‌ایم؟ چرا دروغ می‌گویید؟

    به هر حال همچنان خبری از بررسی این طرح نبود و بسیاری معتقد بودند مجمع تمایلی برای رسیدگی به این طرح ندارد، تا اینکه دیروز بالاخره کمیسیون حقوقی و قضائی مجمع تشخیص مصلحت نظام کشور به منظور بررسی طرح الزام به ثبت رسمی معاملات اموال غیرمنقول، تشکیل جلسه داد. در این جلسه کمیسیون حقوقی و قضائی مجمع، بررسی طرح الزام به ثبت رسمی معاملات اموال غیرمنقول که برای تشخیص مصلحت مدنظر مجلس شورای اسلامی به مجمع ارجاع شده، ادامه یافت.

    بنابراین گزارش، تبصره‌های ۸ و ۱۰ ماده ۱۰ طرح یادشده به‌عنوان دو مورد باقی‌مانده از موارد اختلافی میان مجلس و شورای نگهبان بررسی شد که پس از تبادل نظر و شور اعضا و کارشناسان دستگاه‌ها، با اصلاحاتی تصویب شد. در این جلسه علاوه بر اکثریت اعضای کمیسیون، وزیر دادگستری، رئیس کمیسیون حقوقی و قضائی مجلس، معاون راهبردی قوه قضائیه، معاون حقوقی رئیس‌جمهور و معاون قوانین مجلس حضور داشتند. به‌این‌ترتیب کار رسیدگی به طرح یادشده در کمیسیون حقوقی و قضائی مجمع به پایان رسید که گزارش آن برای تصویب نهایی تقدیم صحن مجمع می‌شود. لازم به ذکر است که این طرح در هفت جلسه کمیسیون حقوقی و قضائی مجمع بحث و بررسی شده است.

    گفتنی است که پیش‌تر آملی‌لاریجانی، رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام، در جلسه مجمع با اشاره به فضاسازی‌ها درباره بررسی طرح الزام به ثبت معاملات اموال غیر‌منقول در مجمع تشخیص مصلحت نظام و برخی اظهار‌نظرها، گفت: کسی مخالف مصلحت ثبت رسمی اسناد نیست. اصل قضیه روشن است. اشکال شرعی داشت که باید برای آن مصلحت‌سنجی شود. معاملاتی که همه موازین شرع را دارد؛ ولی ثبت نشده، باطل نیست. مصلحت‌سنجی در این موضوع نیازمند روش مدبرانه‌ای است تا اینکه بیش‌ از‌ آن چیزی که مصلحت اقتضا می‌کند، مرتکب خلاف شرع اولیه نشویم. او با اشاره به جلسات متعدد کمیسیون حقوقی و قضائی مجمع برای بررسی این طرح افزود: نه بنده، نه مجمع و نه شورای نگهبان مطلقا اعتبار اسناد غیر‌رسمی را فی حد ذاته تأیید نکرده‌ایم. بحث این است که آیا معاملات واجد شرایط هم باطل‌اند؟ ما با بطلان معاملات در واقع مخالفیم؛ اگرچه ممکن است به لحاظ مصلحتی بگوییم برای حل موضوع و رفع مشکل مردم، دستگاه قضائی می‌تواند اسناد غیررسمی را نپذیرد.

    شرق

  • تسنیم منتشر کرد| پایه ثابت تمام مفاسد و جرائم در ایران “اسناد عادی” است! | ادعای شخصی بر مالکیت فرودگاه مهرآباد!

    تسنیم منتشر کرد| پایه ثابت تمام مفاسد و جرائم در ایران “اسناد عادی” است! | ادعای شخصی بر مالکیت فرودگاه مهرآباد!

    به گزارش پایگاه اطلاع رسانی کانون سردفتران و دفتریاران، خبرگزاری تسنیم طی نشستی با حضور حجت‌الاسلام مجید انصاری؛ عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام و  سید صادق سعادتیان؛ معاون امور اسناد سازمان ثبت اسناد و املاک کشور به بررسی اهمیت اسناد رسمی و بی اعتباری اسناد عادی پرداخت.

    تسنیم نوشت: کشور ما و ایرانیان سال‌هاست از موضوعی به‌نام “اسناد عادی” ضربه می‌خورند، ضربه‌هایی که تمام آن آشکار نیست. درباره اعتبار اسناد عادی همیشه صحبت از تشکیل پرونده‌های حقوقی متعدد در دستگاه قضایی است که بنا بر گزارش‌های رسمی،نیمی از ورودی‌های دستگاه قضا و تا ۷۰ درصد پرونده‌های حقوقی محاکم و دادگاه‌های کشورمان را تشکیل می‌دهد!

    این پرونده‌ها که در همگی آنها پای “اسناد عادی” در میان است، با عناوین اتهامی کلاهبرداری‌، پولشویی‌ و فرارهای مالیاتی در جریان است اما احتمالاً اطلاع نداریم که هر سال به‌دلیل اعتبار داشتن اسناد عادی در کشورمان، ثروت هنگفتی به باد می‌رود و امکان سرمایه‌گذاری داخلی و خارجی از همین محل سلب و امکان تحقق توسعه پایدار کشورمان گرفته می‌شود.

    کارشناسان امر با شناخت آسیب‌های متعدد اعتبار اسناد عادی، مدتی است موضوع را در دستور کار قرار داده‌اند و هزاران ساعت وقت صرف این شد تا طرحی جامع برای سلب اعتبار از اسناد عادی به تصویب برسد یعنی آنجا که سند رسمی در دست است دیگر سند عادی مستند تلقی نشود و سند تک‌برگ نوشته‌شده در دفاتر اسناد رسمی در دعوای حقوقی در مقابل سند نوشته روی کاغذهای سفید، بازنده نشود.

    کارشناسان و حقوقدانان بر اینکه اسناد عادی باید اعتبار خود را مقابل اسناد رسمی از دست بدهند اصرار دارند و قوه قضاییه و مجلس و دولت هم این مسئله را در دستور کار خود قرار داده‌اند تا جایی که یکصدایی درباره لزوم اعتبارزدایی از اسناد عادی ایجاد شده است.

    این مصوبه در مجلس رأی آورد اما شورای نگهبان قانون اساسی بارها مصوبه مجلس را درباره اعتبارزدایی از اسناد عادی تأیید نکرد و صرفاً بر اساس یک حکم اولیه فقهی به آن ایراد گرفت. اصرار مجلس برای به سرانجام رساندن این مهم، سرانجام، مصوبه را به مجمع تشخیص مصلحت نظام فرستاد تا آنجا تعیین تکلیف شود اما بعد از آن مقام معظم رهبری در دیداری که با مسئولان قوه قضاییه در ششم تیرماه امسال داشتند، اعلام کردند:”خیلی از فسادها در مورد اموال غیرمنقول از همین معاملات غیررسمی و معاملات عادی به وجود می‌آید؛ باید جلوی این گرفته بشود و واقعاً این‌جوری است که اگر حالا به‌فرض از دیدگاه شورای محترم نگهبان یک اشکالی هم این قانون مجلس داشته باشد، مصلحت قطعی نظام و کشور در این است که این قانون باید دنبال بشود، یعنی این شیوه‌ای که الآن رایج است که دو خط بنویسند، منتقل کنند و مانند به اینها، منشأ فسادهای بزرگ است.”

    ایشان به‌صراحت آنچه را درباره اسناد عادی مصلحت هست، بیان کردند اما ظاهراً برخی در مجمع تشخیص مصلحت نظام، سودای دیگری در سر دارند و همچنان مقابل درمان و علاج شدن این زخم چرکین و کهنه، مقاومت می‌کنند.

    برای اینکه بدانیم چرا اعتبارزدایی از اسناد عادی مهم است و در زمان حاضر وضعیت این مصوبه حیاتی و کلیدی به‌چه‌صورت است، نشستی با حضورحجت‌الاسلام مجید انصاری؛ عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام و نیز سید صادق سعادتیان؛ معاون امور اسناد سازمان ثبت اسناد و املاک کشور برگزار کردیم.

    در این نشست موضوعاتی برای نخستین بار مطرح شد از جمله اینکه اعتبار داشتن اسناد عادی چگونه مانع از سرمایه‌گذاری سرمایه‌گذاران داخلی و شرکت‌های بزرگ خارجی و بین‌المللی در ایران شده است و این‌که چطور یک سؤال از شورای نگهبان، جایگاه اسناد رسمی صادر شده از حکومت را تا این حد پایین آورد که نوشته روی یک کاغذ معمولی می‌تواند آن را از اعتبار ساقط کند!

    در بخش نخست این نشست صحبت‌های حجت‌الاسلام مجید انصاری درباره تحقیر ملی ایران در سطح جهان و باعث تحمیل سنگین‌ترن هزینه‌های مادی و معنوی به مردم و کشورمان با اعتبار دادن “اسناد عادی” مورد بررسی قرار گرفت؛ اعتبار “اسناد عادی” باعث تحقیر ملی در سطح جهان و باعث تحمیل سنگین‌ترن هزینه‌های مادی و معنوی به مردم و کشورمان؛ جایی که این عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام گفت: «متأسفانه “اعتبار اسناد عادی” در کشورمان باعث شده است امروز از میان۱۲۹کشور ارزیابی‌شده در نظام حقوق مالکیت، ایران رتبه۱۲۰را کسب کند! اما کشوری مانند امارات، رتبه بیستم را در اختیار دارد! این موجب تحقیر ملی و سرشکستگی نظام حقوقی کشورمان است.»

    بخش دوم این نشست پیشِ‌روی شماست:

    تسنیم: گفت‌وگوی ما به این انجامید که شورای نگهبان بر اساس یک سؤال، نظریه‌ای صادر کرد که بر اساس آن اعتبار “اسناد عادی” از اسناد رسمی صادره از سوی حاکمیت هم بیشتر شد! این وضعیت حتی به تحقیر ملی در بحث بررسی‌های بین‌المللی از منظر جایگاه ایران در سرمایه‌گذاری‌های خارجی منجر شده است. این زیان احتمالاً عمده‌ترین و مهم‌ترین ضربه‌ای باشد که اسناد عادی به کشورمان وارد کرده است.

    حالا می‌خواهیم ابعاد دیگر آسیب‌ها، آفت‌ها و فسادهای دیگر اسناد عادی و اعتبار دادن به آن در قبال اسناد رسمی صحبت کنیم بنابراین از آقای سعادتیان این سؤال را مطرح می‌کنیم؛ تا به امروز از اعتبار دادن به اسناد عادی چه لطماتی دیده‌ایم و این لطمات چقدر ضرورت این مسأله را گوشزد می‌کند که باید زودتر دست به کار شویمو از اسناد عادی لااقل در محاکم قضایی، سلب اعتبار کنیم؟

    سعادتیان: سال ۱۳۹۳ قانون “حدنگار یا کاداستر” مصوب شد که بر اساس آن مالکیت و حدود جزء به جزء عرصه کشور ما مشخص می‌شود. ما نسبت به اجرای این قانون عقب بوده و هستیم که البته در دو سال اخیر سازمان ثبت اسناد و املاک کشور خیلی جدی به‌دنبال تحقق این قانون است تا هم نوع کاربری زمین و هم مالک آن شناسایی شود و روی آن در حال سرمایه‌گذاری هستیم.

    اگر به این نقطه برسیم که مالک حتی این یک متر زمین برای چه کسی است، عرصه کشور از نظر مالکیت مشخص خواهد شد؛ اینکه ملک متعلق به چه کسی هست با چه کاربری و چه حدودی. اگر به این نقطه برسیم آسیب‌های اختلافات حقوقی ما به حداقل ممکن خواهد رسید.

    حالا برای آنکه این نظم شناسایی مالکان زمین در کشور به هم نخورد، باید در بحث املاک هم آن را پیش ببریم. ممکن است همین فردا، کاداستر و حدنگاری به اتمام برسد اما زمانی که معامله عادی رواج و سند عادی اعتبار دارد، ممکن است در یک دعوای حقوقی، سند کاداستری هم با یک سند عادی باطل شود!

    در سند کاداستری جزییات ملک وجود دارد اما مالک آن کیست؟ در شرایط فعلی، قولنامه عادی می‌آید و به‌راحتی سند رسمی را نقض می‌کند و در فرآیند دست به دست شدن، امکان اینکه یک ملک به صورت عادی به چند نفر واگذار شود، وجود دارد. در این حالت معاملات معارض هست، کلاهبرداری هست، جعل هست، تضییع حقوق دولتی اعم از عوارض‌ها، فرار مالیاتی، پولشویی، فساد اقتصادی و … هست، دعوا و نزاع دسته‌جمعی هست. مشکلات دیگری مانند نزاع دو نفر معامل و متعامل، ورود پرونده به محاکم و مراجع قضایی، هزینه کردن از اعتبارات دولت برای رسیدگی به این اختلاف هم هست. سر این مال شاید شاهد برادرکشی و همسایه‌کشی و هموطن‌کشی هم باشیم!

    در سند کاداستری جزییات ملک وجود دارد اما مالک آن کیست؟ در شرایط فعلی، قولنامه عادی می‌آید و به‌راحتی سند رسمی را نقض می‌کند و در فرآیند دست به دست شدن، امکان اینکه یک ملک به صورت عادی به چند نفر واگذار شود، وجود دارد. در این حالت معاملات معارض هست، کلاهبرداری هست، جعل هست، تضییع حقوق دولتی اعم از عوارض‌ها، فرار مالیاتی، پولشویی، فساد اقتصادی و … هست، دعوا و نزاع دسته‌جمعی هست. مشکلات دیگری مانند نزاع دو نفر معامل و متعامل، ورود پرونده به محاکم و مراجع قضایی، هزینه کردن از اعتبارات دولت برای رسیدگی به این اختلاف هم هست. سر این مال شاید شاهد برادرکشی و همسایه‌کشی و هموطن‌کشی هم باشیم!

    پس اگر امروز این قانون یا نظام معاملاتی را ساماندهی نکنیم، آسیب‌های فراوانی بر آن مترتب و در نتیجه با شرایط فعلی و به واسطه اعتبار اسناد عادی، سرمایه‌گذاری برای کاداستر یک امر بیهوده است! در کل بدانید که اثرات منفی اعتبار داشتن اسناد عادی در قبال اسناد رسمی که در جامعه وجود دارد خیلی فراتر از این حرف‌هاست.

    تسنیم: جالب است که با وجود این همه لطماتی که شما از آن یاد کردید، هنوز عده‌ای در اعتبارزدایی از اسناد عادی دچار تردید هستند!

    سعادتیان: شما بنده را به عنوان معاون سازمان ثبت به این نشست دعوت کرده‌اید و من به عنوان یک کارشناس و یک ایرانی حرف می‌زنم. طبق قانون باید به وظیفه‌ام عمل کنم اما به عنوان یک شخص حقوقی و ایرانی می‌گویم که اعتبارزدایی از اسناد عادی در قبال اسناد رسمی جزو ملزومات و ضروریات کشور است که باید اجرا شود.

    اگر از من با تجربه سال‌ها خدمت و مدیریت در سازمان ثبت اسناد و املاک بپرسید یکی از ضروری‌ترین کارها که امروز باید به آن پرداخت و برای تحقق آن کارهای دیگر را تعطیل کرد، چیست؟ می‌گویم همین طرح الزام به تنظیم سند رسمی در معاملات غیرمنقول است که باید تعیین تکلیف و به قانون تبدیل شود.

    این طرح که حالا پس از اختلافات بین شورای محترم نگهبان و مجلس شورای اسلامی به مجمع تشخیص مصلحت نظام فرستاده شده که در آن فقهای بزرگ و حقوقدانان بزرگی حضور دارند و انتظار بر این است که هر چه زودتر این طرح تعیین تکلیف شود؛ من این را به‌عنوان یک ایرانی و یک شخص حقیقی مطرح می‌کنم نه به عنوان یک مسئول! چون با اعتبارزدایی از اسناد عادی خیلی از مشکلات اجتماعی ما پیشگیری خواهد شد.

    تسنیم: شما مشکلات اجتماعی را هم به آسیب‌های متنوع ناشی از اسناد عادی اضافه کردید!

    سعادتیان: بله! یکی از آسیب‌های اجتماعی که وضعیت موجود در بحث اسناد برای ما ایجاد کرده، جعل اسناد است. علیرغم اینکه سازمان ثبت زحمت کشیده و بانک جامع املاک راه انداخته، سند الکترونیکی صادر می‌کند، نظم معاملاتی را در دفاتر رسمی ایجاد می‌کند، هزینه تنظیم سند را در دفاتر اسناد رسمی پایین می‌آورد و شبانه‌روز تلاش می‌کند که مالکیت‌ها مشخص باشد، ۳۰ درصد فرایندهای جعل در کشور همین اسناد عادی است.

    اگر ما امروز این طرح اعتبارزدایی از اسناد عادی را تعیین تکلیف و عملیاتی کنیم، این جعل‌ها نزدیک به صفر خواهد شد؛ نمی‌گویم به صفر می‌رسد چون در تمام دنیا امکان ندارد که جعل به صفر برسد اما جعل در حوزه مالکیت به حداقل ممکن می‌رسد.

    تسنیم: امروز اثبات شده که عدم الزام به ثبت معاملات رسمی در کشور، فسادهای مختلفی را ایجاد کرده است و در نتیجه آن، این آمار داده می‌شود که بیش از ۵۰ درصد پروند‌ه‌های قضایی کشور مربوط به اسناد عادی است؛ چرا نباید یک کار منطقی انجام دهیم که این اختلافات و این دعواها ایجاد نشود؟

    سعادتیان: در ابتدای بحث آقای انصاری به خوبی ریشه اعتبار اسناد عادی را برشمرد که همان اعتماد عمومی به روحانیون و علما بود که به‌تنهایی وظایف نهادها و ادارت دولت نوین را انجام می‌دادند.اگر تاریخچه دفاتر اسناد رسمی را هم بررسی کنیم، می‌بینیم که ۹۹ درصد سردفترهای اسناد رسمی کشور ما علما بودند. چرا؟ چون نظام حاکمیتی وقت، دید که مردم به علما اعتقاد دارند و برای نظم‌بخشی به ثبت معاملات و اسناد از وجود علما استفاده کرد و سردفتری را به علما سپرد تا از جایگاه شرعی آن‌ها برای نظم‌دهی به معاملات استفاده کند.

    در ادامه مواد ۴۶، ۴۷ و ‌۴۸ قانون ثبت را داریم که سند رسمی را ارجح بر سند عادی می‌داند چون آن زمان صددرصد عرصه کشور دارای سند نبود یا در تمام شهرهای کشور، ادارات ثبت دایر نشده بود، تنظیم سند رسمی را اختیاری کرد، بعد یک موارد را اجباری کرد و عدلیه در تمام کشور اداره ثبت یا دایره ثبت ایجاد کرد تا املاک در دفتر املاک ثبت شوند و مشخص شود که این ملک و این زمین برای کیست.

    حالا اگر حکومت نتواند اعمال حاکمیت کند، خود را از عوارض و مالیات محروم کرده که هر دو مبنای توسعه محسوب می‌شوند و در عین حال با افزایش اختلافات حقوقی باید هزینه رسیدگی به این اختلافات را هم بپردازد! پس ضرورت اینکه امروز اسناد عادی نسبت به اسناد رسمی اعتباری نداشته باشند هم به دلیل شرایط اجتماعی و هم به جهت نیازمندی به نظم‌بخشی به معاملات، از اوجب واجبات است.

    اگر ما امروز این طرح اعتبارزدایی از اسناد عادی را تعیین تکلیف و عملیاتی کنیم، این جعل‌ها نزدیک به صفر خواهد شد؛ نمی‌گویم به صفر می‌رسد چون در تمام دنیا امکان ندارد که جعل به صفر برسد اما جعل در حوزه مالکیت به حداقل ممکن می‌رسد.

    تسنیم: اشاره‌ دیگری هم به سخنان آقای انصاری داشته باشیم؛ آنجا که گفتند اسناد عادی مانع از جذب سرمایه خارجی می‌شود؛ شما در دوره مدیریت خود در سازمان ثبت اسناد و املاک کشور تجربه‌ای در این باره دارید؟

    سعادتیان: وقتی در آذربایجان شرقی مدیرکل ثبت اسناد بودم، زمانی که با سرمایه‌گذاران خارجی در کمیته جذب سرمایه‌گذاری جلسه برگزار می‌کردیم، نخستین موضوعی که سراغش را می‌گرفتند زمین بود. می‌پرسیدند زمین کجاست و وضعیت مالکیتش چطور است؟ اوایل چند گروه پرتعداد با خودرو می‌رفتیم تا زمین را به سرمایه‌گذار خارجی نشان دهیم. می‌دیدم که معذب می‌شوند و اشکال کار ما را اعلام نمی‌کنند که همان نداشتن کاداستر بود! یک بار، یک سرمایه‌گذار به ما گفت شما کاداستر اجرا نکرده‌اید؟ گفتم چرا اما می‌خواهم شما بیایید ملک را ببینید اما در حقیقت اقدامی نکرده بودیم!

    بنده از قبل، کاداستر ترکیه را می‌شناختم و مطالعاتی در خصوص آن داشتم. بعد از آن بود که قانون کاداستر چند کشور را مطالعه کردیم و با این اعتقاد که باید از آبروی کشور دفاع کرد، کاداستر شهرک‌های صنعتی استان را تهیه کردیم. حالا بر اساس آن مشخصات زمین و حدود آن و مالک آن مشخص بود و به راحتی می‌توانستیم اطلاعات آن را احصا کنیم. اما اگر این اطلاعات به‌روز نباشد و سند زمین را به اسم شخصی بزنیم و او هم با قراردادهای عادی به کسان دیگری واگذار کند، آیا می‌توان با همین قدرت این کار را پیش برد؟

    به نظر من هیچ آدم منطقی و عاقلی سرمایه‌اش را جایی نمی‌گذارد که مالکیتش متزلزل باشد! پس یکی دیگر از مسائل مهم الزام برای تنظیم سند رسمی، پیشگیری از فرار سرمایه و ایجاد انگیزه برای سرمایه‌گذار است؛ چه داخلی و چه خارجی؛ قطعاً سرمایه‌دار داخلی یا صاحب کارخانه داخلی هم روی ملکی که سند نداشته باشد، سرمایه‌گذاری نمی‌کند چون ممکن است سرمایه‌اش از دست برود.

    پس در نظام اقتصادی به‌عنوان یکی از اصلی‌ترین ضروریات کشور، لازم است که معاملات اموال غیرمنقول ساماندهی شود. این معاملات باید در مرجع رسمی ثبت کشور که سازمان ثبت اسناد و املاک کشور است مدیریت شود. باید بانک‌ها اطلاعاتی املاک و اراضی تکمیل و مالکیت‌ها مشخص شود، باید نقل و انتقال‌ها در آن واحد تعیین تکلیف و مشخص شود، وکالت‌ها مشخص و شفاف شود، اینکه ملک کجا و در چه مختصاتی است، به نام چه کسی است، آیا وقف است، آیا عرصه دارد، اعیان دارد، بهره‌وری آن و کاربری آن چیست، اینکه انفال است یا اموال، مال اشخاص حقوقی است یا حقیقی، و مواردی از این دست.

    تأکید می‌کنم اگر می‌خواهیم مطابق همه نظام‌های مدیریت بر عرصه کشور، در بحث املاک و اراضی و اموال غیرمنقول هم با نظم و مطابق شرع اسلام مدیریت کنیم ضمن اینکه اجرای کاداستر جزو ضروریات است اجرای قانون الزام به تنظیم سند رسمی اموال غیرمنقول هم برای کشور ما جزو ضروریات است.

    تسنیم: یک بحثی که در خصوص این قانون مطرح است ایجاد زیرساخت‌ها و بسترهای لازم و کافی است. آیا در حال حاضر سازمان ثبت اسناد و املاک کشور این زیرساخت‌ها را دارد؟

    سعادتیان: ما تمام زیرساخت‌ها را برای اجرای این قانون آماده کرده‌ایم. نخست اینکه گفتیم این وظیفه ماست که برویم به سمت مردم و مردم باید با حداقل هزینه و زحمت، بتوانند تنظیم سند کنند.

    امروز نزدیک به ۷ هزار و ۵۰۰ دفتر اسناد رسمی به عنوان پیشخوان خدمات سند رسمی در کشور فعال هستند و با تدبیری که صورت گرفته بیش از ۷ هزار و ۵۰۰ نفر هم از پذیرفته‌شدگان آزمون سردفتری به زودی به این جمع اضافه خواهند شد.

    اگر بخواهیم هم قانون حدنگار (کاداستر) هم قانون الزام به تنظیم سند را عملیاتی کنیم باید به مردم دسترسی بدهیم و نیاز به ثبت، حداقل دو برابر می‌شود چون وسعت معاملات ما در بافت‌های روستایی و اراضی کشاورزی توسعه پیدا خواهد کرد و شاید در بخش‌های کوچک کشورمان هم باید دفاتر اسناد را ایجاد کنیم. پس با تصویب و اجرایی این قانون، فضای کسب و کار هم رونق می‌گیرد و ضمن ایجاد نظم حقوقی و معاملاتی و وصول مالیات و وصول عوارض، پیشگیری از جعل و جرم و پیشگیری از فرار مالیاتی صورت می‌گیرد و در کل شاهد ارتقاء نظام سلامت اداری و پیشگیری از هرگونه زمین‌خواری خواهیم بود.

     

    تسنیم: اگر بخواهیم به این مسئله از بُعد اجتماعی بیشتر بپردازیم، آیا اسناد عادی را می‌توان از علل رشد حاشیه‌نشینی محسوب کرد؟

    سعادتیان: بله! در واقع، ریشه اصلی‌ لکه‌های حاشیه‌نشینی شهرها، اسناد عادی است. طبق قانون، متولی اراضی خارج از شهر با سازمان جنگل‌ها است که باید بیاید و با معرفی زمین‌ها سند آن‌ها را بگیرد. به محض توسعه شهر، این اراضی ملی و مشمول قانون ۱۰ قانون زمین شهری می‌شود که نمایندگی آن‌ها با راه و شهرسازی است که باید فعل و انفعالات ملی بودن زمین و سنددار کردن آن‌ها یا صورتجلسه تغییر مالکیت زمین‌ها را انجام دهد. اگر خللی در این روند انجام شود، عده‌ای می‌آیند و زمین‌های خالی را تصرف و در آن ساخت و ساز می‌کنند و سکونت حاشیه‌نشینی ایجاد می‌شود.

    انصاری: دردوره پنجم مجلس شورای اسلامی رئیس مجمع نمایندگان استان تهران بودم و این موضوع را پیگیری می‌کردم. یک بار رفتیم در نقطه‌ای از شهرری و از روستایی دیدن کردیم که می‌گفتند بیست‌وچهار ساعته درست شده است!

    سعادتیان: مرتضی‌گرد در جنوب غرب تهران هم همین وضعیت را دارد. زمانی که مدیرکل ثبت اسناد و املاک استان تهران بودم، هر ماه دو جلسه برای مرتضی‌گرد در استانداری برگزار می‌کردیم اما در نهایت نتوانستیم برای مرتضی‌گرد و مرتضی‌گردها کاری انجام بدهیم! چون این شهرک‌ها ایجاد شده بودند.

    یک راه مقابله با حاشیه‌نشینی این است که با نظم‌دهی به معاملات و با اجرای قانون کاداستر و قانون الزام به تنظیم سند رسمی برای معاملات غیرمنقول، از حاشیه‌نشینی پیشگیری کنیم. در حقیقت قانون کاداستر یا حدنگار نیاز به مکمل دارد که همین طرح در دست بررسی مجمع تشخیص مصلحت نظام است. اگر یکی از این دو نباشد، آن دیگری هم کامل نخواهد بود. در قانون برنامه چهارم این موضوع پیش‌بینی شده و و با تصویب نهایی قانون الزام به تنظیم سند رسمی مشکلات یکی پس از دیگری رفع خواهد شد. این مهم یک کار انقلابی است و باید بر اساس یک حرکت جهادی و انقلابی انجام شود.

    تسنیم: البته روی این طرح، اشکالاتی مطرح شده که گاهی نیازمند اعمال برخی نظرهای فقهی است؛ آیا حساسیت‌های فقهی و شرعی دست و پای تصمیم‌گیران را بسته است؟!

    سعادتیان: من فقیه نیستم اما معتقدم آنچه مقام معظم رهبری درباره این دو قانون فرموده‌اند، فصل‌الخطاب است. این طرح هم مبنای حقوقی و هم مبنای عقلی دارد. اگر مقام معظم رهبری به حکمی نرسند اینطور به صراحت آن را بیان نمی‌کنند.

    در هفته قوه قضاییه در سال گذشته فرمودند آن قانونی که جزء به جزء ‌مالکیت کشور را تعیین می‌کند باید به نتیجه برسد که منظور ایشان، قانون کاداستر بود. امسال هم که در هفته قوه قضاییه محضر ایشان رفته بودیم، اشاره داشتند که مسأله سلب اعتبار از معاملات غیررسمی در اموال غیرمنقول چیز مهمی است.

    مقام معظم رهبری از نظر فقهی، حقوقی و اجتماعی به این نکته رسیده‌اند و اگر دیگری در این باره نظری را اعلام کند،‌ اصلاً به مصلحت نیست و درست هم نیست چون هر آنچه رهبری فرمودند، ‌فصل‌الخطاب است. ایشان ضرورت جامعه را دیده‌اند؛ این دستور بدون شک پشتوانه دارد و مبنای آن ساعت‌های متعدد گزارشات و نظرات کارشناسی هست و ما منتظریم که إن‌شاءالله بزرگان ما، عزیزان فقهای شورای نگهبان و حقوقدانان شورای نگهبان و اعضای محترم مجمع تشخیص مصلحت نظام بزرگواری کنند و این اتفاق بیفتد.

    مقام معظم رهبری از نظر فقهی، حقوقی و اجتماعی به این نکته رسیده‌اند و اگر دیگری در این باره نظری را اعلام کند،‌ اصلاً به مصلحت نیست و درست هم نیست چون هر آنچه رهبری فرمودند، ‌فصل‌الخطاب است. ایشان ضرورت جامعه را دیده‌اند؛ این دستور بدون شک پشتوانه دارد و مبنای آن ساعت‌های متعدد گزارشات و نظرات کارشناسی هست و ما منتظریم که إن‌شاءالله بزرگان ما، عزیزان فقهای شورای نگهبان و حقوقدانان شورای نگهبان و اعضای محترم مجمع تشخیص مصلحت نظام بزرگواری کنند و این اتفاق بیفتد.

    تسنیم: آیا اسناد عادی می‌تواند مالکیت دولت بر برخی بناها و مستحدثات دولتی را هم با خطر مواجه کند؟

    سعادتیان: ما در قانون ثبت مواد ۴۵، ۴۶ و ۴۷ را داریم که در گذشته و به استناد آن‌ها، برای محکمه سند رسمی مورد ملاک بود و قضات هم به این توجه داشتند. بعداً شورای محترم نگهبان این ماده را خلاف شرع اعلام کرد و آسیب‌ها در این حوزه بیشتر شد و عده‌ای رفتند با قولنامه‌های عادی، سند رسمی کشور را باطل کردند و حتی درباره املاک دولتی هم شکایاتی مطرح شد.

    بگذارید یک تجربه‌ای را اینجا مطرح کنم؛ می‌خواستیم فرودگاه مهرآباد را تثبیت مالکیت کنیم و در روند کار، سندی از اسناد آن را به مدت خیلی طولانی مطالعه و بررسی می‌کردم تا اینکه رسیدم به حکم یک قاضی.

    بر اساس یک سند عادی، ادعایی بر بخشی از زمین فرودگاه شده بود! قاضی حکم داده بود که سند رسمی فرودگاه باید به نام دولت صادر شود و چون فرآیند مالکیت آن طی شده، سند مالکیت فرودگاه مهرآباد قابل ابطال نیست ولی با کارشناسی‌های رسمی، خسارت وارده به شخص مدعی پرداخت شود!

    تسنیم: وقتی این تهدید برای فرودگاه مهرآباد و دولت وجود دارد، مردم عادی که در خطر همیشگی از دست دادن مال خود به دلیل اعتبار استناد اسناد عادی هستند!

    سعادتیان: در شرایطی که اسناد عادی در مراجع قضایی و اداری در قبال سند رسمی فاقد اعتبار باشد یا تاب مقاومت از نظر حقوقی نداشته باشد، آیا کسی بر اساس اسناد عادی معامله می‌کند؟ بعید می‌دانم!

    عدم اعتبار اسناد عادی می‌تواند در جامعه نظم ایجاد کند، اگر می‌خواهیم جعل نباشد، چاره‌اش همین است، اگر می‌خواهیم ورودی پرونده‌های قضایی کم شود، پولشویی نباشد، فروش مال به چند نفر صورت نگیرد، عوارض و حقوق دولتی درست پرداخت شود، درآمد پایدار برای شهرداری‌ها ایجاد شود، از زیان‌های اسناد عادی رهایی پیدا کنیم، چاره‌اش این است که اسناد عادی اعتبار نداشته باشد.

    ما الان با این مواجه هستیم که اگر این قانون تصویب نشود یا ضعیف تصویب شود، این مفاسد و تضییع حقوق ادامه پیدا خواهد کرد و چه بسا تشدید هم خواهد شد؛ چون مطرح شده و اگر رد شود خیلی مصیبت ایجاد خواهد کرد…

     

    تسنیم

  • حاجی دلیگانی: مجمع تشخیص وضعیت طرح الزام به ثبت رسمی معاملات اموال غیرمنقول را تعیین تکلیف کند

    حاجی دلیگانی: مجمع تشخیص وضعیت طرح الزام به ثبت رسمی معاملات اموال غیرمنقول را تعیین تکلیف کند

    به گزارش پایگاه اطلاع رسانی کانون سردفتران و دفتریاران، «حسینعلی حاجی دلیگانی» خواستار تعیین تکلیف هر چه سریع‌تر وضعیت طرح الزام به ثبت رسمی معاملات اموال غیرمنقول از مجمع تشخیص مصحلت نظام شد و اظهار کرد: به رسمیت شناختن اسناد رسمی به مصلحت کشور است.

    وی افزود: این طرح برای بهبود وضعیت ثبت اسناد توسط مجلس تصویب و برای تایید به شورای نگهبان ارسال شد، اما شورای نگهبان ایراداتی را به آن گرفت و مجلس بر مصوبه خود اصرار و برای رفع اختلاف میان مجلس و شورای نگهبان، به مجمع تشخیص مصلحت نظام ارجاع شده و تاکنون تعیین تکلیف نشده است.

    نماینده مردم شاهین شهر، میمه و برخوار در مجلس یازدهم افزود: متاسفانه شاهد سوء استفاده برخی افراد از اسناد غیررسمی هستیم و با جعل اسناد، کشور را با مشکلات اساسی مواجه می کنند.

    حاجی دلیگانی با بیان اینکه با تبدیل اسناد قولنامه ای به رسمی از کلاهبرداری ها جلوگیری می‌شود، گفت: با تصویب نهایی و اجرای این قانون مالکان ۲ سال مهلت دارند اسناد عادی را ارائه و ثبت کنند و ضروری است مالکان پیش از اجرای قانون‌، نسبت به حل موارد ثبتی اقدام کنند زیرا پس از آن اسناد عادی و قولنامه پذیرفته نیست بنابراین در این مدت هر کس اسناد غیررسمی و قولنامه ای دارد باید ثبت و ارائه کند تا مشکلات سد راه این موضوع رفع و در صورت بروز اختلافاتی محاکم به آنها رسیدگی کنند.

    خانه ملت

  • درخواست دانشجویان از مجمع تشخیص؛ به فرمان رهبر پایبند باشید

    درخواست دانشجویان از مجمع تشخیص؛ به فرمان رهبر پایبند باشید

    به گزارش پایگاه اطلاع رسانی کانون سردفتران و دفتریاران، جمعی از دانشجویان در نامه ای به اعضا مجمع تشخیص مصلحت نظام نکاتی را درباره طرح الزام به ثبت رسمی معاملات اموال غیر منقول که در این مجمع در حال رسیدگی است، مطرح کردند.

    در بخشی از این نامه آمده است:

    احتراما همانگونه که مستحضرید بسیاری از دعاوی و پرونده های مطروحه در محاکم ریشه در اعتبار معاملات اموال غیرمنقول با سند عادی دارند، این مسئله در نظام حقوقی کشور به میزانی حائز اهمیت است که مسئولین محترم قوه قضائیه در سطوح مختلف به دفعات آفات و مشکلات عدیده ی ناشی از آن‌ را بیان نمودند.

    دامنه‌ی آسیب مسئله فراتر از آن است که تنها گریبان‌گیر دستگاه قضا باشد، بسیاری ازاشخاص که با این نوع معاملات گرفتار مشکلات و طعمه ی کلاهبرداران می شوند، بخش عظیمی از دارایی شان را از دست داده و این فاجعه خود تبعات نامطلوب دیگری در پی دارد.

    دولت نیز از خسارات مربوط به اعتبار اسناد عادی در امان نمانده برای مثال در موارد قابل توجهی مشاهده شده که زمین‌خواران با استفاده از اسناد عادی اراضی ملی و دولتی را به اشخاص ثالث فروخته و خریداران به ساخت و ساز اقدام می‌نمایند و درنهایت دولت و مردم متحمل ضررهای سنگین مالی و معنوی می‌شوند.

    طرح الزام به ثبت رسمی معاملات اموال غیر منقول پس از پنج مرحله رفت و برگشت بین مجلس شورای اسلامی و شورای نگهبان در دی‌ماه ۱۴۰۱ جهت بررسی و تصویب نهایی به مجمع تشخیص مصلحت نظام ارجاع شد، در تیر‌ماه ۱۴۰۲ مقام معظم رهبری(مدظله العالی) در دیدار با مسئولین قوه قضائیه طی یک بیان مهم و تاریخی ضمن اشاره به بحث مذکور، با صراحت رواج اسناد عادی در معاملات اموال غیرمنقول را موجب فساد و جلوگیری از آن‌را مصلحت قطعی کشور دانستند.

    در اینکه طرح های ارسالی به مجمع در کمیته و کمیسیون های مربوطه نیاز به بررسی یا بعضا بازنگری دارد شکی نیست اما آنچه ذهن جریان دانشجویی و دغدغه مندان را مشغول ساخته این موضوع است که چرا طرحی با چنین اهمیت و حساسیتی که در نهایت شخص مقام معظم رهبری را وادار به اتخاذ موضع می‌نماید، پس از گذشت بیش از سیصد روز هنوز نسبت به آن تصمیم مناسبی اتخاذ نشده است؟

    تعلل نسبت به اتخاذ تصمیم سازنده و بی‌تفاوتی در خصوص شائبه ی ایجاد شده درمورد برخی اصلاحات صورت گرفته در کمیسیون تخصصی که می‌تواند طرح مورد بحث را به کلی از هدف خود منحرف سازد موجب شده تا دلسوزان ایران عزیز و جوانان دغدغه مند بر نگرانی شان نسبت به تدام این روند کند و در نهایت اتخاذ تصمیمی بحران ساز بجای اصلاح رویکرد افزوده شود.

    انتظار می‌رود اعضاء مجمع تشخیص مصلحت نظام پایبندی خود به فرامین رهبر معظم انقلاب(حفظه الله تعالی) را در عمل نشان داده در اسرع وقت نسبت به تعیین تکلیف نهایی طرح الزام به ثبت رسمی معاملات اموال غیر منقول اقدام نمایند.

    والسلام علی من اتبع الهدی

    بسیج دانشجویی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی

  • تسنیم منتشر کرد | عضو مجمع تشخیص: اعتبار «اسناد عادی» باعث تحقیر ملی در سطح جهان می شود!

    تسنیم منتشر کرد | عضو مجمع تشخیص: اعتبار «اسناد عادی» باعث تحقیر ملی در سطح جهان می شود!

    به گزارش پایگاه اطلاع رسانی کانون سردفتران و دفتریاران، خبرگزاری تسنیم طی نشستی با حضور حجت‌الاسلام مجید انصاری؛ عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام و  سید صادق سعادتیان؛ معاون امور اسناد سازمان ثبت اسناد و املاک کشور به بررسی اهمیت اسناد رسمی و بی اعتباری اسناد عادی پرداخت.

    تسنیم نوشت: کشور ما و ایرانیان سال‌هاست از موضوعی به‌نام “اسناد عادی” ضربه می‌خورند، ضربه‌هایی که تمام آن آشکار نیست. درباره اعتبار اسناد عادی همیشه صحبت از تشکیل پرونده‌های حقوقی متعدد در دستگاه قضایی است که بنا بر گزارش‌های رسمی، نیمی از ورودی‌های دستگاه قضا و تا ۷۰ درصد پرونده‌های حقوقی محاکم و دادگاه‌های کشورمان را تشکیل می‌دهد!

    این پرونده‌ها که در همگی آنها پای “اسناد عادی” در میان است، با عناوین اتهامی کلاهبرداری‌، پولشویی‌ و فرارهای مالیاتی در جریان است اما احتمالاً اطلاع نداریم که هر سال به‌دلیل اعتبار داشتن اسناد عادی در کشورمان، ثروت هنگفتی به باد می‌رود و امکان سرمایه‌گذاری داخلی و خارجی از همین محل سلب و امکان تحقق توسعه پایدار کشورمان گرفته می‌شود.

    کارشناسان امر با شناخت آسیب‌های متعدد اعتبار اسناد عادی، مدتی است موضوع را در دستور کار قرار داده‌اند و هزاران ساعت وقت صرف این شد تا طرحی جامع برای سلب اعتبار از اسناد عادی به تصویب برسد یعنی آنجا که سند رسمی در دست است دیگر سند عادی مستند تلقی نشود و سند تک‌برگ نوشته‌شده در دفاتر اسناد رسمی در دعوای حقوقی در مقابل سند نوشته روی کاغذهای سفید، بازنده نشود.

    کارشناسان و حقوقدانان بر اینکه اسناد عادی باید اعتبار خود را مقابل اسناد رسمی از دست بدهند اصرار دارند و قوه قضاییه و مجلس و دولت هم این مسئله را در دستور کار خود قرار داده‌اند تا جایی که یکصدایی درباره لزوم اعتبارزدایی از اسناد عادی ایجاد شده است.

    این مصوبه در مجلس رأی آورد اما شورای نگهبان قانون اساسی بارها مصوبه مجلس را درباره اعتبارزدایی از اسناد عادی تأیید نکرد و صرفاً بر اساس یک حکم اولیه فقهی به آن ایراد گرفت. اصرار مجلس برای به سرانجام رساندن این مهم، سرانجام، مصوبه را به مجمع تشخیص مصلحت نظام فرستاد تا آنجا تعیین تکلیف شود اما بعد از آن مقام معظم رهبری در دیداری که با مسئولان قوه قضاییه در ششم تیرماه امسال داشتند، اعلام کردند: “خیلی از فسادها در مورد اموال غیرمنقول از همین معاملات غیررسمی و معاملات عادی به وجود می‌آید؛ باید جلوی این گرفته بشود و واقعاً این‌جوری است که اگر حالا به‌فرض از دیدگاه شورای محترم نگهبان یک اشکالی هم این قانون مجلس داشته باشد، مصلحت قطعی نظام و کشور در این است که این قانون باید دنبال بشود، یعنی این شیوه‌ای که الآن رایج است که دو خط بنویسند، منتقل کنند و مانند به اینها، منشأ فسادهای بزرگ است.”

    ایشان به‌صراحت آنچه را درباره اسناد عادی مصلحت هست، بیان کردند اما ظاهراً برخی در مجمع تشخیص مصلحت نظام، سودای دیگری در سر دارند و همچنان مقابل درمان و علاج شدن این زخم چرکین و کهنه، مقاومت می‌کنند.

    برای اینکه بدانیم چرا اعتبارزدایی از اسناد عادی مهم است و در زمان حاضر وضعیت این مصوبه حیاتی و کلیدی به‌چه‌صورت است، نشستی با حضور حجت‌الاسلام مجید انصاری؛ عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام و نیز سید صادق سعادتیان؛ معاون امور اسناد سازمان ثبت اسناد و املاک کشور برگزار کردیم.

    در این نشست موضوعاتی برای نخستین بار مطرح شد از جمله اینکه اعتبار داشتن اسناد عادی چگونه مانع از سرمایه‌گذاری سرمایه‌گذاران داخلی و شرکت‌های بزرگ خارجی و بین‌المللی در ایران شده است و این‌که چطور یک سؤال از شورای نگهبان، جایگاه اسناد رسمی صادرشده از حکومت را تا این حد پایین آورد که نوشته روی یک کاغذ معمولی می‌تواند آن را از اعتبار ساقط کند!

    بخش نخست این نشست پیشِ‌روی شماست:

    تسنیم: انتظار جامعه حقوقی و کسانی که بر اهمیت اسناد رسمی و لزوم اعتبارزدایی از اسناد عادی واقف هستند این است که این زخم کهنه و چرکین که تا امروز به توده مردم کشورمان و منافع عمومی، لطمات بسیار گسترده‌ای را وارد کرده است، هرچه زودتر درمان شود و با تصویب نهایی آن، این غائله پرآفت به اتمام برسد؛ این امر، یک انتظار درست و منطقی است اما چرا حالا که تعیین تکلیف نهایی این مصوبه حیاتی به مجمع تشخیص مصلحت نظام رسیده است، برخی داخل مجمع، ساز مخالفت با آن را کوک کرده‌اند و ظاهراً “مصلحت” آنها چیز دیگری اقتضا می‌کند؟!

    انصاری: در این جلسه از زاویه “مصلحت” به موضوع اسناد عادی و اسناد رسمی نگاه می‌کنم. این موضوع دامنه وسیعی از مباحث حقوقی، مباحث فقهی، احکام اولیه، احکام ثانویه و احکام حکومتی دارد که ورود کردن به هر کدام از آن‌ها یک مبحث مفصلی است، پس فعلاً از زوایه مصلحت به موضوع نگاه می‌کنم چون حالا این بحث به نقطه اعلان مصلحت از سوی نهاد رسمی این موضوع یعنی مجمع تشخیص مصلحت نظام رسیده است.

    نقش اسناد رسمی در نظام حقوق مالکانه یک کشور خصوصاً نظام حقوق مالکیتی اموال غیرمنقول، حساسیت و اهمیتی بسیار دارد و به این دلیل از دیرباز چه در دوره‌ای که در مجلس بودم و چه در زمانی که در دولت و نهادهای دیگر خدمت می‌کردم، نسبت به آن حساسیت داشتم و اخبار مسأله را تعقیب می‌کردم.

    بر اساس داشته‌های ذهنی و آگاهی و اشرافی که بر موضوع دارم در یک جمله عرض می‌کنم که تا به حال فکر نمی‌کنم از بین مجموعه‌ موضوعاتی که به مجمع تشخیص مصلحت نظام آمده، مصلحتی فراگیرتر و مهم‌ترین از مسئله “اسناد عادی” بوده باشد و این مهم‌ترین مصلحتی است که با آن مواجه بوده‌ایم.

    بر اساس داشته‌های ذهنی و آگاهی و اشرافی که بر موضوع دارم در یک جمله عرض می‌کنم که تا به حال فکر نمی‌کنم از بین مجموعه‌ موضوعاتی که به مجمع تشخیص مصلحت نظام آمده، مصلحتی فراگیرتر و مهم‌ترین از مسئله “اسناد عادی” بوده باشد و این مهم‌ترین مصلحتی است که با آن مواجه بوده‌ایم.

    شاید در بدو امر این ادعا برای عده‌ای غیرقابل باور و سنگین به نظر برسد اما اگر ابعاد منفی اسناد عادی و به‌خصوص خسارات مادی و معنوی بسیاری که به انضباط‌بخشی به امور جامعه و حکمرانی مطلوب چه به نظام و چه به سیستم قضایی و حقوق فردی و اجتماعی وارد کرده، به‌درستی تبیین شود و بدانیم که اسناد عادی، سرمنشأ بسیاری از مفاسد و ناهنجاری‌ها شده، خواهیم دید که این موضوع در رأس مسائل دارای مصلحت کشور است.

    تسنیم: تمام این مقدمه که درباره اهمیت این مسئله به آن اشاره کردید، دال بر ضرورت و لزوم اتفاق‌نظر اعضای مجمع تشخیص مصلحت نظام بر روی مصوبه اخیر درباره اسناد عادی و اسناد رسمی است اما چرا از مجمع اخبار عجیب دیگری شنیده می‌شود؟

    انصاری: می‌خواهم با تأسف اعلام کنم که با یک تأخیر ۴۰ ساله در رسیدگی به این مسأله مواجه هستیم و به این دلیل، دیگر وقت زیادی برای از دست دادن نداریم؛ چون از رهگذر اعتبار اسناد عادی که ناهنجاری بزرگی در نظام حقوقی کشور محسوب می‌شود، ما بخش عمده‌ای از اراضی انفالی، منابع ملی و منابع طبیعی خود را از دست داده‌ایم و این نهاد خاص نامبارک یعنی تولید اسناد عادی متقلبانه و بهره‌برداری از آن در انواع ناهنجاری‌های اقتصادی و اجتماعی و … موجب شده که تخریب‌های جبران‌ناپذیری در عرصه‌های مختلف به جای بگذارد.

    لذا تأکید می‌کنم این مسئله از دید من “ضرورت قطعی و مصلحت قطعی بیّن” است و هر یک ساعت تسریع در این مسأله با گواهی آمار و ارقامی که به آن واقف هستیم، سود پرشماری به همراه دارد.

    می‌خواهم با تأسف اعلام کنم که با یک تأخیر ۴۰ ساله در رسیدگی به این مسأله مواجه هستیم و به این دلیل، دیگر وقت زیادی برای از دست دادن نداریم؛ چون از رهگذر اعتبار اسناد عادی که ناهنجاری بزرگی در نظام حقوقی کشور محسوب می‌شود، ما بخش عمده‌ای از اراضی انفالی، منابع ملی و منابع طبیعی خود را از دست داده‌ایم و این نهاد خاص نامبارک یعنی تولید اسناد عادی متقلبانه و بهره‌برداری از آن در انواع ناهنجاری‌های اقتصادی و اجتماعی و … موجب شده که تخریب‌های جبران‌ناپذیری در عرصه‌های مختلف به جای بگذارد.

    لذا تأکید می‌کنم این مسئله از دید من “ضرورت قطعی و مصلحت قطعی بیّن” است و هر یک ساعت تسریع در این مسأله با گواهی آمار و ارقامی که به آن واقف هستیم، سود پرشماری به همراه دارد.

    تسنیم: چرا غائله اسناد عادی به اینجا رسیده است و این اسناد پرمفسده، جایگاه خود را از کجا به دست آورده‌اند که عده‌ای از مسئولان همچنان پای مفاسد آن ایستاده‌اند؟

    انصاری: باید اسناد عادی را به لحاظ تاریخی واکاوی کنیم که در آن دو نکته مد نظر است؛ نخست اینکه در شیعه، حکومت مشروع تاریخی کم داشتیم، برخلاف اهل سنت که حکومت داشتند و فقه حکومتی آن‌ها بسیار سابقه‌دار است و قاعده‌گذاری‌هایی که در فقه عمومی و نیز در عرصه حقوق مالکیت و غیره برمی‌گردد، بیشتر از ماست. در گذشته علما، فقها و روحانیون ما و در کل نهاد روحانیت، مرجع و ملجأ متدینین جامعه بودند و به دلیل احتیاطاتی که داشتند و قبل از اینکه نظامات حکومتی مستقر شود، نظامات دینی و نهاد روحانیت، پاسخگوی بخشی از مسائل حقوقی روزمره مردم در مرافعات و تخاصمات آن‌ها و نیز در بحث تنظیم سند بودند، روحانیون رفع خصومت می‌کردند و برای مسائل مختلف تدبیر داشتند حتی قبل از استقرار دولت مدرن، گاهی یک روحانی در یک روستا به لحاظ اعتباری که بین مردم داشته و ساز‌وکاری که سازمان اداری و دیوان‌سالاری که وجود نداشت، مأموریت چند سازمان و اداره امروزی را به عهده داشت.

    پس نهاد روحانیت در جامعه ایران به لحاظ تاریخی طی صدها سال شکل گرفت و یکی از کارکردهای مهم آن همین بود که برای مردم گواهی اسناد مالکیت و اسناد تولد، ازدواج، وقف و هر عقودی که دامنه‌دار بوده را صادر کند و آن هم به دلیل اعتبار، محبوبیت و مقبولیت علما بود؛ این مسئله که اسناد عادی به پشتوانه این نوع مؤیدات در تاریخ شکل گرفته، بخشی از نظام نانوشته و غیررسمی حقوقی ایران هست که بر نظام حقوقی مدرن ما از زمانی که این سامانه‌ها شکل گرفته و دولت مدرن تشکیل شده سایه انداخته است.

    باید توجه داشت که این رویه حداقل در زمان خودش محاسنی داشته و جای بحث آن اینجا نیست اما بعد از تشکیل نظام جمهوری اسلامی ایران با اهدافی که پیگیری می‌کند و دیدگاهی که حضرت امام مطرح کرد، باید رویه‌ها دچار تغییر و تحول شوند. جمهوری اسلامی در واقع مدل حکومت و انضباط بخشیدن به زندگی مردم با فلسفه عملی تمامِ فقه است و تعبیر امام هم همین است که حکومت، فلسفه عملی تمامِ فقه است و از این رو بحث عینیت دین و سیاست را مطرح کردند و غایتِ فقه و غایتِ احکام دین برای اداره جامعه بشری از گهواره تا گور را مورد اشاره قرار دادند.

    مرحوم امام همچنین عنصر زمان و مکان در اجتهاد و توقف فقه در زمان گذشته را حل کردند و در واقع فقه را در متن پیشرفت علم و تمدن و جامعه بشری منعطف مطرح کردند البته با تکیه با اصول اولیه و مبانی فقهی و با همین دیدگاه، یک نظام سیاسی را طراحی کردند و این نظام سیاسی تبدیل شد به یک نظام حقوقی و میراث ملی که در قانون اساسی راهکارهای تحقق آن پیش‌بینی شد. حالا ما باید مبتنی بر نیازهای واقعی بتوانیم جوابگوی جامعه باشیم و ضمناً عدولی هم از احکام اسلامی نداشته باشیم و این مسأله‌ای است که صرف اسناد عادی نیست و در همه زمینه‌ها وجود دارد.

    در سال‌های اول انقلاب برای عبور از آن ذهنیات و پیشینه فردگرایی فقهی و فقه فردگرا به فقه حکومتی و فقه جوابگو و فقهی که در قالب یک نظام حقوقی باشد، فراز‌ها و فرودهایی ایجاد شد؛ از جمله قانون کار و قانون بند (ج) و قانون اراضی و بحث‌هایی که در دهه اول انقلاب مطرح بود. بعد از فراز و فرودهای فراوان، مسئولان هم به‌نوعی تقارب ذهنی رسیدند و هم به‌نوعی کادرسازی‌های رسمی برای اجرای امور شکل گرفت. از جمله این مسایل بحث احکام اولیه، تعارض احکام اولیه با احکام ثانویه، بحث مصلحت و بحث احکام حکومتی، جایگاه احکام حکومتی بودند که بحث‌های دامنه‌داری محسوب می‌شود که خوشبختانه امام با احاطه بی‌نظیر به فقه و مقبولیت و نفوذ کلمه‌ای که داشتند، معبرهای دشوار و پرپیچ و خم را گشودند و راهی را به روی کشور و جامعه و متدینین و همه آحاد جامعه باز کردند.

    تسنیم: خب با این اوصاف؛ چرا غائله اسناد عادی حل نشد و معضل ادامه یافت؟!

    انصاری: سال ۱۳۱۰ قانون ثبت تصویب شد که درباره بحث حقوق مالکانه اموال غیرمنقول است و عملاً به‌تعبیر مرحوم دکتر کاتوزیان، اعتبار اسناد عادی از آن تاریخ منتفی شد و در واقع در کنار شرط پایه‌ای در معاملات و عقود که بحث رضایت طرفین است، بحث ثبت اسناد هم قرار گرفت. قانون مدنی مصوب ۱۳۰۹ هم به‌نوعی شهادت شهود را برای نادیده گرفتن یا ابطال اسناد عادی را ناکافی دانسته بود و اینها مکمل هم بودند.

    با قانون مدنی و قانون ثبت، پایه این مسئله گذاشته شده بود اما به دلایل تاریخی و به دلایل مختلف از جمله سوءاستفاده‌هایی که وجود داشت و تعارض منافعی که ایجاد می‌شد به‌تدریج مانع نهادینه شدن این قوانین به شکل کامل و صددرصدی شد و به هر حال فراگیر نشدند اما به لحاظ قانونی این بود.

    تسنیم: الان وقتی مجلس می‌خواهد قانونی جامع و فراگیر و با ابعاد مختلف درباره سلب اعتبار از اسناد عادی تصویب کند، شورای نگهبان با استنادات فقهی مانع از آن می‌شود. شما کمی قبل درباره فقه پویا که جوابگوی مسایل است و اینکه حضرت امام خمینی(ره) آن را با حکومت اسلامی معرفی کرد، سخن گفتید که فقهای شورای نگهبان می‌توانستند با رجوع به آن، تصمیم دیگری نسبت به حکم اولیه اتخاذ کنند و با اتکا به احکام ثانویه، مصوبه مجلس را تأیید کنند؛ استناد شورای نگهبان برای مخالفت با سلب اعتبار از اسناد عادی چیست؟

    انصاری: مرحوم آیت‌الله مؤمن در سال ۱۳۶۷ و زمانی که عضو فقهای شورای نگهبان بودند، نامه‌ای به آیت‌الله جنتی، دبیر شورا نوشتند و ۴ سؤال درباره اسناد عادی مطرح کردند و درخواست کردند که حقوق مالکیت در دستور شورای نگهبان قرار بگیرد، این موضوع در نهایت منتهی شد به نظریه شورای نگهبان و اعلام شد که نادیده گرفتن اعتبار اسناد عادی، خلاف شرع است.

    تسنیم: آیا باید اشکالی را متوجه آن اعلام نظر شورای نگهبان درباره اعتبار اسناد عادی بدانیم؟

    انصاری: به نظر من شورای محترم نگهبان قبل از اعلام چنین نظری، باید به پیامدهای آن فکر می‌کرد و حداقل راهکارهایی را طراحی می‌کرد که ما به خاطر یک احتیاط شرعی و حتی حکم اولیه شرعی، از چاله به چاه نیفتیم! فقهای شورای نگهبان به دنبال حفظ حکم شرعیِ مالکیت شرعی اشخاص بودند که حکم اولیه است اما این را مدنظر قرار ندادند که صدها نقض حکم شرعی دیگر در حوزه‌های مختلف به دلیل اعتبار دادن به اسناد عادی اتفاق افتاده است.

    انصاری: به نظر من شورای محترم نگهبان قبل از اعلام چنین نظری، باید به پیامدهای آن فکر می‌کرد و حداقل راهکارهایی را طراحی می‌کرد که ما به خاطر یک احتیاط شرعی و حتی حکم اولیه شرعی، از چاله به چاه نیفتیم! فقهای شورای نگهبان به دنبال حفظ حکم شرعیِ مالکیت شرعی اشخاص بودند که حکم اولیه است اما این را مدنظر قرار ندادند که صدها نقض حکم شرعی دیگر در حوزه‌های مختلف به دلیل اعتبار دادن به اسناد عادی اتفاق افتاده است.

    به هر حال پس از نظریه شورای نگهبان از اسناد رسمی به نفع اسناد عادی به‌تدریج اعتبارزدایی شد! و عده‌ای از افراد که حرفه آن‌ها سندسازی بود، انواع فسادها را در حوزه اقتصادی ایجاد کردند؛ این افراد سودجو با سوء‌استفاده از اعتبارزدایی از اسناد رسمی به نفع اسناد عادی، شروع کردند به سندسازی برای اراضی ملی، دولتی، اموال عمومی، اراضی انفالی و منابع طبیعی و آنها را تصرف کردند حتی کار به جایی رسید که بستر رودخانه‌ها و سواحل دریا و جایی که با احکام اولیه هم غیرقابل تملک برای اشخاص نبود را با سندسازی‌ها و شهادت‌نامه‌های دروغینی که درست کردند، به تصرف خود درآورند!

    به هر حال پس از نظریه شورای نگهبان از اسناد رسمی به نفع اسناد عادی به‌تدریج اعتبارزدایی شد! و عده‌ای از افراد که حرفه آن‌ها سندسازی بود، انواع فسادها را در حوزه اقتصادی ایجاد کردند؛ این افراد سودجو با سوء‌استفاده از اعتبارزدایی از اسناد رسمی به نفع اسناد عادی، شروع کردند به سندسازی برای اراضی ملی، دولتی، اموال عمومی، اراضی انفالی و منابع طبیعی و آنها را تصرف کردند حتی کار به جایی رسید که بستر رودخانه‌ها و سواحل دریا و جایی که با احکام اولیه هم غیرقابل تملک برای اشخاص نبود را با سندسازی‌ها و شهادت‌نامه‌های دروغینی که درست کردند، به تصرف خود درآورند!

    تسنیم: تصرفات حاشیه رودها و دریاها را هم به‌دلیل اعتبار اسناد عادی می‌دانید؟

    انصاری: بله! بخش عمده‌ای از این تصرفات به خاطر همین اسناد عادی است؛ اسنادی که به عنوان مستثنیات مراتع و مستثنیات جنگل و نمونه‌‌هایی از این قبیل که درست شده، مبنای اولیه و پایه ابتدایی جنگل‌خواری و زمین‌خواری و تعرض به منابع طبیعی بوده است اما زیان اسناد عادی در همین‌ها خلاصه نمی‌شود و آسیب‌ها شامل همین تصرفات نیست.

    تغییر غیرمجاز کاربری‌ها، تفکیک غیرمجاز اراضی، فروش مال غیر، فروش متعدد بر روی یک ملک با اسناد متعدد دستی و عادی که مبنای دعواهای بسیاری شده و بخش عمده‌ای از دعاوی حقوقی و کیفری ما مستقیم یا غیرمستقیم به مسأله اسناد عادی مرتبط می‌شود حتی وقتی برخی پرونده‌های جنایی و قتل را بررسی می‌کنیم، می‌بینیم که دلیل اصلی آن منازعات و جرایم مرتبط با اسناد عادی است.

    تغییر غیرمجاز کاربری‌ها، تفکیک غیرمجاز اراضی، فروش مال غیر، فروش متعدد بر روی یک ملک با اسناد متعدد دستی و عادی که مبنای دعواهای بسیاری شده و بخش عمده‌ای از دعاوی حقوقی و کیفری ما مستقیم یا غیرمستقیم به مسأله اسناد عادی مرتبط می‌شود حتی وقتی برخی پرونده‌های جنایی و قتل را بررسی می‌کنیم، می‌بینیم که دلیل اصلی آن منازعات و جرایم مرتبط با اسناد عادی است.

    تسنیم: اظهارنظرهای مقام‌های قضایی هم حاکی از این است که حجم بسیار زیادی از دعاوی به‌خصوص دعاوی حقوقی مرتبط با اسناد عادی است که با سلب اعتبار از آن می‌توان با مسدود کردن امکان وقوع جرم، میزان ورودی‌های پرونده به دستگاه قضایی را هم کاهش داد.

    انصاری: باید بررسی شود که در طول همین امسال یا در طول این ۴۰ سال، تعداد پرونده‌هایی که تشکیل شده و هزینه‌ای که به بیت‌المال تحمیل کرده، چقدر است. هزینه‌هایی که قوه قضاییه برای رسیدگی قضایی می‌کند، تعداد زندانی که در زندان‌ها مانده‌اند، آسیبی که خانواده‌ها از این رهگذر دیده‌اند، اتلاف منابع عمومی که صورت گرفته، دعاوی جدیدی که شکل می‌گیرد و خصومت‌هایی که بین وراث و بین خانواده‌ها ایجاد می‌شود. آثار مخرب اجتماعی این موضوعات زنجیروار به هم متصل هستند و آثار سوء اسناد عادی در عرصه‌های مختلف از اقتصادی و اجتماعی و حتی نظامندی نظام حقوقی کشور، مشخص است.

    اعتبار اسناد عادی یک بی‌ثباتی در حقوق مالکیت ایجاد کرده و در نتیجه دولت نمی‌تواند روی اراضی خود سیاست‌گذاری درستی داشته باشد و دولت به دلیل اعتباربخشی به اسناد عادی هنوز قادر نشده و نیست بانک اطلاعات اراضی خود را تهیه کند. همین مسئله مهمی است چون دولت در پهنه کشوری مثل ایران نمی‌تواند بدون بانک اطلاعات زمین، موضوع واگذاری زمین و سرمایه‌گذاری را حل کند!

    اگر بسیاری از سرمایه‌گذاری‌هایی که دچار اخلال شده را مورد بررسی قرار دهیم خواهیم دید که پای اسناد عادی در میان است. سرمایه‌گذار، زمین واگذار شده را تحویل گرفته و روی آن کشاورزی یا تأسیسات ایجاد کرده، صنعت به راه انداخته و بعد مواجه شده با ادعاهای بعدی با استناد اسناد عادی راجع به زمین!

    اگر بسیاری از سرمایه‌گذاری‌هایی که دچار اخلال شده را مورد بررسی قرار دهیم خواهیم دید که پای اسناد عادی در میان است. سرمایه‌گذار، زمین واگذار شده را تحویل گرفته و روی آن کشاورزی یا تأسیسات ایجاد کرده، صنعت به راه انداخته و بعد مواجه شده با ادعاهای بعدی با استناد اسناد عادی راجع به زمین!

    ممکن است گفته شود که چه اشکالی دارد؟! حکم صادر کنند به نفع سرمایه‌گذار! اما باید دو بار پول زمین را بدهد و با توجه به شرایط اقتصادی گاهی ارزش زمین در منطقه سرمایه‌گذاری شده آنقدر زیاد می‌شود که باید پولی بیشتر از ارزش کارخانه را پرداخت کند! و به این دلیل سرمایه‌گذار از ادامه کار منصرف می‌شود و همین مسئله تا به امروز در حوزه تولید و فعالیت‌های اقتصادی، ضربات سنگینی به اقتصاد کشور وارد کرده است.

    آثار زیان‌بار اسناد عادی در میدان عمل آنقدر گسترده و شاخه به شاخه است که هیچ وقت قابل اندازه‌گیری و محاسبه دقیق نیست.

    تسنیم: این مواردی که بیان شد آیا می‌تواند جایگاه ایران را در فهرست‌های بین‌المللی جدول محافظت از سرمایه‌ و سرمایه‌گذاری هم دچار خدشه و مانع کند؟

    انصاری: بله! مایه تأسف است که امروز از ۱۲۹ کشور ارزیابی شده در نظام حقوق مالکیت اموال غیرمنقول، کشور ایران که سابقه قانون ثبت آن به‌اندازه بیش از تاریخ تأسیس برخی کشورهای منطقه است، رتبه ۱۲۰ را دارد!!

    مثلاً کشور امارات متحده عربی رتبه بیستم را در اختیار دارد! این موجب تحقیر ملی و سرشکستگی نظام حقوقی است؛ خدای نکرده نمی‌خواهم کشوری را تحقیر کنم اما کشورمان که دارای دانشمندان بزرگ حقوقی بوده است و نظام حقوقات آن به‌لحاظ نرم‌افزاری و فکری و سرمایه معنوی واقعاً غنی است، چرا باید این رتبه نازل را داشته باشد؟!

    تسنیم: مشاهدات و تجربیات ما هم از نخبگان حقوقی و کسانی که به هر نحو درگیر این موضوع هستند، حاکی از آن است که به هیچ عنوان نباید به اسناد عادی در قبال اسناد رسمی اعتبار داد.

    انصاری: همین الان جامعه حقوقی ما به‌عنوان متخصص این موضوع، اجماع کامل در این باره دارند. اگر از جامعه حقوقی چه قضات و چه وکلا و نیز اساتید دانشگاه یک نظرسنجی شود، خواهیم دید که نظر مثبت برای سلب اعتبار از اسناد عادی به نفع اسناد رسمی دارند.

    اسناد عادی همانطور که گفته شد، آثار سوء فراوانی دارد؛ در این موقعیت که ما نیازمند جذب سرمایه و ثبات فضای کسب و کار در کشورمان هستیم، اسناد عادی به یکی از عوامل ناپایداری به بی‌ثباتی و عدم رغبت سرمایه‌گذاران به خصوص سرمایه‌گذاران خارجی شده است.

    در نتیجه این وضعیت فعلی به واسطه اعتبار اسناد عادی، نظام جذب سرمایه در کشورمان، متزلزل شده است یعنی بی‌نظامی در عرصه نظام مالکیت اراضی، مانع جذب سرمایه خارجی می‌شود؛ این وضعیت در حالی بر ما حاکم است که در کشورهای دیگر، زمین با سند تضمین شده حکومت و الی‌الابد در اختیار سرمایه‌گذار قرار می‌گیرد یا اگر قوانین داخلی اجازه دهد، مالکیت را هم منتقل می‌کنند.

    در نتیجه این وضعیت فعلی به واسطه اعتبار اسناد عادی، نظام جذب سرمایه در کشورمان، متزلزل شده است یعنی بی‌نظامی در عرصه نظام مالکیت اراضی، مانع جذب سرمایه خارجی می‌شود؛ این وضعیت در حالی بر ما حاکم است که در کشورهای دیگر، زمین با سند تضمین شده حکومت و الی‌الابد در اختیار سرمایه‌گذار قرار می‌گیرد یا اگر قوانین داخلی اجازه دهد، مالکیت را هم منتقل می‌کنند.

    اما ما این شرایط را نداریم و حتی رئیس قوه قضاییه هم نمی‌تواند این تضمین را به سرمایه‌گذار داخلی یا خارجی بدهد! با این قانونی که الان اجرا می‌شود حتی مقام معظم رهبری هم نمی‌تواند تضمین بدهد؛ فرض کنید عالی‌ترین مقام کشومان درباره زمینی که تحویل سرمایه‌گذار خارجی شده، تضمین داده اما یک شخصی بعد از مدتی می‌آید و با سند عادی به محکمه می‌رود و قاضی باید به نفع او حکم بدهد! مگر اینکه یک دستور حکومتی خاصی در میان باشد.

    همین شرایط سبب شده تا رتبه کسب و کار ما بین بیش از صد رتبه، در جایگاه هفتادم باشد! که از این جهت هم موقعیت بدی داریم بنابراین اگر معضل اسناد عادی حل نشود، در حوزه اقتصادی و سرمایه‌گذاری همچنان با مانع بزرگ عدم اطمینان به سرمایه‌گذاری در کشورمان مواجه خواهیم بود.

    تسنیم: این را که گره کار دست نظریه فقهی است، بارها شنیده‌ایم، برای حل این معضل بزرگ چه باید کرد؟

    انصاری: حضرت امام خمینی(ره) در این قضیه، نظرات راهگشایی دارند؛ مقام معظم رهبری هم واقعاً من به سهم خودم باید از محضر ایشان سپاسگزاری کنم که سالیان سال است روی مسئله تعرض به اراضی منابع طبیعی، منابع ملی، جنگل‌خواری، کوه‌ها حساس بوده‌اند و همان وقتی که ساخت و سازهای باغات در شمال تهران و ارتفاعات شروع شده بود، بارها و بارها در جلسات خصوصی و عمومی به شهرداران وقت هشدار می‌دادند که جلوی این مسائل را بگیرید.

    علیرغم همه هشدارها در عمل آنقدر منافع نامشروع بحث زمین و زمین‌خواری در اقتصاد ناموزون کشورمان با شرایط فعلی بالاست که قدرت لابی زمین‌خواران و زمین‌بازان با استفاده از اهرم‌هایی که دارند بسیار بالا بوده که حتی فرمایشات رهبری هم در این حوزه، روی زمین مانده است.

    از این روست که تأکید می‌کنم اگر قرار است یک موضوعی به عنوان مصلحت که “ام‌المفاسد” شده در دستور کار قرار بگیرد، همین ساماندهی اسناد اموال غیرمنقول است. فرض می‌کنیم حکم اولیه قطعی است و اصلاً در افق مالکیت، فتواهای امام و فتواهای مراجع هم همین است اما امام در بحث احکام حکومتی با صراحت در نامه‌ای که آن موقع به حضرت آیت‌الله خامنه‌ای نوشتند، فرمودند: بعضی از جاها احکام فرعی دیگر حتی در عبادات مثل حج اگر مصلحت جامعه اقتضا کند به طور موقت می‌تواند به نفع مردم تعطیل شود! بنابراین در مصلحت بودن سلب اعتبار از اسناد عادی شکی نیست و در ضرورت تصمیم‌گیری برای این موضوع هم شکی نیست…

  • آیت الله اراکی: حکم به بطلان معاملات عادی در طرح الزام مخالفتی با شرع ندارد! | احراز علمی مشاغل حقوقی لازم است

    آیت الله اراکی: حکم به بطلان معاملات عادی در طرح الزام مخالفتی با شرع ندارد! | احراز علمی مشاغل حقوقی لازم است

    به گزارش پایگاه اطلاع رسانی کانون سردفتران و دفتریاران، «محمدرضا اصلانی»  نائب رئیس کانون سردفتران و دفتریاران مرکز، «محمدرضا محامد» رئیس کانون سردفتران قم و جمعی از اعضای هیات مدیره با حضرت آیت الله اراکی عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام دیدار و گفتگو کردند.

    در این دیدار اصلانی با اشاره به نقش و جایگاه بی بدیل دفاتر اسناد رسمی و به تبع آن سند رسمی در ایجاد نظم حقوقی و تثبیت مالکیت مردم، اظهار کرد: تحقق توسعه سند رسمی که در بند ۶۷ سیاست های کلی نظام مورد تاکید مقام معظم رهبری قرار گرفته امری مطلوب است که قطعا باید مورد توجه همه قوا قرار گیرد اما غایت مطلوب این است که حداقل در حوزه اموال غیر منقول فقط سند رسمی ملاک و مناط اعتبار باشد و از سند عادی همانگونه که مقام معظم رهبری در هفته قوه قضائیه تاکید فرمودند سلب اعتبار شود تا شاهد اتفاقاتی نظیر جلوگیری از وقوع معاملات معارض، وصول کلیه حقوق دولتی، حفظ حاکمیت سرزمینی و ممانعت از تحقق پدیده های شومی چون زمین خواری و کوه خواری و….و نیز کاهش دعاوی و در نتیجه، ایجاد رضایت عمومی در جامعه باشیم.

    وی در ادامه با اشاره به آیه شریفه ۲۸۲ سوره بقره افزود: حتی شارع مقدس هم در آیه مداینه بر مکتوب نمودن عقد نزد کاتبی بالعدل و همچنین اختیار نمودن گواه امر فرموده و در واقع بر رعایت تشریفاتی دستور داده که گویی سند رسمی با مفهوم امروزی مد نظر بوده و می باشد.

    نائب رئیس کانون سردفتران و دفتریاران افزود: علاوه بر این وقتی در قوانین مختلف نقل و انتقال بسیاری از اموال منقول مثل سهم الشرکه شرکت های تجاری، خودرو، ماشین های چاپ و لیتوگرافی باید به موجب سند رسمی انجام شود بنا بر قیاس اولویت و با توجه به اهمیت اسناد ملکی باید قائل بر لزوم انعقاد عقود در خصوص اموال غیر منقول بموجب سند رسمی بود.

    اصلانی با اشاره به ضرورت تصویب طرح الزام به ثبت رسمی معاملات اموال غیر منقول که در مجمع تشخیص مصلحت نظام مطرح است و نیز طرح تامین مالی و جهش تولید و ایرادات متعدد آن، به لزوم توجه به نقش محوری سردفتر اسناد رسمی در تصویب هر دو قانون تاکید کرد.

    همچنین در ادامه «محمدرضا محامد» رئیس کانون سردفتران و دفتریاران قم نیز ضمن اشاره به جایگاه سند رسمی و دفاتر اسناد رسمی، در نقد قانون تسهیل صدور مجوزهای کسب و کار مواردی را ذکر و نکاتی را مبنی بر ضرورت رعایت نیاز سنجی و همچنین صلاحیت افراد برای ورود به حوزه سردفتری در جذب سردفتری مطرح کرد.

    *آیت الله اراکی: حکم به بطلان معاملات عادی در طرح الزام مخالفتی با شرع ندارد!

    آیت الله اراکی در این دیدار گفت: امروزه فقه مصطلح و فردی برای پاسخگوئی به نیازهای نظام و جامعه اسلامی کافی نیست و برای حل مسائل مهم اجتماعی اسلام باید بر فقه نظام و اصول و قواعد حاکم بر آن از جمله “مرجحات باب تزاحم” و قاعده “الاهم فالاهم” رجوع نمود.

    وی افزود: وقتی در اداره جامعه مصالح مختلف با هم تزاحم کنند مصلحت عامه مهم تر است و باید از مرجحات باب تزاحم استفاده کرد، زیرا حفظ نظام از اهم احکام اجتماعی است. از مصادیق مهم فسادی که در قرآن آمده اخلال در نظام اجتماعی می باشد که از فساد عدم اجرای یک حکم یا ناشی از تفویت حق یک فرد مهم تراست.

    آیت اله اراکی موضوع قانون الزام به ثبت رسمی معاملات اموال غیرمنقول را از آن جمله دانست و اظهار کرد: وجود و گسترش معاملات اموال غیر منقول از طریق اسناد عادی در این حوزه منشاء فساد و اخلال در نظام اجتماعی می باشد و مطابق اصول و قواعد فقه نظام در تزاحم حکم شرعی اولیه و حکم ملزمه و مصلحت عامه، حفظ نظام اجتماعی و جلوگیری از خلل و فساد در آن مرجح و اهم بوده و بنابراین حتی حکم به بطلان معاملات عادی در خصوص اموال غیر منقول نیز به نظر ما بلا اشکال می باشد و مخالفتی با شرع ندارد.

    *شرط پذیرش افراد در حوزه های حقوقی احراز امانت علمی و عملی است!

    حضرت آیت الله اراکی همچنین در خصوص نحوه پذیرش افراد نسبت به حوزه های مهم حقوقی همچون قضاوت، سردفتری و وکالت، احراز امانت علمی و عملی را شرط دانسته و فرمودند: در رشته هایی که ارتباط مستقیم با اموال، انفاس و اعراض مردم دارند حتما باید احتیاط و کیفیت لازم در گزینش افراد صورت پذیرد.

    در این دیدار احسان صادقیان عضو هیات مدیره کانون سردفتران و دفتریاران مرکز، رئیس و نایب رئیس و تعدادی از اعضاء هیأت مدیره کانون سردفتران و دفتریاران استان قم هم حضور داشتند.

     

  • حل مسائل حقوقی پیش فروش مسکن با طرح الزام به ثبت رسمی

    حل مسائل حقوقی پیش فروش مسکن با طرح الزام به ثبت رسمی

    به گزارش پایگاه اطلاع رسانی کانون سردفتران و دفتریاران، ابوالفضل نوروزی، سرپرست دفتر اقتصاد مسکن وزارت راه و شهرسازی در برنامه زنده صدا و سیما با اشاره به بررسی طرح اسناد عادی در مجمع تشخیص مصلحت نظام اظهار داشت: یکی از موضوعات اساسی ما در حوزه مسکن عدم شفافیت در حوزه ملک و بروز مشکلات حقوقی متعدد مالکیت است.

    نوروزی در تشریح ضعف‌های روش فعلی پیش‌فروش مسکن گفت: اتکا به سرمایه‌های خرد مردمی برای ساخت مسکن در قالب مدل پیش‌فروش یک محور مرسوم در دنیاست، برای مثال در کره جنوبی یکی از مهم‌ترین محورهای تامین مالی مسکن بر اساس پیش‌فروش بنا نهاده شده است.

    وی افزود: مشکلات متعدد قانونی پیش فروش در ایران سبب شده تا این ابزار به دلیل عدم اعتماد مردمی مورد استفاده قرار نگیرد. به عنوان نمونه در طرح مسکن رضوان قم که به صورت پیش‌فروش انجام شد، به دلیل اعتبار اسناد عادی از جمله قولنامه، یک واحد مسکن به چندین نفر فروخته شد و پیش‌خریداران با مشکلات بزرگ حقوقی مواجه شدند.

    سرپرست دفتر اقتصاد مسکن وزارت راه و شهرسازی بیان کرد: با بی‌اعتباری اسناد عادی در برابر اسناد رسمی می‌توان اعتماد را‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ به پیش‌فروش مسکن بازگرداند. اگر کسی نتواند در پیش‌فروش با اتکا به اسناد عادی نتواند یک ملک را‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ به چند نفر بفروشد، بسیاری از مسائل حقوقی در این حوزه رفع خواهد شد.

    *آخرین وضعیت طرح اعتبار زدایی از اسناد عادی در مجمع تشخیص مصلحت نظام

    نوروزی در تشریح اصلاحات لازم برای قانون پیش‌فروش در مجمع تشخیص مصلحت نظام گفت: در ماده ۱ و ماده ۱۰ این طرح، صراحت ابطال‌ناپذیری اسناد رسمی در مقابل اسناد عادی باید تقویت شود.

    وی در بیان آخرین وضعیت این قانون در مجمع تشخیص مصلحت نظام گفت: مسائل سنگین حقوقی نیاز به زمان کارشناسی دارد، اما باید در روند تصمیم‌گیری تعجیل شود. این طرح هم اکنون در روند بررسی دقیق قرار دارد و ما به عنوان وزارت راه و شهرسازی نیز در جلسات حضور داریم.

    سرپرست دفتر اقتصاد مسکن وزارت راه و شهرسازی اظهار داشت: ۷۰ درصد از اراضی حاشیه شهرها و ۵۰ درصد از مسکن‌های روستایی سند رسمی ندارد و تسهیل صدور اسناد رسمی برای واحدهای مسکونی یکی از اهداف مهم ساماندهی اسناد رسمی است.

      اخیرا رهبر معظم انقلاب بی‌اعتبار کردن اسناد عادی را‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ به عنوان یکی از مصلحت‌های قطعی کشور عنوان و دستور رسیدگی به این مسئله را‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ صادر کرد.

    پیش از این خبر توقف بررسی این طرح در مجمع تشخیص مصلحت نظام رسانه‌ای شده بود که مورد اعتراض کارشناسان این حوزه قرار گرفت.

  • اژه ای: ۱.۷ میلیون پرونده قضائی در مورد اسناد عادی است | آملی لاریجانی: کسی مخالف مصلحت ثبت رسمی نیست!

    اژه ای: ۱.۷ میلیون پرونده قضائی در مورد اسناد عادی است | آملی لاریجانی: کسی مخالف مصلحت ثبت رسمی نیست!

    به گزارش پایگاه اطلاع رسانی کانون سردفتران و دفتریاران، مجمع تشخیص مصلحت نظام «طرح الزام به ثبت رسمی معاملات اموال غیر منقول» که با ایرادات شورای نگهبان و اصرار مجلس برای تشخیص مصلحت مصوب مجلس به مجمع ارجاع شده است در دستور کار خود قرار داد و رئیس کمیسیون حقوقی و قضایی دبیرخانه مجمع توضیحاتی از روند بررسی این طرح در این کمیسیون ارایه کرد.

    آیت الله آملی لاریجانی با اشاره به فضاسازی‌ها در خصوص بررسی این طرح در مجمع تشخیص مصلحت نظام و برخی اظهار نظرها، گفت: کسی مخالف مصلحت ثبت رسمی اسناد نیست. اصل قضیه روشن است. اشکال شرعی داشت که باید برای آن مصلحت سنجی شود. معاملاتی که همه موازین شرع را دارد ولی ثبت نشده، باطل نیست. مصلحت سنجی در این موضوع نیازمند روش مدبرانه‌ای است تا اینکه بیش از آن چیزی که مصلحت اقتضا می کند مرتکب خلاف شرع اولیه نشویم.

    *رئیس مجمع تشخیص: نه بنده، نه مجمع و نه شورای نگهبان مطلقا اعتبار اسناد غیر رسمی را فی حد ذاته تایید نکرده‌ایم!

    وی با اشاره به جلسات متعدد کمیسیون حقوقی و قضایی مجمع برای بررسی این طرح افزود: نه بنده، نه مجمع و نه شورای نگهبان مطلقا اعتبار اسناد غیر رسمی را فی حد ذاته تایید نکرده‌ایم. بحث این است که آیا معاملات واجد شرایط هم باطلند؟ ما با بطلان معاملات در واقع، مخالفیم. گرچه ممکن است به لحاظ مصلحتی بگوییم برای حل موضوع و رفع مشکل مردم، دستگاه قضایی می تواند اسناد غیر رسمی را نپذیرد.

    رییس مجمع تشخیص مصصلحت نظام با اشاره به منویات رهبری انقلاب اسلامی درباره ثبت رسمی اسناد، گفت: در نامه مقام معظم رهبری مصلحت سنجی و تعیین حدود موضوع، دقیق بیان شده است و مجمع باید بر اساس آن تصمیم بگیرد. مقام معظم رهبری هم بر مصلحت سنجی و هم بر تحدید دقیق موضوع تاکید داشته‌اند.

    رئیس قوه قضائیه: در سال گذشته ۱ میلیون و ۷۰۰ هزار پرونده مربوط به اسناد عادی بوده است!

    حجت الاسلام والمسلمین محسنی‌اژه‌ای، عضو مجمع و رئیس کمیسیون حقوقی و قضایی مجمع نیز در این خصوص و با انتقاد از وضع موجود و مشکلات پیش آمده، گفت: در سال ۱۴۰۱ حدود یک میلیون و ۷۰۰ هزار پرونده وارده به دستگاه قضایی، مربوط به اسناد عادی بوده است.

    وی به بررسی های کارشناسی و تخصصی کمیسیون حقوقی و قضایی مجمع اشاره کرد و افزود: این کمیسیون جلسات متعددی با حضور کارشناسان خبره از دولت، قوه قضائیه، مجلس شورای اسلامی و نیز اعضای محترم شورای نگهبان برگزار کرده، حتی در جلسه ای شخص رییس محترم مجمع حضور داشتند و به بررسی دقیق و علمی موضوع پرداخته شده است. پیشنهاداتی جامع با اشراف کامل بر موضوع و با در نظر گرفتن جوانب امر و نگاه مصلحتی، تدوین شده است.

    وی بر تعریف ساز و کاری متقن و دقیق برای رسمی شدن ثبت اسناد اموال غیرمنقول تاکید کرد.

    پس از آن تعدادی از اعضای مجمع به بحث در کلیات پرداخته و ادامه بررسی و تصمیم گیری در خصوص طرح «الزام به ثبت رسمی معاملات اموال غیر منقول» به جلسه آینده مجمع موکول شد.

     

  • سخنگوی کمیسیون اصل۹۰: نباید با دیدگاه فقهی به طرح الزام به ثبت رسمی معاملات نگاه کرد

    سخنگوی کمیسیون اصل۹۰: نباید با دیدگاه فقهی به طرح الزام به ثبت رسمی معاملات نگاه کرد

    به گزارش پایگاه اطلاع رسانی کانون سردفتران و دفتریاران، علی خضریان درباره ملاحظات طرح الزام به ثبت رسمی معاملات اموال غیرمنقول گفت: با توجه به اینکه ریشه مشکلاتی همچون زمین‌خواری، فروش مال غیر و کلاهبرداری ابطال اسناد رسمی به وسیله اسناد عادی است، در طرح الزام به ثبت رسمی معاملات موضوع ضمانت اجرای بطلان معاملات ثبت نشده پیش بینی شد.

    وی ادامه داد: اگر مجمع تشخیص مصلحت نظام در روند بررسی، این طرح را به گونه ای اصلاح کند که زمینه بطلان اسناد رسمی فراهم شود، وضعیت موجود تداوم پیدا کرده و عملا هدف از تصویب طرح زیر سوال می‌رود. براین اساس باید در تغییر ضمانت اجرا این طرح به این نکته توجه داشت که اسناد رسمی هیچگاه نباید به وسیله اسناد عادی باطل شوند.

    باطل کردن یکباره معاملات عادی از واقعیت جامعه به دور است

    نماینده تهران در مجلس در ادامه گفت: در مورد شیوه اجرای طرح نیز باید نکاتی را مدنظر قرار داد؛ در حال حاضر بیش از نیمی از اراضی کشاورزی و اکثر خانه‌های روستایی و شهری فاقد سند رسمی مالکیت هستند پس نمی‌توانند معامله رسمی انجام دهند و ناچار به معامله عادی (غیررسمی) می‌شوند بنابراین اینکه بخواهیم به یکباره همه معاملات عادی را باطل اعلام کنیم از واقعیت امروز جامعه به دور است و بار کاری زیادی را برای قوه قضائیه ایجاد می‌کند. همچنین حقوق بسیاری از افراد که از سر بی اطلاعی یا از سر ناچاری معامله عادی می‌کنند نیز تضییع می‌شود.

    وی افزود: از طرفی می‌توانیم معاملات عادی را برای املاک دارای اسناد رسمی جدیدالصدور باطل کنیم بدان معنا که در اسناد رسمی که بعد از قانون صادر می‌شود ذکر شود که معاملات عادی این ملک باطل است و شرایط معامله رسمی در لحظه توافق را دارد یعنی پس از تصویب قانون دیگر روی این اسناد، نباید معامله عادی شود و باید معاملات رسمی باشد. اگر این شیوه دنبال شود به صورت تدریجی اسناد رسمی شده و معاملات عادی کم می‌شود.

    برخی اعضای مجمع تشخیص نگاه فقهی به طرح الزام به ثبت رسمی معاملات دارند

    سخنگوی کمیسیون اصل نود درباره چرایی مخالفت برخی در برابر تصویب این طرح گفت: متأسفانه برخی آقایان در مجمع تشخیص مصلحت نظام به این طرح نگاه فقهی دارند حال اینکه بررسی فقهی این طرح با شورای نگهبان است و در مجمع باید به مصلحت تصویب آن فکر شود.

    خضریان درباره اینکه محور اصلی نامه برخی حوزویان به رهبر معظم انقلاب از دیدگاه فقه چیست؟ گفت: برخی از فقها در نامه‌ای به مقام معظم رهبری، در مخالفت با بطلان، استدلال کردند که در کشورهای اسلامی اسناد عادی اعتبار دارند و در کشور نباید بی‌اعتبار شوند. در حالیکه بررسی‌های پژوهشگاه قوه قضائیه نشان می‌دهد در قوانین ۱۶ کشور اسلامی مردم ملزم به انجام معامله رسمی هستند و این استدلال درستی نیست. در این طرح باید با دیدگاه احکام ثانویه یا فقه حکومتی به موضوع نگاه کنیم تا مشکلات مردم در این حوزه حل شود.

    فرآیندهای انجام معامله رسمی در طرح ثبت رسمی معاملات تسهیل شده است

    وی درباره دغدغه مردم درباره الزام ثبت اسناد رسمی گفت: در طرح فعلی به درستی موانع ثبتی برطرف شده و فرآیندهای انجام معامله رسمی بسیار تسهیل شده است. برای مثال، اخذ گواهی پایان کار در وضعیت فعلی منوط به همکاری همه واحدها در ساختمان است بنابراین در طرح امکان اعطای گواهی پایان کار تفکیکی بوجود آمده و از این حیث راهگشایی بزرگی پیش‌بینی شده است. در طرح مصوب مجلس ارزش اسناد رسمی بسیار زیاد می‌شود یعنی اگر مردم سند رسمی بگیرند، اطمینان خاطر پیدا می‌کنند که سند مالکیت آنها باطل نمی‌شود و اعتبار این اسناد نزد بانک‌ها نیز برای اخذ وام بهتر از قبل می‌شود. اگر به شیوه‌ای که در قبل‌تر توضیح داده شد در این زمینه پیش برویم می‌توانیم همراهی مردم را در اجرای قانون پیش‌بینی کنیم.

    خضریان در تببین جریان شناسی از موافقان و مخالفان این موضوع گفت: همه نهادها و مردم بر مشکلات اسناد عادی اتفاق نظر دارند و این یک امر بدیهی شده است. در مورد پیگیری و تصویب طرح هم رهبری فرمودند مصلحت قطعی کشور است و از این جهت نیز وضعیت طرح مشخص است.

    از دیدگاه رهبری حل مشکلات اسناد عادی مصلحت قطعی و یقینی است

    وی افزود: مخالفتی که تاکنون منجر به تأخیر در تصویب طرح شده بیشتر از سوی برخی از اعضای مجمع تشخیص نظام بوده است. مخالفان وجود ایراد شرعی بطلان معاملات عادی را دلیل مخالفت خود بیان کرده‌اند و ضمانت اجرای کیفری پیشنهاد می‌دهند. در جواب باید گفت اولا نباید با دیدگاه فقهی به این طرح نگاه کرد چرا که طرح در مجمع است نه در شورای نگهبان؛ مجمع تشخیص مصلحت جای کار فقهی نیست و باید مصلحت سنجیده شود. ثانیاً ضمانت اجرای کیفری نمی‌تواند رفتارساز باشد و مسأله را حل کند چرا که تجربه قانون‌گذاری در قوانین مختلف مثل قانون مالیات بر خانه‌های خالی به ما نشان داده با ضمانت اجرای کیفری نمی‌توان با مردم مواجه شد. ثالثاً ضمانت اجرای کیفری حجم کاری قوه قضائیه را زیاد می‌کند. رابعاً در مجلس ضمانت اجراهای بسیاری در این زمینه بررسی شده و تنها ضمانت اجرایی که صریح باشد و تفسیر پذیر نباشد، باطل کردن است. اگر هم ضمانت اجراهایی مانند ضمانت اجراهای مواد ۴۷ و ۴۸ قانون ثبت گذاشته شود، باید بدانیم که قدمی به سوی جلو برنداشته‌ایم و مخالفان این موضوع مسئول مشکلات مردم هستند.

    این نماینده مجلس شورای اسلامی در حقوق دیدگاه اصلی رهبر معظم انقلاب در این زمینه بیان کرد: حل مشکلات اسناد عادی از نگاه ایشان مصلحت قطعی و یقینی است و در این موضوع شکی نیست اما در مورد شیوه حل موضوع، دیدگاه ایشان این است که طرح به نحوی تصویب شود که اسناد عادی در دادگاه‌ها در هنگام مرافعه و مخاصمه بی‌اعتبار شود. بنابراین اسناد عادی نسبت به دارندگان سند رسمی ثالث نباید پذیرفته شود یعنی باید گفت که معاملات عادی در محاکم بلااثر باشند./ ایسنا

  • روزنامه قدس منتشر کرد | زورآزمایی اسناد عادی و رسمی به کجا می‌رسد؟

    روزنامه قدس منتشر کرد | زورآزمایی اسناد عادی و رسمی به کجا می‌رسد؟

    به گزارش پایگاه اطلاع رسانی کانون سردفتران و دفتریاران، روزنامه قدس در شماره امروز خود به تحلیل طرح «ارتقای اعتبار اسناد رسمی» که در نوبت بررسی مجمع تشخیص است، پرداخت.

    روزنامه قدس نوشت:  امیر شبان، پژوهشگر حقوقی در گفت‌وگو با خبرنگار ما ضمن برشمردن مواردی از هزینه‌تراشی‌های ناشی از معتبر دانستن اسناد عادی برای مردم، اقتصاد و کشور، نکته مطرح شده از سوی رهبرمعظم انقلاب مبنی بر بی اعتبار شدن اسناد عادی در مرافعات، مخاصمات و دادگاه را دقیق، موشکافانه و در راستای کاهش مفاسد و حل بخش زیادی از مشکلات مردم و این حوزه توصیف می‌کند.

    هزار و یک دردسر اسناد عادی برای مردم و اقتصاد

    شبان با بیان اینکه معتبر بودن اسناد عادی، موانع زیادی در مسیر رشد و پیشرفت اقتصادی کشور و مردم ایجاد کرده است، می‌گوید: معاملات معارض، فروش یک ملک به چند نفر، غصب ملک و زمین‌خواری که بخش زیادی از آن به این صورت است که برخی افراد خاص، اراضی دولتی و ملی را به نوعی تصاحب می‌کنند و پس از اعمال تغییراتی، آن را می‌فروشند، ناشی از معتبر بودن اسناد و معاملات عادی در کشور است.

    شبان اضافه می‌کند: در ابعاد اقتصادی باید گفت وقتی سند عادی، سند رسمی را باطل می‌کند بدان معنی است که عملا ًحقوق مالکیت در کشور ما تضمین نیست و به رسمیت شناخته نمی‌شود در حالی که یکی از زیرساخت‌های اصلی سرمایه‌گذاری و پیشرفت اقتصادی، تضمین حقوق مالکیت و صیانت از آن است. بنده با کارخانه‌داری صحبت می‌کردم که زمینی خریده و در آن کارخانه ساخته، خط تولید راه‌اندازی کرده و کارگران در آن مشغول کار شده‌اند، اما هرازچندی یک مدعی با سند عادی پیدا می‌شده و او ناگزیر بوده ملک کارخانه را سه چهار بار بخرد، چون تحلیلش این بوده که اگر کار به دادگاه و قوه قضائیه بکشد، نخستین اقدام، توقیف کارخانه و خط تولید است و تمام سرمایه‌گذاری او با چالش جدی روبه‌رو می‌شود. این پژوهشگر حقوقی خاطرنشان می‌کند: در موضوع ایفای تعهدات هم این نکته قابل توجه است که وقتی فردی به پرداخت رقمی و یا دادن مالی به شخصی محکوم می‌شود، چون آمار اسناد عادی در کشور بالاست، در فرایند اجرای احکام، مالکیت فرد محکوم، مبتنی بر این اسناد قابل شناسایی نیست.

    شبان یک نمونه جدی و روشن دیگر در این حوزه را پیش‌فروش مسکن می‌داند و می‌گوید: یکی از بهترین مسیرهای تأمین مالی ساخت مسکن، استفاده از سرمایه‌های خرد مردم است تا واحدها ساخته و به آن‌ها تحویل شود، اما با توجه به اینکه اسناد عادی معتبر است، پیش‌فروش در کشور به طور جدی پا نمی‌گیرد چون صاحبان سرمایه ریسک ورود به این حوزه را نمی‌پذیرند و پروژه‌های متعدد پیش‌فروش با مشکلاتی مواجه شده‌اند و گاهی دیده می‌شود یک واحد به چندین نفر پیش‌فروش می‌شود.

    نظر رهبری معظم، دقیق و مبتنی بر واقعیات است

    وی در تحلیل آنچه رهبرمعظم انقلاب مبنی بر «عدم سلب اعتبار از کلیه معاملات غیررسمی و نپذیرفتن این اسناد در مخاصمات» مدنظر دارند، می‌گوید: ایشان درخصوص محدود شدن اعتبار اسناد غیررسمی بر «مصلحت یقینی» و «مصلحت قطعی» تأکید دارند، ازاین‌رو امروز باید رسیدگی به درد مردم و حل مشکلات آنان در این حوزه از مجمع مطالبه شود. با توجه به آنچه رئیس مجمع به نقل از رهبری‌معظم مبنی بر نپذیرفتن مخاصمات، مطرح کرده مسئله اصلی این است که در تعارض سند عادی و سند رسمی چه کنیم؟ امروز مردم سند عادی را می‌پذیرند چون فکر می‌کنند اگر با مشکلی مواجه شوند، درنهایت دادگاه این سند را می‌پذیرد. موارد متعددی وجود دارد که به واسطه سند عادی، سند رسمی را باطل کرده‌اند و ریشه مشکلات متعدد به همین موضوع بر می‌گردد.

    شبان ادامه می‌دهد: حمایت از اعتبار اسناد رسمی لزوماً به معنای ابطال همه اسناد غیررسمی نیست و باید توجه داشت تعداد زیادی از صاحبان سند عادی، موانعی برای گرفتن سند رسمی داشته‌اند و اگر بخواهیم همه معاملات عادی را باطل کنیم به مشکلات بزرگی برمی‌خوریم و اتفاقاً فرمایش رهبری‌معظم کاملاً دقیق و ناظر به همین نکته است. ایشان فرموده‌اند اسناد عادی باید در مرافعات و مخاصمات و دادگاه بی‌اعتبار باشد و نتیجه روشن این بی‌اعتبارسازی در دادگاه این است که با سند عادی نمی‌توان سند رسمی را باطل کرد و با این دستورالعمل، مشکلات زیادی حل و نتیجه مطلوب حاصل می‌شود.

    این پژوهشگر حقوقی می‌گوید: یکی از مهم‌ترین وظایف و مأموریت‌های هر حاکمیتی ازجمله جمهوری اسلامی، حفظ امنیت است که بخش مهمی از آن، امنیت اموال و دارایی مردم را شامل می‌شود که همان صیانت از حقوق مالکیت است. واقعیت این است که بسیاری از مردم با شکل‌گیری انقلاب اسلامی نسبت به گرفتن اسناد رسمی اقدام کرده‌اند و برخی هم به دلیل بروز موانعی در گرفتن سند رسمی ناموفق بوده‌اند. بی‌اعتبارسازی همه اسناد عادی، خوب است، اما نگرانی‌های زیادی در جامعه ایجاد می‌کند، چون جامعه ما واقعیت‌هایی همچون وجود آمار بسیار زیاد اسناد غیررسمی دارد و بیش از ۶۰درصد اراضی کشاورزی که تقریباً ۱۰ درصد یا بیشتر از پهنه کشور را دربر گرفته است، سند رسمی ندارند و فرمایش رهبرمعظم انقلاب هم کاملاً ناظر به واقعیت موجود بوده است. به گفته وی، یکی از دلایل نداشتن سند رسمی، کندی و طولانی بودن پروسه صدور اسناد است.

    شبان اضافه می‌کند: سازمان ثبت باید برای تسریع و تسهیل در صدور این اسناد با جدیت کار کند و در طرح مجلس هم تلاش شده بخش زیادی از این موانع رفع شود. نکته حائز اهمیت این است که تعداد زیادی از مردم با اسناد عادی مشکلی ندارند و با آن معامله می‌کنند، اما صاحبان زمین‌های کشاورزی می‌توانند اسناد رسمی را به عنوان وثیقه نزد بانک‌ها بگذارند حال آنکه با سند غیررسمی چنین امکانی ندارند.

     

    برای دریافت خبر در سایت اصلی اینجا و برای دریافت پی دی اف روزنامه اینجا را کلیک کنید.

  • یادداشت روزنامه جوان | استمرار کلاهبرداری سوداگران با تعلل در تشخیص مصلحت!

    یادداشت روزنامه جوان | استمرار کلاهبرداری سوداگران با تعلل در تشخیص مصلحت!

    به گزارش پایگاه اطلاع رسانی کانون سردفتران و دفتریاران، روزنامه جوان در یادداشتی به قلم سجاد آذری نوشت: احتمالاً پیش آمده پای شما یا یکی از اعضای خانواده‌تان حداقل یکبار بابت یک سند عادی یا به قول معروف قولنامه زمین به دادگاه باز شده‌باشد و پله‌های دادگاه را برای اثبات حقتان پایین و بالا کرده‌باشید. وقتی آمار‌های رسمی مقام‌های قضایی می‌گوید ۵۰ تا ۶۰ درصد پرونده‌های کیفری و حقوقی ورودی دستگاه قضایی ریشه در املاک با اسناد عادی دارد کاملاً قابل‌تصور است که حداقل یکی از اعضای خانواده‌های ایرانی بابت این اسناد به دادگاه رفته باشد؛ اتفاقی که الزاماً پایان خوشی در پی ندارد و با توجه به مراجعات بسیار زیاد به دادگاه‌های کشور بیشتر از آنکه خاطره خوب گرفتن حق را برای بسیاری در پی داشته‌باشد، معمولاً وقت و هزینه‌های بسیاری که در این خصوص انجام داده را در ذهن‌ها به یادگار می‌گذارد.

    معضلات اسناد عادی املاک منحصر به پرونده‌های دادگستری نیست. احسان خاندوزی، وزیر اقتصاد و دارایی پیش از این با بیان اینکه اطلاعات مراکز پژوهشی حاکی از آن است که حدود یک‌سوم اموال غیرمنقول، فاقد پلاک ثبتی هستند، کد یکتای شناسایی اموال غیرمنقول ندارند و معاملات در این بخش به‌صورت قولنامه‌ای انجام می‌شود، یاد آور شد که معاملات غیررسمی حداقل سه مشکل اصلی ایجاد می‌کند. یک اینکه اشخاص ثالث از انجام معاملات قولنامه‌ای بی‌خبرند و به راحتی می‌شود یک ملک یا واحد ساختمانی را به چند نفر فروخت. دوم اینکه به دلیل عدم اطلاع دستگاه‌های حاکمیتی از این معاملات و عدم نظارت بر آنها، دولت نمی‌تواند فرایند تنظیم بازار مسکن، تعهدات مالی اشخاص و شناسایی افراد فقیر و غنی را به صورت درست انجام دهد و فرار‌های مالیاتی را در پی دارد و سوم اینکه اسناد عادی به جهت آنکه راحت قابل جعل و تغییر هستند، همواره موجب بروز مشکل تعارضات و اختلافات حقوقی و قضایی می‌شوند.

    همه این‌ها یعنی اعتبار دادن به اسناد عادی اموال غیرمنقول معضلاتی مانند بروز آسیب‌های اجتماعی، کلاهبرداری، پولشویی، عدم ایجاد بانک اطلاعاتی جامع، ایجاد مانع برای اجرای کامل حدنگاری (کاداستر) به همراه دارد و همچنین یکی از دلایل اصلی زمین‌خواری محسوب می‌شود.

    تأکید قوای سه گانه بر بی اعتباری اسناد عادی املاک

    جمع بندی این مشکلات موجب شد تا مسئله اعتبارزدایی از اسناد عادی اموال غیرمنقول مورد اهتمام مسئولان قوای سه‌گانه قرار گیرد و در این میان بیش از همه رؤسای قوه قضائیه از دوره‌های قبلی تا آقایان رئیسی و محسنی‌اژه‌ای اهمیت این موضوع را فریاد زنند. در کنار آن‌ها رؤسای سازمان‌هایی مانند ثبت اسناد و بازرسی و نیز دادستان‌ها و رؤسای دادگستری کل استان‌ها و همچنین جمع زیادی از نمایندگان مجلس و مسئولان اقتصادی نیز بر لزوم اعتبارزدایی از اسناد عادی تأکید کرده‌اند.

    همه این تأکیدات در نهایت مصوبه مجلس برای اعتباری اسناد عادی را در پی داشت که البته بعد از چندین بار رفت و برگشت بین مجلس و شورای نگهبان به مجمع تشخیص مصلحت نظام فرستاده شد. پس از این اتفاقات بود که حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در دیدار خود با رئیس و مسئولان قوه قضائیه که در آستانه سالگرد حادثه ۷ تیر برگزار شد، به مسئله معاملات غیررسمی اموال غیرمنقول اشاره و آن را از منشأ‌های بزرگ فساد خواندند و در حکمی بسیار مهم تأکید کردند که باید از این‌گونه معاملات سلب اعتبار شود و اگر هم از دیدگاه شورای نگهبان به مصوبه مجلس ایرادی هست، مصلحت قطعی کشور و نظام، تصویب نهایی این قانون است.

    نامه فضلای حوزه به رهبر انقلاب

    پس از این حکم تاریخی رهبر معظم انقلاب در حالی که به نظر می‌رسید باید مسئله بی اعتباری اسناد عادی را تمام شده فرض کرد و به دنبال ایجاد زیرساخت‌ها و مقدمات لازم برای اجرایی‌کردن مصوبه مجمع تشخیص مصلحت نظام در این خصوص بود، اما اخبار پراکنده‌ای مبنی بر نامه ریاست مجمع تشخیص مصلحت نظام به رهبر انقلاب مبنی بر مخالفت با این نظر حضرت آیت الله خامنه‌ای منتشر شد. پس از انتشار این اخبار پراکنده آملی لاریجانی ضمن تکذیب نامه به رهبری با اشاره به اینکه در قضیه حکم رهبری برای اسناد غیررسمی اصلاً نامه‌ای از مجمع تشخیص مصلحت به رهبری صادر نشده‌است، بلکه نامه از سوی فضلای حوزه بوده‌است، خاطر نشان کرد که نگرانی فضلای حوزه از این بابت بوده که اعتبار اسناد غیررسمی سال‌ها در فقه مورد تأکید قرار گرفته و لغو این اعتبار ممکن است مضر باشد.

    رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام همچنین خاطر نشان کرد که رهبری در پاسخ به این نامه فرموده‌اند که «اولاً مقصود اینجانب عدم اعتبار اسناد غیررسمی در مخاصمات و مرافعات است و ناظر به بطلان معامله نیست. پس اگر طرفین معامله مخاصمه ندارند و به قوه قضائیه مراجعه نمی‌کنند، معامله حتی بدون سند غیررسمی هم معتبر است. همچنین اسناد عادی که قطعیت آن‌ها محرز است و مثلاً مهر و امضای مقطوع به علما و معتمدین در ذیل آنهاست از این حکم خارج است.»

    تأکید کارشناسان بر لزوم بی اعتباری اسناد عادی املاک

    این تأکید دوباره رهبر انقلاب در خصوص مسئله بی اعتبار اسناد عادی حداقل در مخاصمات در شرایطی است که مسئولان و کارشناسان امر نیز مکرراً در فاصله حکم حکومتی ایشان تا کنون لزوم این موارد را مورد تأکید قرار داده‌اند.

    حسن بابایی، رئیس سازمان ثبت اسناد و املاک کشور به عنوان متولی اصلی مسئله اسناد ضمن گلایه صریح از اعتبار اسناد رسمی ریشه بسیاری از دعاوی، اختلافات و منازعات و پرونده‌هایی را که در محاکم حقوقی و کیفری تشکیل می‌شود، مربوط به اسناد عادی دانسته و با اینکه این اسناد به راحتی قابل جعل و انکار هستند، تأکید کرده‌است که در مجلس بحث عدم اعتبار اسناد عادی و اعتباربخشی به اسناد رسمی به خوبی مطرح و به شورای نگهبان ارجاع شد و چهار بار در این شورا مطرح شد.

    بابایی در خصوص چالش‌های فقهی مطرح شده در این زمینه این نکته را نیز متذکر شده که چیزی که الان مدنظر داریم و محل اختلاف ما با شورای نگهبان است، این است که ما اعتقاد به عدم اعتبار و ابطال اسناد عادی داریم و دلایلی هم آوردیم، این موضوع در مجمع تشخیص نظام مطرح است. یک بحث فقهی باید در اینجا حل شود. از نظر شرعی و فقهی سند عادی محل ایراد نیست، اما ما از نظر مصلحت و شرایط امروز جامعه می‌گوییم در جایی که ۸ هزارو ۵۰۰ دفترخانه اسناد رسمی در اقصی نقاط کشور داریم و امکان تنظیم سند رسمی وجود دارد و دیگر دلیلی برای تنظیم اسناد به صورت عادی وجود ندارد. آنچه ما در جلسات مطرح کردیم و درخواست هم داشتیم که یک بحث کارشناسی از طرف مجمع انجام شود، اعتقاد ما بر این است که درست است شرع بحث اسناد عادی را پذیرفته، اما هدف از مجمع تشخیص مصلحت نظام دقیقاً بحث رعایت مصلحت است.

    رئیس سازمان ثبت خاطر نشان می‌کند که اعتقاد داریم، هم در قانون مدنی و هم در شرع مقدس که اسناد عادی مبتنی بر قصد و رضایت طرفین است، مورد معامله مشروعیت دارد. هدف، معامله مشروع است و اعتبار شرعی دارد، اما با توجه به شرایط خاص جامعه ما که منشأ بسیاری از دعاوی مربوط به اسناد است، قطعاً اگر ما سند عادی را از حیث اعتبار مخدوش کنیم و مردم را به سمت سند رسمی سوق دهیم پیش‌بینی بنده این است که حداقل ۳۰ تا ۴۰ درصد از دعاوی حقوقی و ورودی ما به محاکم کاهش پیدا می‌کند.

    از سوی دیگر مسئله بی اعتباری اسناد عادی اموال غیرمنقول در میان کارشناسان حقوقی نیز مورد تأکید است. محمدمسعود یوسفی رئیس دپارتمان وکالت تخصصی مرکز وکلای قوه قضائیه یادآور شده‌است که یکی از معضلات اسناد عادی این است که در حوزه شناسایی مالکیت‌های افراد، بسیاری از اوقات نمی‌توانیم اموال بدهکاران را پیدا کنیم. از طرفی مالکان املاک و دارایی‌های دارای اسناد عادی، مالیات خود را به درستی پرداخت نمی‌کنند، همچنین نسبت به یک مال ممکن است معاملات معارضی رخ دهد که در نتیجه آن اموال مردم در معرض خطر قرار می‌گیرد و معاملاتی بدون مبنای قانونی انجام خواهد شد. همه این‌ها موجب می‌شود که بگوییم مشکلات سند عادی زیاد است و مجبوریم به سمت سند رسمی حرکت کنیم.

    یوسفی همچنین تأکید کرده‌است که دارایی‌های افراد به‌ویژه ملک و اموال غیرمنقول که به عنوان مهم‌ترین سرمایه زندگی مردم محسوب می‌شوند باید مورد صیانت قرار بگیرد؛ این صیانت هم برای سرمایه‌گذاری داخلی و هم برای سرمایه‌گذاری‌های خارجی لازم است و از طریق تنظیم سند رسمی قابل تحقق است.

    او راهکار اخذ تأییدیه‌های شرعی برای این امر را این دانسته که به‌جای چوب بطلان در دست گرفتن می‌توان از موارد بینابین مثل قابلیت استناد، عدم امکان استناد و تفکیک بین سند و عقد استفاده کنیم تا هم ایراد شرعی طرح رفع شود و هم از طرف دیگر اگر زمانی قراردادی حتی بعد از ایجاد این قانون بین طرفین منعقد شد که آن قرارداد مبتنی بر این قانون نبود، اطمینان داشته‌باشیم که آن قرارداد آسیبی برای حقوق اشخاص ثالث ندارد.

    پیش از این مهدی عبدالملکی، رئیس دفتر حقوقی مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی در خصوص دلایل مخالفت شورای نگهبان با مصوبه مجلس در این خصوص گفته‌بود که شورای نگهبان این را خلاف شرع می‌داند و معتقد است معاملاتی که بر اساس توافق خریدار و فروشنده انجام شود، صحیح است و اسناد عادی را به‌رسمیت می‌شناسد و این را که دادگاه، سند عادی را نپذیرد خلاف شرع و خلاف قانون اساسی می‌داند.

    عبدالملکی البته با بیان اینکه ما فقط احکام اولی نداریم، بلکه احکام ثانوی هم داریم و به‌حسب ظاهر شورای نگهبان احکام اولی را تشخیص می‌دهد و تشخیص اینکه مصلحت چیست با مجمع تشخیص مصلحت نظام است؛ به نوعی در این خصوص ابراز خوش‌بینی کرده‌بود که اگر مجلس موضوعی را مورد اصرار قرار دهد، در نهایت مجمع بر اساس مصلحت تصمیم خواهد گرفت و بار‌ها این اتفاق افتاده‌است.

    تشخیص مصلحت کی رخ می‌دهد؟

    با همه این تأکیدات کارشناسان و مسئولان اکنون به نظر می‌رسد که مسئله ضرورت و مصلحت بی اعتباری اسناد عادی در معاملات غیرمنقول کاملاً روشن باشد و حتی اگر این مسئله در دیگر کشور‌ها نیز نمونه‌ای نداشت وضعیت فعلی محاکم ما به خودی خود می‌توانست ضرورت این مسئله را پدیدار کند. در این میان موضوعی که جای تعجب است، تعلل نهادی است که اتفاقاً برای شناسایی این مصالح ایجاد شده و قرار است در این نوع مشکلات راهگشا باشد. واضح است که با وضعیت فعلی هر روز که در بی اعتباری اسناد عادی تعلل شود این سوداگران و کلاهبرداران هستند که از آن سود خواهند کرد. با وجود اظهار‌نظر صریح رهبر معظم انقلاب انتظار می‌رفت این مسئله تا امروز تمام شده‌باشد. در مجموع زمان مجمع تشخیص مصلحت برای تشخیص مصلحت به سرعت در حال گذر است و انتظار برای حل یک معضل قدیمی به درازا کشیده‌است.

  • مصباحی مقدم: فروش یک خانه به ۵ نفر با استفاده از قولنامه/ اسناد عادی فسادزاست

    مصباحی مقدم: فروش یک خانه به ۵ نفر با استفاده از قولنامه/ اسناد عادی فسادزاست

    به گزارش پایگاه اطلاع رسانی کانون سردفتران و دفتریاران، «غلامرضا مصباحی مقدم» عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام پیرامون آخرین وضعیت طرح مجلس شورای اسلامی برای اعتبارزدایی از اسناد عادی مصون به مصوبه «الزام به ثبت رسمی معاملات اموال غیرمنقول» اظهار کرد: رسیدگی به این طرح هنوز در دستور کار مجمع تشخیص مصلحت نظام قرار نگرفته؛ لذا، نمی‌توانم اکنون اظهار نظر دقیقی را درباره آن داشته باشم. هر زمان که این طرح در دستور کار مجمع قرار گرفت، آن موقع می‌توان جزئیاتی را از جلسات مربوط به رسیدگی به این طرح را اعلام کرد.

    این عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام خاطرنشان کرد: در طول سال‌های گذشته اسناد عادی موجب فساد‌های گسترده شده بود و گاهی اوقات با مواردی برخورده‌ایم که در آن پنج نفر به صورت همزمان، ادعای مالکیت بر روی یک واحد آپارتمان مسکونی را داشتند؛ علت بروز این مسئله هم ناشی از آن بود که یکی از این افراد سند رسمی از ملک در دست داشت، اما نفر دیگر ساکن آن واحد مسکونی بود.

    وی افزود: در کنار این فرد، آن چند نفر دیگر هم بر اساس اسناد قولنامه‌ای ادعای مالکیت بر آن واحد مسکونی را داشتند. مسلماً تداوم چنین موضوعی، بی‌ثباتی‌های زیادی را در خصوص مالکیت افراد بر اموال غیر منقول ایجاد خواهد کرد. مهمترین راه برای جلوگیری از این بی‌ثباتی‌ها، مبنا قرار گرفتن اسناد رسمی و بی اعتباری اسناد عادی است.

    مصباحی مقدم گفت: البته این سخن به این معنی نیست که هیچ کس نمی‌تواند با استفاده از سند عادی ملک خود را به نام فرد دیگری کند، بلکه در صورت وقوع هر گونه مشکل حقوقی برای مالکیت آن ملک، این مسائل باید بین طرفین حل شود، چرا که اسناد عادی دیگر در محاکم قضایی از رسمیت برخوردار نخواهند بود.